Έμμυ ΑλεξιάδουΤαινίες που κατάφεραν με τον δικό τους τρόπο να αφηγηθούν την σκληρή πλευρά του πολέμου.
Η αφήγηση είναι παρούσα σε όλες τις εποχές, σε όλους τους τόπους, σε όλες τις κοινωνίες, καθώς αρχίζει με την ίδια την ιστορία της ανθρωπότητας.
Τα καλλιτεχνικά έργα δεν διεκδικούν την ιστορική ακρίβεια των γεγονότων, αλλά επικεντρώνεται στα αισθήματα των ηρώων και στο πώς βίωσαν τα γεγονότα
Έτσι και οι ταινίες μέσα από την εικόνα και τον ήχο μας αφηγήθηκαν ιστορίες που μας προβλημάτισαν και μας συγκίνησαν…
Βέβαια υπάρχουν πολλές ταινίες που απεικόνισαν την σκληρότητα του πολέμου, όπως «Η λίστα του Σίντλερ», «Ο πιανίστας», «Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν», «Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα» κ.α. Φυσικά οι ταινίες είναι τόσες πολλές που δεν μπορούν να συμπεριεληφθούν σε ένα άρθρο, γι’ αυτό επέλεξα ταινίες που ίσως κάποιες να μην γνώριζες, ταινίες που θα σου κάνουν μεγάλη εντύπωση και ταινίες που θα σε συγκινήσουν!
1.Ο Ντούτσε αφηγείται
Είναι η πρώτη ελληνική ταινία κινουμένων σχεδίων και σχεδιάστηκε κρυφά το χειμώνα του 1942 από τον κορυφαίο σκιτσογράφο Σταμάτη Πολενάκη, στην πατρίδα του, τη Σίφνο. Η ταινία ολοκληρώθηκε με τη συνδρομή του μουσικοσυνθέτη Ανδρέα Πόγγη που «έντυσε» το ασπρόμαυρο φιλμ. Στην ταινία ο Ντούτσε αφηγείται στην ιταλική Ιστορία την εισβολή στην Ελλάδα και βρίσκει τρόπους να δικαιολογήσει τις συνεχείς ήττες του.
2. Οι Γερμανοί ξανάρχονται
Η δεύτερη χρονολογικά μεταπολεμική κωμωδία στην Ελλάδα, προβάλλεται για πρώτη φορά στον κινηματογράφο με εξαιρετική επιτυχία τον Δεκέμβριο του 1947. Την περίοδο αυτή ο Εμφύλιος Πόλεμος βρίσκεται στην πιο αιματηρή του φάση. Η ταινία αποτελεί κήρυγμα συμφιλίωσης µετά από οκτώ χρόνια αδιάκοπων πολεµικών συγκρούσεων .
Η σκηνή του ραδιοφώνου στη δεύτερη σεκάνς της ταινίας είναι αφιερωμένη στη σάτιρα των Συμμάχων. Οι πρωταγωνιστές παρακολουθούν από το ραδιόφωνο μία από τις παράνομες εκπομπές του BBC προς τους σκλαβωμένους Έλληνες. Ο εκφωνητής μεταδίδει κυβερνητικές ανακοινώσεις από το Λονδίνο και τη Μόσχα που κατακεραυνώνουν τη Βουλγαρία για τη συνεργασία της με τους Γερμανούς, ενώ εγκωµιάζουν τον ελληνικό λαό για την ηρωική του αντίσταση και τον προτρέπουν να συνεχίσει. Οι καταστροφές που προκάλεσε ο πόλεμος και το αίσθημα δικαιοσύνης τροφοδότησαν την προσδοκία ότι οι διεκδικήσεις των Ελλήνων θα επικυρωθούν από τους Συμμάχους στη Διάσκεψη της Ειρήνης.
