Μαριάνθη ΔόβρηΤα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον μεγάλο μέρος της καθημερινής μας ζωής, αφού όλο και περισσότεροι άνθρωποι δημιουργούν προφίλ σε 1 ή περισσότερα από αυτά.
Ας μάθουμε λίγα περισσότερα πράγματα για τα περίφημα social media, λοιπόν, που τόσο έντονα έχουν μπει στην καθημερινότητά μας τα τελευταία (;) χρόνια.
Ιστορικά μιλώντας…
Η πρώτη πλατφόρμα ονομάστηκε 6 degrees και λειτούργησε από το 1997 ως το 2001. Το συγκεκριμένο site ονομάστηκε έτσι επειδή η ιδεολογία του βασίστηκε στη δημοφιλή κοινωνιολογική θεωρία “6 degrees of separation” (6 βαθμοί διαχωρισμού).
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεωρία όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη συνδεόμαστε μεταξύ μας με 6 ή λιγότερους βαθμούς διαχωρισμού. Κοινώς “ο φίλος του φίλου” μπορεί να κάνει τον κόσμο ένα μεγάλο σαλόνι, αποδεικνύνοντας ότι ο κόσμος είναι όντως… πολύ μικρός. Σε αυτή τη θεωρία -η οποία δεν είναι έγκυρη και αποδεδειγμένη μέχρι και σήμερα- βασίστηκε η δημιουργία του 6 degrees, καθώς και όλων των πρώτων social media.
Η θεωρία του 6 degrees of separation σε μία φωτογραφία.
Στο 6 degrees μπορούσες να δημιουργήσεις προφίλ και έπειτα να κάνεις διαδικτυακούς φίλους μιλώντας προσωπικά σε κάποιο chat.
Την ίδια εποχή άρχισε να γίνεται πιο δημοφιλές και το Blogging. To blogging εκείνης της εποχής βέβαια δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό, αφού μιλάμε για ανθρώπους που μπορούσαν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους καθώς και με άλλους αναγνώστες γράφοντας δημοσίως την άποψή τους για το θέμα συζήτησης. Αν και το Blogging δεν ήταν πανομοιότυπο με το chat, ουσιαστικά εκείνη την εποχή αποτελούσε την πρώιμη μορφή του σημερινού chat.
Μπαίνοντας στο 2000 το Internet είχε γίνει προσβάσιμο σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού (τουλάχιστον στο Δυτικό κόσμο). Συνεπώς, η δημιουργία διαδικτυακών φίλων ήταν πια πιο διαδεδομένη, αν και ακόμη υπήρχαν προκαταλήψεις ως προς αυτό. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, έκανε την εμφάνισή του το πρώτο “δυνατό” μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό δεν ήταν άλλο από το Myspace! (όποιος είχε προλάβει να δημιουργήσει λογαριασμό μάλλον μόλις ένιωσε σοφός και γέρος).
Όπως αποδεικνύει και η Carrie Bradshaw στα τέλη της δεκαετίας του ’90, το internet και τα social media ήταν κάτι -υπερβολικά-νέο
To Myspace δημιουργήθηκε το 2003 έχοντας μία μικρή λίστα χρηστών. Έπειτα, το 2005 το αγόρασε η News Corporation φτάνοντας το στο απόγειό του ως το 2008. Έπειτα οι χρήστες άρχισαν να εγκαταλείπουν το Myspace για το Facebook. Έτσι το 2016 το Myspace κατέληξε να πουληθεί στην Times Inc., γνωστή για την έκδοση περιοδικών όπως το Instyle και το Sports Illustrated.
Το καλό είναι όμως ότι το Myspace ενέπνευσε τη δημιουργία άλλων social media platforms, που χρησιμοποιούνται ως σήμερα.
Παράλληλα με το Myspace το 2004 δημιουργήθηκε το facebook, που αν και αρχικά λειτούργησε μόνο για τους φοιτητές του Harvard, ο δημιουργός του είδε τις δυνατότητες του και αργότερα το κυκλοφόρησε για το ευρύτερο κοινό. Όλα αυτά την ίδια στιγμή που δημιουργούνταν το Youtube (2005) και το Τwitter.
Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι.
To twitter μάλιστα δημιουργήθηκε επειδή οι δημιουργοί, βλέποντας την τάση για ανταλλαγή SMS και μηνυμάτων, θέλησαν να δημιουργήσουν μία πλατφόρμα που θα επέτρεπε στους χρήστες να μοιράζονται μηνύματα ως 140 χαρακτήρες ή και λιγότερους. Και το έκαναν!
Ως και το 2010 υπήρχαν πολλές ακόμη πλατφόρμες όπως το FlickR και το Tumblr, που όμως δεν ήταν τόσο διαδεδομένες.
