Ναταλία ΧατζηγιάννηΜερικά πράγματα για την οικογένεια των Simpsons που ούτε που μας είχαν περάσει από το μυαλό.
Ένα μεγάλο ποσοστό των θαυμαστών της διάσημης οικογένειας του Fox, πιστεύει ότι οι Simpsons αποτελούν μια καθαρά χιουμοριστική σειρά κινουμένων σχεδίων και τίποτα παραπάνω.
Πράγματι, για παράδειγμα, ένας πρώτος τηλεθεατής μπορεί να απολαύσει κάθε επεισόδιο –ανήλικος και μη- χωρίς κανένα πρόβλημα στην κατανόηση. Ένας δεύτερος όμως , πιο μορφωμένος, ενημερωμένος για την αμερικανική πολιτική αλλά και την παγκόσμια πραγματικότητα, υποψιασμένος ότι μέσα από το σατιρικό χιούμορ των ηρώων οι δημιουργοί της σειράς στέλνουν τα δικά τους μηνύματα στο τηλεοπτικό τους κοινό, τότε σίγουρα, θα είναι σα να παρακολουθεί κάποια άλλη τηλεοπτική σειρά.
Για κάποιους, τα συμπαθητικά κίτρινα πλάσματα αποτελούν πηγή γέλιου εδώ και δεκαετίες. Για κάποιους άλλους έχουν γίνει η αιτία να γραφούν πολυάριθμα βιβλία με την ανάλυση των ηρώων και την τοποθέτηση τους στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.
Έτσι, πολλοί συγγραφείς κοίταξαν τα φανταχτερά χρώματα, τις αστείες μορφές, τα αστεία και τα πειράγματα, είδαν όμως την σπιρτάδα στην ειρωνεία, την έξυπνη και πολλές φορές ωμή επιθετικότητα προς τα πολιτικοκοινωνικά δρώμενα · εφάρμοσαν στη σειρά κοινωνιολογικές σκέψεις και δεν δίστασαν να υποστηρίξουν ότι υπάρχουν στοιχεία που αντικατοπτρίζουν το έργο του Αριστοτέλη, του Marx, του Camus, του Sartre, και άλλων στοχαστών.
Σίγουρα θα χρειάζονταν εκατοντάδες λέξεων και προσπαθειών για να αποδείξουμε ότι o Homer παρουσιάζει αριστοτελικές αρετές ή αν ο Marx θα έβρισκε τη σειρά έξυπνη και το Springfield ορθώς δομημένο. Υπάρχουν όμως κάποιες λεπτομέρειες που όντας υποψιασμένοι και με λίγη παρατηρητικότητα μπορούμε να εντοπίσουμε και να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα.
Για παράδειγμα: τι χρώμα έχουν οι Simpsons; Με μια πρώτη ματιά εύλογα όλοι θα απαντούσαν ότι είναι κίτρινοι. Άρα; Το κίτρινο ισούται με το ανθρώπινο λευκό; Μάλλον όχι, αφού οι δημιουργοί τους αποφάσισαν έντεχνα να μην ασχοληθούν με το ζήτημα λευκών-μαύρων. Τόσο έντεχνα που σχεδόν περνάει απαρατήρητο. Υπάρχει ένα επεισόδιο που ο Homer το ξεκαθαρίζει ενώ κάνει μπάνιο : “I want my skin to look its yellowist.” («Θέλω το δέρμα μου να φαίνεται στα πιο… κίτρινά του»). Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν οι Dr. Hibbert και Apu, δύο χαρακτήρες σκούρου δέρματος που είναι εκπρόσωποι δύο διαφορετικών κοινοτήτων, των Αφροαμερικανών και τον Ινδών (Ανατολικής Ασίας) αντίστοιχα. Έτσι, δεξιοτεχνικά οι Simpsons αντιπροσωπεύουν εν συνόλω το ανθρώπινο είδος, χωρίς διακρίσεις.