Ωστόσο, οι ελληνικές προσδοκίες ναυάγησαν και οι Έλληνες αισθάνθηκαν αδικημένοι και εξαπατημένοι. Παράλληλα, η Βουλγαρία, σύμμαχος πλέον και προστατευόμενη της Σοβιετικής Ένωσης, διατύπωσε νέες αναπάντεχες αξιώσεις για «έξοδο» στο Αιγαίο, μέσω της Θράκης. Οι µεταπολεµικές ελληνικές διεκδικήσεις περιελάμβαναν την προσάρτηση της Β. Ηπείρου, την «ανάκτηση» της Δωδεκανήσου, τη «βελτίωση» των συνόρων µε τη Βουλγαρία.
Η ταινία εστιάζοντας στα συναισθήματα του φόβου του πολέμου, της προδοσίας και της απογοήτευσης περιγράφει την καθημερινότητα των ανθρώπων κατά τη διάρκεια του πολέμου και προβάλλει το μήνυμα της συμφιλίωσης. Οι διεθνείς συγκυρίες βοήθησαν τους συγγραφείς να τηρήσουν ίσες αποστάσεις, καθώς και οι Δυτικοί Σύµµαχοι, αλλά και η Σοβιετική Ένωση απογοήτευσαν την Ελλάδα.
3. La vita e bella
Iταλική δραματική κωμωδία παραγωγής 1997 σε σκηνοθεσία Ρομπέρτο Μπενίνι. Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός Ιταλού Εβραίου, του Γκουίντο, που πρέπει να επιστρατεύσει όλη του τη φαντασία για να βοηθήσει την οικογένειά του που κρατείται σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η ταινία κέρδισε όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του Μπενίνι και Καλύτερης Μουσικής. Η ταινία επενδύοντας στο συναίσθημα και το χιούμορ επιχειρεί να αναπλάσει μυθοπλαστικά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο περίπου 50 χρόνια μετά τη λήξη του και να υπενθυμίσει τη φρίκη του πολέμου και τις συνέπειες του ναζισμού.
4. Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;
Σατιρική, δραματική κωμωδία σε σκηνοθεσία και παραγωγή Ντίνου Κατσουρίδη που προβλήθηκε το 1971, εν μέσω χούντας, με το χαρακτηριστικότατο -όσο και αλληγορικό- τίτλο «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση». Η ταινία τιμήθηκε με 3 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και θεωρείται μια από τις καλύτερες ταινίες του Θανάση Βέγγου.Η ταινία τοποθετείται στην περίοδο της Κατοχής και παρουσιάζει το φόβο, την καχυποψία και τη σκληρότητα που επικρατούσαν στις ανθρώπινες σχέσεις στην περίοδο του πολέμου.
Ο Βέγγος ερμηνεύει καταπληκτικά έναν μοναδικό δραματικό ρόλο.Μια δραματικότητα που – πόσο παράδοξο αλήθεια – πήγαζε από τα ίδια τα κωμικά συστατικά της υποκριτικής του.
Στην ταινία αυτή, ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός «παίζει» και με το βλέμμα του, και με τα μάτια του, και με τις κινήσεις των χεριών του, και με τις συσπάσεις του προσώπου του, με όλο του το είναι.
Γι’ αυτό και το αποτέλεσμα είναι σχεδόν ανεπανάληπτο.
Η ταινία «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση» προβλήθηκε τη σεζόν 1971-1972 και έκοψε 640.471 εισιτήρια, «σπάζοντας» ταμεία και γεμίζοντας ασφυκτικά τους κινηματογράφους της χώρας.
5. Hiroshima mon amour
Μια Γαλλίδα ηθοποιός ζει στην ανοικοδομημένη Χιροσίμα τον έρωτα με έναν Γιαπωνέζο αρχιτέκτονα. Ταυτόχρονα, αναπολεί στιγμές από το παρελθόν, όταν είχε δεσμό μ’ έναν Γερμανό στρατιώτη στην Κατοχή. Στην ταινία έντονη είναι η αγωνία των προσώπων για τη μνήμη των γεγονότων, καθώς κάθε τόσο αναρωτιούνται αν έχουν ξεχάσει ή αν θα ξεχάσουν τόσο τα τραυματικά βιώματά τους, όσο και τις συλλογικές συμφορές. Οι ήρωες έζησαν, αναπόδραστα, ως ιστορικά υποκείμενα τα τραγικά συλλογικά συμβάντα της εποχής τους και έχουν σημαδευτεί από την οδυνηρή βίωση του παρελθόντος.
