Βελισαρία ΝτόκαΟ Σαίξπηρ έφτασε τα κινέζικα εδάφη περί τον 18ο αιώνα. Δεν είχε μεγάλη ανταπόκριση από τον κινέζικο πληθυσμό, είτε διότι ήταν Άγγλος – ένας από τους ιμπεριαλιστές Ευρωπαίους-, είτε διότι η κινέζική λογοτεχνία είχε ήδη πολλές ιστορίες που πραμματεύονταν τα ίδια θέματα. Για παράδειγμα, ο ανεκπλήρωτος έρωτας του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας στην Κίνα εμφανιζόταν στην ιστορία “Εραστές Πεταλούδες”.
Επίσης, η μετάφραση των έργων του Σαίξπηρ ήταν κάπως παράδοξη. Πρώτος μεταφραστής τους ήταν ο Lin Shu, ο οποίος δεν γνώριζε καμία ξένη γλώσσα. Φίλοι και γνωστοί του μετέφραζαν τα έργα και έπειτα ο Lin Shu, συνέθετε την μετάφραση στα Μανδαρινά στα οποία ήταν λογοτεχνική ιδιοφυΐα. Η ιδιοφυΐα του αυτή οδήγησε στην μεγάλη δημοφιλικότητα των μεταφράσεων του, με το πρώτο μεταφρασμένο σαιξπηρικό έργο να εκδίδεται το 1904. Ο επόμενος μεταφραστής του Άγγλου συγγραφέα είναι ο μεγάλος Κινέζος δραματουργός Tian Han που μετέφρασε τον Άμλετ βασισμένος σε ιαπωνική μετάφραση, το 1922. Και ακόμα, οι μεταφράσεις του Σαίξπηρ υστερούν. Μόλις το 2014 η βρετανική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να παραχωρήσει ενάμισι εκατομμύριο λίρες για την μετάφραση των απάντων του Σαίξπηρ στην Κινεζική.
Λογικό συμπέρασμα είναι λοιπόν, και οι μεταφορές των σαιξπηρικών έργων στην μεγάλη οθόνη να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από αυτές των δυτικών κινηματογραφιστών.
Η πρώτη ταινία,ή μάλλον οι πρώτες (και μοναδικές) βασισμένες σε έργα του Σαίξπηρ – και συγκεκριμένα στον ‘Άμλετ- είναι οι ταινίες The Banquet και The Prince of the Himalayas, που βγήκαν και οι δύο το 2006. Ευτυχώς με διαφορετικούς σκηνοθέτες και ηθοποιούς…
Στην ταινία The Banquet μεταφερόμαστε στα κινεζικά ανάκτορα του 10ου αιώνα όπου κυριαρχεί μεγάλη πολιτική αστάθεια. Ο Άμλετ, ή αλλιώς Πρίγκιπας Γου Λουάν, μπλέκεται σε πολιτικές ίντριγκες στις οποίες δεν έχει κανένα ενδιαφέρον διότι θέλει να αφοσιωθεί στην υπηρεσία των τεχνών. Η Γερτρούδη, ή αλλιώς Γουάν, είναι ο παιδικός έρωτας του πρίγκιπα, και αναγκασμένη από την οικογένεια της, παντρεύεται τον πατέρα του Γου Λουάν και ύστερα, όπως είναι γνωστό, τον θείο του. Η μητρότητα που θα μπορούσε να έχει η Γουάν στον πρίγκιπα αντικαθίσταται από την αγάπη που νιώθει ακόμα για αυτόν. Όμως, στη ταινία, το άτομο που διψά για εξουσία είναι η ίδια η Γουάν, η αυτοκράτειρα, που θέλει να εξοντώσει τον σύζυγό της ενώ ο Άμλετ διατηρεί μια πιο παθητική – κομφουκιανή- στάση. Όπως και στο πρωτότυπο έργο βέβαια, όλη η βασιλική οικογένεια πεθαίνει, όμως σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο. Η Οφηλία και ο Άμλετ πεθαίνουν κατά λάθος, πέφτοντας στις παγίδες που έχει στήσει η αυτοκράτειρα για τον σύζυγο της. Ο ίδιος αυτοκτονεί όταν συνηδειτοποιεί ότι η γυναίκα του δεν τον αγαπά ενώ μόνη και πανίσχυρή μετά η αυτοκράτειρα δολοφονείται (με τον δράστη να μη φανερώνεται). Στην ταινία είναι έντονη η κινέζικη νοοτροπία όσον αφορά την φύση της εξουσίας, που όσο πιο πολύ την κυνηγάς, τόσο πιο πολύ σε καταστρέφει, καυτηριάζοντας παράλληλα την απερίσκεπτη συμπεριφορά των ανθρώπων και τις εμμονές τους.
The Banquet
Στην ταινία τώρα, The Prince of the Himalayas, μεταφερόμαστε στο αρχαίο Θιβέτ, όπου η Γερτρούδη και ο αδερφός του βασιλιά ήταν από την αρχή ερωτευμένοι. Ακόμα, ο Άμλετ, είναι καρπός της σχέσης της Γερτρούδης και του Κλαύδιου και όχι του νόμιμου πατέρα του. Όταν αποκαλύπτεται η αλήθεια, ο βασιλιάς σχεδιάζει να σκοτώσει τον γιό και την σύζυγο, διαμορφώνοντας έτσι τις απαραίτητες καταστάσεις για να ανέλθει μετά βασιλοκτονίας ο Κλαύδιος. Στο υπόλοιπο της ταινίας βλέπουμε τον Άμλετ να αρνείται να αποδεχθεί τον μέχρι πρότινος θείο του ως πατέρα (και κατά τα άλλα άξιο βασιλιά) και πεθαίνοντας από πλήγμα του δεύτερου σε μονομαχία αποδέχεται την αλήθεια. Η Γερτρούδη, βλέποντας νεκρό τον γιό της αυτοκτονεί ενώ ύστερα την ακολουθεί και ο Κλαύδιος με σκοπό να ειδωθούν ξανά στην επόμενη ζωή. Η Οφηλία, ως ερωμένη του Άμλετ, πεθαίνει και αυτή γεννώντας το παιδί τους – τον νέο βασιλιά. Το μήνυμα του κύκλου και της ζωής διαπερνά όλη την ταινία – με κάθε τέλος υπάρχει και η αναγέννηση.
Prince of the Himalayas
Με την περαιτέρω δυτικοποίηση της κινέζικης κοινωνίας προφανέστατα θα έχουμε και περισσότερες διασκευές του Σαίξπηρ. Η παγκόσμια φύση των έργων του και η τοπική κουλτούρα του κάθε λαού θα αναδεικνύουν κάθε φορά και μια άλλη πτυχή της ανθρώπινης ψυχής.