Dr. Hibbert και Apu
Ωστόσο, η σειρά διατηρεί αρκετά από τα κοινότυπα στερεότυπα που εν τέλει συντελούν την προσωπικότητα του κάθε ήρωα. Μια καλή παρατήρηση θα ήταν σχετικά με τον Dr.Hibbert και γιατί γελάει συνεχώς και με κάθε αστείο. Μικρή λεπτομέρεια που ίσως έχει παραξενέψει αρκετούς στο παρελθόν, αλλά εξηγείται βάσει των αμερικανικών στερεοτύπων αφού ο Dr. Hibbert ταυτίζεται με το πρότυπο του εύθυμου μαύρου άντρα που είναι συνδεδεμένος με ρόλους ψυχαγωγίας.
Κάπως πιο αφηρημένα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Springfield είναι μία μικρογραφία του κόσμου. Με προβλήματα από το μεταναστευτικό και τη βία, μέχρι την οικονομία και τα ακανθώδη ζητήματα της πολιτικής ζωής.
Αν θέλαμε να κατατάξουμε την οικογένεια του Homer σε κάποια πολιτική κατεύθυνση, αυτή θα ήταν σίγουρα η αριστερά. Κι αυτό, όχι γιατί η οχτάχρονη Lisa είναι ακτιβίστρια και ο μικρός Bart θεωρεί πως εκτελεί επαναστατικό έργο, αλλά γιατί -πιθανώς εσκεμμένα- το Springfield παρουσιάζεται να καταρρέει σε όλους τους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής πρόνοιας. Αποτυγχάνει στην αστυνόμευσή του, το σύστημα υγείας χωλαίνει, κάθε πολιτικός είναι διεφθαρμένος, η εκκλησία ενδιαφέρεται περισσότερο για το κέρδος και λιγότερο για τους πιστούς της, και γενικότερα, η εξουσία καυτηριάζεται με κάθε τρόπο.
Οι Simpsons, από την πλευρά τους, αποτελούν την οικογένεια της διπλανής πόρτας, με προβλήματα και εντάσεις, με λάθος επιλογές που μόνο το αψεγάδιαστο αμερικανικό όνειρο δεν θυμίζουν. Κάνουν την εμφάνισή τους στο Fox επί 25 χρόνια για να «ενοχλήσουν» τους κατοίκους του Springfield της φαντασίας και τους πολίτες της σύγχρονης πραγματικότητας.
Κατά συνέπεια, η κίτρινη οικογένεια έχει κατηγορηθεί πολλάκις από οργανισμούς και συλλόγους , ενώ έχουν υπάρξει γονείς που κινήθηκαν δικαστικά με την κατηγορία ότι οι Simpsons προωθούν την έννοια της βίας, των ναρκωτικών και της ασυδοσίας. Δεν είναι λίγες οι φορές εξάλλου που ο ταραξίας Bart την βγάζει… καθαρή από τις αταξίες που κάνει. Ακόμη και ο πρόεδρος Μπους είχε τοποθετηθεί ανοιχτά σχετικά με τη σειρά του Fox, σε μία ομιλία του : “We’re going to strengthen the American family to make them more like the Waltons and less like the Simpsons” («Στόχος της κυβέρνησής μου είναι η ενδυνάμωση της αμερικανικής οικογένειας, με τον τρόπο των Γουόλτονς και όχι με των Σίμσον»).
Η απάντηση δεν άργησε να έρθει από το αντίπαλο στρατόπεδο που ουκ ολίγες φορές έχει γελοιοποιήσει αμερικανούς προέδρους : “We’re just like the Waltons, we’re praying for an end to the depression too” («Είμαστε ακριβώς όπως οι Γουόλτονς, προσευχόμαστε κι εμείς για ένα τέλος στην κατάθλιψη»).
Στο πρόσωπο του οικογενειάρχη Homer σκιαγραφείται η παρωδία του μέσου Αμερικανού της χαμηλής, εργατικής τάξης, ενώ φαίνεται αγενής, τεμπέλης, ρηχός και βρίσκει μοναδική λύση σε όλα τα προβλήματα της ζωής τη μπύρα. Έτσι αυτός ο φαινομενικά αθώος -έως και ανόητος- Ηomer είναι ο ίδιος χαρακτήρας που ενημερωμένος και με άποψη ήρθε το 2005 να κατακρίνει τους Τούρκους για τη διχοτόμηση της Κύπρου.