Στη δεκαπεντάλεπτη εισαγωγή της ταινίας, ο θεατής αντικρίζει τις σκληρές εικόνες των τραυμάτων που προκάλεσε η ατομική βόμβα. Ουσιαστικά παρακολουθεί ένα ντοκιμαντέρ, ενώ ακούγεται μια γυναικεία φωνή να αναφέρει όσα έμαθε, άκουσε και είδε στη μεταπολεμική πόλη. Μια ανδρική φωνή της απαντά επαναλαμβάνοντας «Δεν είδες τίποτε στη Χιροσίμα», « Τα έχεις επινοήσει όλα» και «Δεν ξέρεις τίποτε».
6. Ο Μεγάλος Δικτάτορας.
Αν και η ταινία δημιουργήθηκε πριν από το ξέσπασμα του πολέμου ο Τσάρλι Τσάπλιν κατάφερε να μας παρουσιάσει με πλήρη τελειότητα την πρόβλεψή του για τα γεγονότα που ακολούθησαν και γι αυτό δεν μπορούσα να την παραλείψω.
Η πρώτη ομιλούσα και ηχητική ταινία του Τσάπλιν ξεκίνησε το 1937 και κυκλοφόρησε το 1940. Πρόκειται για πολιτική σάτιρα για την άνοδο του Χίτλερ και του ναζισμού. Η ταινία απαγορεύτηκε από τους Χίτλερ, Μουσολίνι και Φράνκο, ενώ ήταν υποψήφια για πέντε όσκαρ: καλύτερης σκηνοθεσίας, πρωτότυπου σεναρίου, μουσικής, Β’ και Α’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του Τσάρλι Τσάπλιν. Στην ταινία ο Τσάπλιν υποδύεται έναν εβραίο κουρέα που τραυματίζεται πολεμώντας για το φανταστικό έθνος της Τομανία και μένει χρόνια σε ένα νοσοκομείο βετεράνων. Όταν επιστρέφει στο σπίτι, πολλά έχουν αλλάξει: ο Αντενόιντ Χίνκελ, τον οποίο υποδύεται επίσης ο Τσάπλιν, έχει αποκτήσει απόλυτη δύναμη και έχει μετατρέψει την Τομανία σε μια αντισημιτική μηχανή πολέμου. Ενώ υπερασπίζεται το κουρείο του από μια επίθεση, ο κουρέας συναντά την όμορφη Χάννα και γίνεται ακούσια ο ήρωας του κινήματος αντίστασης που αναπτύσσεται στο γκέτο. Στο μεταξύ, ο Χίνκελ σχεδιάζει να κατακτήσει το γειτονικό έθνος του Ότσερλιχ και να γίνει Παγκόσμιος Αυτοκράτορας. Λόγω της ομοιότητάς τους, οι δυνάμεις της Τομανίας μπερδεύουν τον κουρέα με τον τυραννικό Χίνκελ, γεγονός που οδηγεί τον εβραίο κουρέα να απονείμει δικαιοσύνη απευθύνοντας στους πολίτες μία από τις πιο συγκινητικές ομιλίες που έχουν αποτυπωθεί σε φιλμ
Η σκηνή που ο Τσάπλιν χορεύει μπαλέτο με την υδρόγειο θεωρείται σήμερα μια από τις σημαντικότερες στιγμές της κινηματογραφικής ιστορίας ενώ η ομιλία του κεντρικού ήρωα στο τέλος της ταινίας επίσης μνημονεύεται για το ανθρωπιστικό της μήνυμα.