Το 2010 όμως θεωρείται τομή για την εποχή των social media γιατί τότε ήρθε το τεράστιο κύμα που διαμόρφωσε τον κόσμο τους. Τότε δημιουργήθηκαν το Instagram και το Pinterest, εκτοξεύθηκαν το Facebook και το Τwitter, ενώ παράλληλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το digital marketing έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλή στο επιχειρηματικό κόσμο.
Το σημερινό Top 10 των social media
Στη σημερινή εποχή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι μετρημένα, όπως ήταν στις αρχές του 2000. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλά, που διαφοροποιούνται στο ελάχιστο. Ωστόσο, επειδή η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά, όλα εξυπηρετούν τις ανάγκες του εκάστοτε χρήστη και το καθένα έχει αρκετά ευρεία βάση δεδομένων και χρηστών.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος ορισμός για το τι εν τέλει θεωρείται μέσο κοινωνικής δικτύωσης και τι μπορεί να μπει κάτω από αυτή την ομπρελίτσα, πολλοί θεωρούσαν τα Blog και τα sites ως μέσο κοινωνικής δικτύωσης (social media). Παρόλα αυτά εμείς δε θα λάβουμε υπόψιν αυτή την άποψη, θεωρώντας τα site & τα Blog μέσα ενημέρωσης, μια και αυτός είναι ο στόχος τους.
Θα χρησιμοποιήσουμε λοιπόν τον ορισμό της Wikipedia που περιλαμβάνει την κοινωνική δικτύωση και αλληλεπίδραση των χρηστών, για να σας παρουσιάσουμε το κορυφαία μέσα κοινωνικής δικτύωσης της εποχής μας, με βάση τους μηνιαίους ενεργούς χρήστες.
- Facebook (2.000.000.000 χρήστες)
- You Tube (1.000.000.000 χρήστες)
- Instagram (700.000.000 χρήστες)
- Twitter (328.000.000 χρήστες)
- Reddit (250.000.000 χρήστες)
- Vine Camera (200.000.000 χρήστες)
- Ask.fm (160.000.000 χρήστες)
- Pinterest (150.000.000 χρήστες)
- Τumblr (115.000.000 χρήστες)
- Flickr (112.000.000 χρήστες)
Όλα αυτά αφήνοντας εκτός δεκάδας το Google+ και το Linkedin, πλατφόρμες αρκετά διαδεδομένες θα έλεγε κανείς. Παρόλα αυτά οι συγκεκριμένες πλατφόρμες βρίσκονται ακριβώς από κάτω στην 11η και 12η θέση αντίστοιχα.
Φυσικά αν παρατηρήσει κανείς πρόκειται για μέσα κοινωνικής δικτύωσης που στόχο έχουν την δικτύωση (networking) ανθρώπων διαφόρων ενδιαφερόντων, με κορυφαία αυτά που στοχεύουν σε πιο γενικευμένο κοινό.
Για παράδειγμα, το Facebook δε στοχεύει τόσο πολύ σε άτομα που ασχολούνται με την φωτογραφία όπως το το Pinterest, που βρίσκεται σε χαμηλότερες θέσεις. Παρόλα αυτά, το Facebook μπορεί να τραβήξει το ενδιαφέρον κάποιου που ασχολείται με την φωτογραφία, ενώ κάποιος ο οποίος αδιαφορεί για αυτήν, πιθανόν να μη βρει κάτι τόσο ελκυστικό στο Flickr, ώστε να κάνει λογαριασμό και να ασχοληθεί περισσότερο.
Social media και ανθρώπινες σχέσεις- αυτή η μάστιγα (;)
Μία παλιά παροιμία έλεγε ότι ο έρωτας περνάει από το στομάχι. Πλέον αυτή η φράση πρέπει να αλλάξει- ο έρωτας περνάει από το προφίλ του στο facebook, το instagram, το twitter, το snapchat κλπ.
Αν το καλοσκεφτεί κανείς δεν είναι πιο βολικό; Γιατί να ξεβολεύεσαι από τον καναπέ σου, ενώ μπορείς να βρεις τον έρωτα της ζωής σου σε μία εφαρμογή που σου προσφέρεται δωρεάν αγoράζοντας απλώς τη σύνδεση στο ίντερνετ; Σου ακούγονται όλα ώραια και ιδανικά; Σε εμένα όχι!
Παλιότερα οι άνθρωποι δημιουργούσαν σχέσεις βασισμένες στην ανθρώπινη επαφή. Ναι, ήταν αρκετά δύσκολο να κάνει κάποιος την πρώτη κίνηση (ιδιαίτερα αν ήταν λίγο ντροπαλός), αλλά η καρδιά του χτυπούσε σαν τρελή και η καρδιά της κοπέλας (συνήθως, όχι πάντα) που προσέγγιζε μπορεί να πήγαινε σαν τρελή επίσης (ή και όχι αν δεν της άρεσε αλλα anyway). Αν κάτι πήγαινε γελοιωδώς άσχημα, και οι δύο είχαν κάτι να διηγούνται και να γελάνε, ακόμη και ολόκληρα χρόνια μετά. Όλα αυτά ήταν εμπειρίες, αναμνήσεις και αισθήματα, που όσο γρήγορο Internet και να έχεις, δε μπορείς να αγοράσεις.