Όταν κάποιοι Τούρκοι απήγαγαν τα δύο του παιδιά δεν δίστασε να τους αποκαλέσει “Cyprus-splitting jerks” (σε ελεύθερη μετάφραση «κόπανοι, που διχοτομήσατε την Κύπρο») ενώ η γυναίκα του συνέχισε κατακρίνοντας την μετονομασία της Κωνσταντινούπολης σε Ινσταμπούλ. Ο… αφελής Homer είναι ο ίδιος χαρακτήρας που καυτηριάζει το θεσμό της εκκλησίας και αναρωτιέται γιατί να ξοδέψει μισή Κυριακή ακούγοντας ότι θα πάει στην κόλαση, ενώ είναι η μοναδική μέρα της εβδομάδας που μπορεί να καθίσει με τα παιδιά του.
Λίγο θρασύς και απότομος, αλλά προσωπικά, προτιμότερη η τακτική που υιοθετεί από το να πρωταγωνιστούσε σε ένα ακόμη κατεξοχήν παιδικό και φανταχτερό κινούμενο σχέδιο με χαρακτήρες που απλώς επιβιώνουν σε ένα «ευχάριστο» περιβάλλον.
Γενικότερα, οι Simpsons έχουν πολλές φορές αποδειχθεί πιο πολιτικοποιημένοι απ’ όσο εκ πρώτης όψεως τους αφήνουν να φαίνονται, επαληθεύοντας την υποψία ότι απευθύνονται σε ένα σκεπτόμενο κοινό.
Ίσως και το γεγονός ότι έχουν πίσω τους 25 σεζόν, να οφείλεται στο άξιο συγχαρητηρίων ταλέντο των δημιουργών να περνούν τα μηνύματα που επιθυμούν, κάνοντας ταυτόχρονα το μέσο αμερικανό να γελάει σε κάθε ημίωρο επεισόδιο. Και είναι κατανοητή η μέθοδός τους. Το κοινό «δέχεται» να του μιλούν για τα ναρκωτικά, την ομοφυλοφιλία και την πολιτική εξαθλίωση, χωρίς καμία αντίρρηση, εγκρίνοντάς τα στην οθόνη εδώ και 552 επεισόδια –ασχέτως αν τα απορρίπτει στην καθημερινή του ζωή.
Και κάπως έτσι, από το 1989, χτυπήματα κάτω από τη μέση, και σπόντες πολιτικού περιεχομένου δίνουν και παίρνουν στη σειρά με τον πιο ομαλό τρόπο. Όπως παρουσιάζεται παρακάτω:
Ή όταν ο Homer προσποιείται τον ομοφυλόφιλο, φωνάζοντας στην Αμερική και την εκκλησία της να πάψει να είναι πουριτανή, ενώ ο Bart ανοίγει τα μάτια στους τηλεθεατές για τη χρήση απαγορευμένων ουσιών από πολύ μικρή ηλικία.
Επιπλέον, επικρατεί και η άποψη ότι οι συμβολισμοί δεν παύουν στα λόγια των χαρακτήρων αλλά βρίσκονται σε πλήθος εικόνων προκειμένου να περάσουν υποσυνείδητα μηνύματα, όπως η πυραμίδα με τον πανεπόπτη οφθαλμό των Illuminati. Συνομωσιολογία ή σύμπτωση; Αυτό έγκειται στην κρίση του καθενός…
Πάντως, σίγουρα, δεν είναι τυχαίο που για την παραγωγή ενός επεισοδίου, διάρκειας 20-23 λεπτών, χρειάζονται 6-8 μήνες, ώστε τα κίτρινα ανθρωπάκια να γίνουν… φερέφωνα των δημιουργών τους. Μήπως τελικά δεν είναι και τόσο αθώα;