Πιερ Πάολο Παζολίνι: Αφιέρωμα στον «ποιητή του υποκόσμου»

Βρέθηκε νεκρός τα ξημερώματα της 2ας Νοεμβρίου του 1975 στην παραλία της Όστια, έξω από τη Ρώμη. Το πτώμα έφερε σημάδια άγριας κακοποίησης: σχεδόν αποκομμένα αυτιά, σπασμένες οδοντοστοιχίες, συνθλιμμένα οστά θώρακα από το επανειλημμένο πέρασμα οχήματος από πάνω του. Για τον άγριο φόνο ομολόγησε και καταδικάστηκε ως ένοχος, σε φυλάκιση 9 ετών και 7 μηνών, ένας εκπορνευόμενος 17χρονος, ο Πίνο Πελόζι. Ο Παζολίνι ενταφιάστηκε στο αγαπημένο του χωριό, Φριούλι.

Η αγριότητα ωστόσο της δολοφονίας είχε εξαρχής δημιουργήσει υποψίες ότι ο Πελόζι δεν ήταν ο μόνος δράστης του εγκλήματος. Πέρασαν 30 χρόνια ώσπου, το 2005, ο Πελόζι απέσυρε την ομολογία του, δηλώνοντας πως πλέον ήταν νεκροί όλοι όσοι απειλούσαν τον ίδιο και την οικογένειά του, κάτι που του επέτρεπε πλέον να πει την αλήθεια. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε, αλλά και την έρευνα των Σικελών δημοσιογράφων Τζουζέππε Λο Μπιάνκο και Σάντρα Ρίτσα, η δολοφονία του Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν καθαρά πολιτικό, και όχι σεξουαλικό, έγκλημα.

Σύμφωνα με τους δημοσιογράφους, αιτία ήταν η γνώση του Παζολίνι για πρόσωπα της ιταλικής πολιτικής και τις διασυνδέσεις τους με τον κόσμο της Μαφίας. «Ξέρω τα ονόματα των υπευθύνων, όλων αυτών που χειραγωγούν τους νεοφασίστες, όλων αυτών των γνωστών αγνώστων που είναι υπεύθυνοι για τα πρόσφατα εγκλήματα» είχε δηλώσει ο Παζολίνι ένα χρόνο πριν από τη δολοφονία του.

Το τελευταίο βιβλίο του, μάλιστα, με τίτλο «Πετρέλαιο» (στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Παρατηρητής» το 1993), με πρόφαση ιστορίες ερωτικών εμμονών προχώρησε σε αποκαλύψεις για τους εγκληματικούς πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους της περιόδου της Δεύτερης Δημοκρατίας στην Ιταλία.

«Τον εκτέλεσαν. Ήταν πέντε. Του φώναζαν «βρωμόπουστα», «σκατοκομμούνι» και τον χτυπούσαν βίαια. Εμένα με είχαν ακινητοποιήσει. Δεν άγγιξα καν τον Παζολίνι, αντίθετα προσπάθησα να τον υπερασπιστώ» δήλωσε ο 51 ετών σήμερα Πελόζι. Μεταξύ των πέντε εκτελεστών είχε αναγνωρίσει τους αδελφούς Μπορσελλίνο και δύο Σικελούς νεοφασίστες και ντίλερ. Η έρευνα σχετικά με τη δολοφονία Παζολίνι άρχισε εκ νέου μετά την αναίρεση του Πελόζι, αλλά οι δικαστές αποφάσισαν ότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία για να συνεχιστεί.

Οι ταινίες του Παζολίνι είναι ουσιαστικά ένας ποιητικός-κυνικός κόσμος βυθισμένος στον ακραίο ερωτισμό και τ’αναξέλεγχτα πάθη.  Μοναδικές,ωμές,αιρετικές.

Προκαλούσαν και προκαλούν μέχρι σήμερα αντιδράσεις κυρίως των φασιστών, αλλά και των θρησκόληπτων.

Το «Ακατόνε» και το «Μάμα Ρόμα» εντάσσονται στη λεγόμενη νεορρεαλιστική περίοδο του κινηματογραφιστή, όπου ο Παζολίνι μεταγράφει στο σελιλόιντ τούς ήρωες των ποιημάτων του. Το λούμπεν υποπρολεταριάτο, που αγωνίζεται να παραμείνει στη ζωή. Με τρόπους σύννομους ή παράνομους. Ηθικούς ή ανήθικους. Ανθρώπινες επινοήσεις που στον αγώνα της επιβίωσης ακυρώνονται από την ίδια τη νομοτελειακή φύση των πραγμάτων.

Στο αριστουργηματικό «Ακατόνε» (1961), ο Παζολίνι μάς συστήνει για πρώτη φορά τον Φράνκο Τσίτι, τον απόλυτο φτωχοδιάβολο και μετέπειτα κινηματογραφικό alter ego του δημιουργού. Η ταινία υπήρξε τόσο «αληθινή», που στην πρώτη προβολή της οι φασίστες πέταξαν μελάνι στο κινηματογραφικό πανί. Αξίζει να σημειώσουμε ότι παρόμοιο περιστατικό είχε συμβεί και με την προβολή του «Ανδαλουσιανού σκύλου» του Μπουνιουέλ, κάτι που ο σπουδαίος Ισπανός είχε αποδεχτεί ως θείο δώρο και επίρρωση του σουρεαλιστικού του ύφους.

Στο «Μάμα Ρόμα» (1962), ο Παζολίνι σκηνοθετεί τη «λύκαινα» (Αννα Μανιάνι) του ιταλικού κινηματογράφου στο ρόλο μιας πόρνης, που παραπέμπει με τον πλέον ποιητικό τρόπο σε μια μαινάδα αρχαίας τραγωδίας.

Στο «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» (1964), ο άθρησκος Παζολίνι μεταφέρει τα πάθη του Χριστού. Με τρόπο σεβάσμιο, αλλά πρωτίστως πολιτικό. Ο Χριστός δεν παραπέμπει σε θεάνθρωπο, αλλά σε έναν επαναστάτη μαρξιστή.

«Μου είπαν ότι έχω τρία είδωλα: τον Χριστό, τον Μαρξ και τον Φρόυντ. Αυτά είναι φόρμουλες. Το μόνο μου είδωλο είναι η πραγματικότητα.»

 

Στο καταγγελτικό και προκλητικό «Χοιροστάσιο» (1969), ο Παζολίνι εκφράζεται μέσω μιας πολιτικής και φιλοσοφικής συζυγίας. Η ταινία υπήρξε εν πολλοίς ο προάγγελος του «Σαλό». Της τελευταίας και, κατά πολλούς, σημαντικότερης ταινίας του. Εκείνης που για πολλούς τον καταδίκασε σε θάνατο, αλλά επικύρωσε την αθανασία του στο κινηματογραφικό στερέωμα.