Πρέπει να βγεις εκεί έξω και να τα ζήσεις!
Το ίδιο πιστεύω γίνεται και με τα άλλα είδη διαπροσωπικών σχέσεων. Πλέον μέχρι και τα παιδιά στο δημοτικό έχουν smartphone και προφίλ στο facebook και στο Instagram. Έτσι οι φιλίες αντί να δημιουργούνται παίζοντας παιχνίδια και να εξελίσσονται μαζί με τα παιδιά, πλέον δημιουργούνται σε έναν εικονικό κόσμο στέλνοντας φωτογραφίες.
Τι εννοώ να 
εξελίσσονται μαζί με τα παιδιά; Εννοώ πως αντί τα παιδιά όταν πηγαίνουν στο γυμνάσιο (και συνεπώς μεγαλώνουν=εξελίσσονται) να αδημονούν να πάνε στο σχολείο για να δουν αυτόν/αυτήν που τους αρέσει, αδημονούν να γυρίσουν σπίτι για να δουν το προφίλ του. Κι ας ήταν 7 ώρες μαζί του στο σχολείο! Το ίδιο γίνεται και με τους φίλους τους.
Φυσικά, αυτό δε γίνεται πάντα και ούτε βασίζομαι σε έγκυρα δεδομένα, αλλά σε προσωπικές παρατηρήσεις. Και παρατηρώντας τον κόσμο γύρω μου βλέπω μία τάση αύξησης του φαινομένου και μείωσης των πραγματικών διαπροσωπικών σχέσεων!
Οι λεγόμενοι Millenials ήταν η τελευταία γενιά που μεγάλωσε χωρίς intenet στα παιδικά χρόνια. Δεν είναι κρίμα η επόμενη γενιά να μεγαλώσει σε έναν εικονικό κόσμο, απορρίπτοντας άθελα της τον πραγματικό;
Γιατί παρ’ όλη την τεχνολογική εξέλιξη, ακόμη δεν έχουμε βρει τρόπο να μειώσουμε ή να εξαφανίσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Γιατί η ζωή συνίσταται από όμορφες και άσχημες στιγμές. Και οι δεύτερες συνίστανται από προβλήματα. Και για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα χρειαζόμαστε κάποιον δίπλα μας να μας βοηθήσει. Ένα φίλο, ένα σύντροφο, ένα γονιό, ένα δάσκαλο, έναν άνθρωπο… Όχι ένα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο λόγος; Μα φυσικά γιατί είμαστε κοινωνικά όντα και πάντα αναζητούμε συντροφιά. Αυτό άλλωστε δεν αναζητούμε και μέσω των social media; Άλλο που κάπου στην πορεία μπερδευόμαστε..
Και όχι δε λέω ότι “τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κακά, κάψτε τα, αφορίστε τα, καταργήστε τα, ας γυρίσουμε στο Μεσαίωνα”. Αυτό που λέω είναι ότι είναι σημαντικό στην τόσο ραγδαία αναπτυσσόμενη εποχή που ζούμε να θέσουμε κάποια όρια. Είναι ωραίο να επικοινωνείς με άτομα που βρίσκονται μακριά (και μάλιστα δωρεάν), ή να μοιράζεσαι καθημερινές εμπειρίες σου με τον περίγυρο ή γενικά να μιλάς με ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες δε θα μπορούσες να μιλάς καθόλου ή τουλάχιστον τόσο συχνά.
Αλλά σκέψου και το άλλο. Πόση αξία δίνεις στον φίλο σου όταν βγαίνετε και είσαι μονίμως πάνω από το κινητό μιλώντας με κάποιον άλλο φίλο σου αντί να συζητάς μαζί του; Πόσες αναμνήσεις δημιουργείς όταν αντί να βγεις μία βόλτα με το αγόρι/κορίτσι σου στέλνετε snaps μέχρι το πρωί (κι ας ζει 2 τετράγωνα από το σπίτι σου); Πόση αξία δίνεις στους γονείς σου όταν το μεσημέρι τρως στον υπολογιστή αντί να φας μαζί τους;
Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι πως -ναι- το facebook και το κάθε facebook μπορεί να συνδέσει πολλά άτομα, όπως μπορεί επίσης να τα αποσυνδέσει. Μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους να ενημερωθούν, αλλά μπορεί και να τους παραπληροφορήσει.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι ένα πολύ σημαντικό και χρήσιμο εργαλείο για την καθημερινότητά μας, όπως μπορεί να γίνουν και επιβλαβή. Όλα εξαρτώνται από μία επιλογή: χρήση ή κατάχρηση.
Και είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε τη χρήση!