Δέσποινα ΤσιμπρικίδουΗ κούκλα Μπάρμπι αποτελεί το αντικείμενο θαυμασμού πολλών νέων κοριτσιών. Τελικά, όμως, ποια πρότυπα ενισχύει;
Τα τελευταία χρόνια οι πωλήσεις της πασίγνωστης κούκλας Μπάρμπι έχουν μειωθεί. Ο 21ος αιώνας έφερε τα πάνω κάτω στα πρότυπα ομορφιάς, τα οποία η Μπάρμπι αντιπροσώπευε. Μια κούκλα με τόση μεγάλη επιτυχία από το 1959, οπότε ιδρύθηκε, δεν είναι ένα απλό παιχνίδι. Η Μπάρμπι έπαιζε και παίζει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της προσωπικότητας των μικρών κοριτσιών που την αγοράζουν και τη θαυμάζουν.
Το τρίτο κύμα του Φεμινισμού ξεκίνησε κατά τη δεκαετία του ’90. Αρχικά, ο στόχος ήταν η απόκτηση ψήφου για τις γυναίκες. Στη συνέχεια, στόχος ήταν η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Κατά το τρίτο κύμα του κινήματος, ο στόχος άλλαξε. Πλέον, το κίνημα προσπαθεί να επεκτείνει τους κοινωνικούς ορισμούς του φύλου και της σεξουαλικότητας. Προσπαθεί να εντάξει, δηλαδή, και άλλες εκφάνσεις στον φεμινισμό, όπως η αφύπνιση των έγχρωμων γυναικών και η ομοφυλοφιλική ταυτότητα.
Τι σχέση έχει, όμως, η Μπάρμπι με το κίνημα του Φεμινισμού;
Κύρια ανησυχία του τρίτου φεμινιστικού κύματος είναι ο σεβασμός για το σώμα της γυναίκας. Σε αυτό, ακριβώς, το σημείο, ένα παιχνίδι και η κουλτούρα και η νοοτροπία που το ακολουθεί, συνδέονται με ένα από τα πιο δυναμικά κοινωνικά κινήματα του 21ου αιώνα.
Η Μπάρμπι έχει δεχτεί σφοδρή κριτική από θιασώτες του φεμινιστικού κινήματος. Ο κύριος λόγος έγκειται στο γεγονός ότι τα νεαρά κορίτσια δεν μπορούν να αναπτύξουν ελεύθερα την προσωπικότητά τους και την σεξουαλική τους ταυτότητα μέσω των απαιτητικών προτύπων ομορφιάς και συνηθειών που διατηρεί η Μπάρμπι. Είναι γνωστό ότι σε ευαίσθητες ηλικίες, είναι πολύ πιο εύκολο τα παιδιά να «επηρεαστούν» από πρότυπα τα οποία προβάλλονται στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο.
Ο λεγόμενος «ροζ διάδρομος» στα καταστήματα παιχνιδιών, η «υπερβολικά αδύνατη» Μπάρμπι, η ματεριαλιστική και καπιταλιστική της φύση είναι όλα στοιχεία που επηρεάζουν αρνητικά τα μικρά κορίτσια. Δεν μπορούμε όλες να είμαστε τόσο αδύνατες, τόσο όμορφες, τόσο πλούσιες. Ας μην ξεχνάμε, όμως, και κάποια άλλα «επιτεύγματα» της Μπάρμπι.
Φεμινισμός: η αρχή του πιο γυναικείου κινήματος στην ανθρώπινη ιστορία
Και η Μπάρμπι γιατί φταίει;
Μια τόσο διάσημη κούκλα, δεν θα μπορούσε να μην είχε διαμορφώσει ένα είδος «δημόσιου προσώπου». Εκτός από παρουσία στα social media, όπως το Facebook και το Instagram, η Μπάρμπι κάνει «δημόσιες εμφανίσεις» και φυσικά… εργάζεται!
H Barbie στην εκστρατεία της για Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος των Η.Π.Α
Η άποψη ότι πρόκειται για μια «χαζή ξανθιά» πλαστική κούκλα δεν στέκει αν κάποιος ξέρει ότι από το 1959 έχει ακολουθήσει 150 διαφορετικές καριέρες. Κατάφερε να φτάσει σε θέσεις αρχισυντάκτριας σε τεράστια περιοδικά μόδας. Έπειτα, αποφάσισε να ασχοληθεί με την αστροφυσική, επιστήμη στην οποία διέπρεψε καθώς, μετά το διδακτορικό της, έγινε αστροναύτης το 1965.
Στη δεκαετία του ’70, έγινε χειρούργος και πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μέχρι και εκστρατεία για να εκλεγεί Πρόεδρος των Η.Π.Α έκανε. Από αθλήτρια και μπαλαρίνα μέχρι αστροναύτης και κτηνίατρος, η Μπάρμπι δείχνει στα μικρά κορίτσια ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα, άσχετα με το πόσο «θηλυκό» είναι ένα επάγγελμα.
Body Shaming
Όσον αφορά, τα σωματικά πρότυπα που προωθεί, τα οποία πολλοί πιστεύουν ότι τα κορίτσια δεν μπορούν να ακολουθήσουν με αποτέλεσμα να νιώθουν ντροπή για τις σωματικές τους διαστάσεις, βλέπουμε ότι τα πράγματα ήδη έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Τα μοντέλα στις πασαρέλες δεν είναι πια τόσο αδύνατα. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας προωθούν άλλα «είδη» ομορφιάς.
Προφανώς, ο κόσμος της μόδας, τον οποίο προωθεί η Μπάρμπι, έχει ακόμα πολλή δουλειά μπροστά του για να εγκαταλείψει τα απαιτητικά πρότυπα ομορφιάς. Παρόλα αυτά, η λύση δεν είναι να καταστρέψουμε την εικόνα μιας διαχρονικής κούκλας, την οποία πολλά κορίτσια θεωρούν ήρωά τους.
Δεν μπορείς να πολεμήσεις κατά του body shaming με το να λες ότι, έστω μια κούκλα, είναι «πολύ αδύνατη». Διότι, σύμφωνα με αυτούς που είναι κατά του body shaming, κανείς δεν πρέπει να νιώθει ντροπή για το σώμα του και κανείς δεν πρέπει να ασχολείται με τις σωματικές διαστάσεις άλλων.
Η καμπάνια της Barbie κατά του body shaming.
Η Μπάρμπι σε αυτήν την περίπτωση αποτελεί έναν συμβολισμό. Πρώτον, συμβολίζει την ελευθερία κάθε νέου κοριτσιού και γυναίκας να είναι, όπως θέλει να είναι και να κάνει αυτό που θέλει να κάνει. Δεύτερον, συμβολίζει τον σεβασμό προς τις επιλογές των άλλων. Συμβολίζει, τέλος, την δύναμη μιας γυναίκας να ακολουθήσει τα όνειρα της, χωρίς να την σταματάνε τα κοινωνικά πρότυπα και το φύλο της.
Γιατί αυτοί οι συμβολισμοί να μην είναι φεμινιστικοί; Γιατί το ροζ να είναι πολύ γυναικείο, επομένως όχι αρκετά φεμινιστικό; Μήπως με το να προσπαθούμε να «προστατεύσουμε» τα κορίτσια από τα δυσχερή κοινωνικά πρότυπα, τα οδηγούμε στο άλλο άκρο;