Ζωή ΚρητικούΗ Σουηδία είναι μια χώρα η οποία διακρίνεται συνεχώς για το εκπαιδευτικό της σύστημα. Χειροπιαστές αποδείξεις αποτελούν οι πρωταρχικές θέσεις που λαμβάνει στο σύστημα αξιολόγησης PISA αλλά και η ποιότητα ζωής, που τις περισσότερες φορές απορρέει από ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα. Ας εμβαθύνουμε, λοιπόν, στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση για να δούμε ποια είναι τα στοιχεία που την κάνουν τόσο επιτυχημένη.
Η βαθμίδα του εκπαιδευτικού συστήματος που θα διερευνηθεί αρχικά είναι η υποχρεωτική εκπαίδευση, η οποία αρχίζει από την ηλικία των 7 ετών (αμέσως μετά το νηπιαγωγείο) και είναι εννεαετής. Συγκεκριμένα, χωρίζεται σε 3 επίπεδα: 1) κατώτερος κύκλος (7-13 ετών), 2) μεσαίος κύκλος (13-16 ετών), 3) ανώτερος κύκλος. Οι μαθητές μετά το πέρας των σχολικών ωρών, μπορούν να βοηθηθούν επιπλέον δωρεάν. Ενδιαφέρον έχει και η έλλειψη ιδιωτικών σχολείων στη χώρα, μιας και δεν χρηματοδοτούνται από όλους τους φορείς, σε σχέση με τα δημόσια και αυτός είναι ο βασικός λόγος που η ύπαρξή τους είναι περιορισμένη.
Οι βασικοί σκοποί και στόχοι αυτής της βαθμίδας της εκπαίδευσης δεν διαφέρουν από τον σκοπό της προσχολικής εκπαίδευσης, τόσο αναφορικά με τις γνώσεις όσο και με τις ιδεολογίες και νοοτροπίες που περνιούνται μέσω αυτής. Η διδασκαλία είναι μαθητοκεντρική και εστιάζει το ενδιαφέρον στις δεξιότητες και ικανότητες κάθε μαθητή ξεχωριστά με σκοπό την ανάπτυξη και την καλλιέργειά τους.
Αναφορικά με τον κατώτερο κύκλο, τα μαθήματα που διδάσκονται είναι η σουηδική γλώσσα, τα μαθηματικά αλλά και γενικά μαθήματα (που χωρίζονται σε οικοκυρικά, χειροτεχνία και τεχνολογία). Στον μεσαίο κύκλο συμπεριλαμβάνονται όμοια μαθήματα με την διαφορά ότι εισάγεται και το μάθημα της αγγλικής γλώσσας αλλά και κοινωνιολογικά μαθήματα. Τέλος, στον ανώτερο κύκλο εισάγονται μαθήματα χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και περιορίζεται η σουηδική γλώσσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρέπει να έρθει εις πέρας και στοιχειώδης πρακτική εργασία, η οποία προσφέρει εμπειρία στους μαθητές σχετικά με την κοινωνία, τους εργοδότες, την φύση της εργασίας που θα ακολουθηθεί από αυτούς στο μέλλον κλπ. Και σε αυτό τον κύκλο, γίνεται σαφής εξίσωση των δύο φύλων, με ίδια αντιμετώπιση από τους δασκάλους σε αγόρια και κορίτσια αλλά και τοποθέτηση σε όμοιους κλάδους εργασίας και μαθημάτων που δεν προάγουν καμία διαφοροποίηση μεταξύ τους. Τέλος, ένα στοιχείο που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι και ότι από το 1956 κιόλας, ήταν και είναι υποχρεωτικό το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, με παροχή πληθώρας γνώσεων τόσο σχετικά με τον σωματικό όσο και με τον ψυχικό τομέα.
Υπάρχει φυσικά και το σύστημα αξιολόγησης των μαθητών, το οποίο τοποθετείται στην κλίμακα 1 έως 5, με άριστα το 5, το οποίο σύστημα αμφισβητούνταν για κάποια χρόνια και τέθηκε αρκετές φορές προτεινόμενο μεταρρύθμισης με σκοπό την άρση του σχολικού ανταγωνισμού. Η αντικειμενική κρίση των μαθητών, όμως, μέσω αυτού καθώς και το ότι είναι η μοναδική αξιολόγησή τους το έκανε να θεωρείται αναγκαίο και να υπάρχει ως σήμερα. Για την εισαγωγή στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση απαιτείται επιτυχής εξέταση σε 12 μαθήματα και στα επαγγελματικά ιδρύματα απαιτούνται 8.
Όταν ολοκληρωθεί η υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση, τα παιδιά μεταβαίνουν στο ανώτερο δευτεροβάθμιο σχολείο. Γενικά, υπάρχουν 25 κλάδοι σπουδών και 500 μαθήματα ειδικότητας, με κάθε κλάδο να συνοδεύεται και με πρακτική άσκηση, η οποία ωφελεί ιδιαίτερα τον μαθητή και του προσφέρει πολλά επαγγελματικά εφόδια και εμπειρία για χρήση στην μετέπειτα ζωή του. Η διάρκεια της βαθμίδας αυτής του εκπαιδευτικού συστήματος της Σουηδίας, διαρκεί από δύο έως και τέσσερα χρόνια και είναι προπαρασκευαστικό για την εισαγωγή του ατόμου στο αμέσως επόμενο εκπαιδευτικό στάδιο, το οποίο είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι κατευθύνσεις και κάποια από τα μαθήματα (όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο του Μπουζάκη Σ. επιμέλεια, Συγκριτική Παιδαγωγική, 2012, σελ. 341). Οι τομείς σπουδών είναι οι εξής: Γλώσσες- κοινωνικές επιστήμες και θεωρητικές σπουδές (με κλάδους σπουδών όπως κοινωνικές επιστήμες, κοινωνικές λειτουργίες και άλλα), Νοσηλευτικά επαγγέλματα- κοινωνικές υπηρεσίες και προστασία καταναλωτή (με κλάδους σπουδών όπως νοσηλευτική, καλές τέχνες και άλλα), οικονομικές- εμπορικές επιστήμες και γραμματέων (με κλάδους σπουδών όπως οικονομικά), βιομηχανία και τέχνες (με κλάδους σπουδών όπως υφαντουργική, μηχανουργική, ξυλουργική, παραγωγή τροφίμων και άλλα), τεχνολογία και επιστήμες (με κλάδους σπουδών όπως τεχνολογία, φυσιογνωστικές επιστήμες και άλλα), Γεωπονία- δασολογία ανθοκομία και δενδροκαλλιέργεια (με κλάδους σπουδών όπως δασολογία).
Οι πιο περιζήτητες κατευθύνσεις είναι αυτές που οδηγούν και σε άμεση επαγγελματική αποκατάσταση και προσφέρουν την κατάλληλη επαγγελματική προετοιμασία, όπως είναι τα οικονομικά επαγγέλματα και ο τεχνολογικός κλάδος. Τέλος, παρόλο που τα φύλα τείνουν να εξισώνονται, συνήθως οι επιλογές των επαγγελμάτων γίνονται με βάση αυτό, όπως παραδείγματος χάρη τα οικοκυρικά και η νοσηλευτική επιλέγονται κατά βάση από κοπέλες.
Επόμενη βαθμίδα στο σουηδικό εκπαιδευτικό σύστημα φαίνεται να είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στη Σουηδία υπάρχουν 33 ανώτατα ιδρύματα τα οποία περιέχουν περίπου 100 γενικά προγράμματα σπουδών, διάρκειας από 1 έως έξι χρόνια. Οι κύκλοι σπουδών που υπάρχουν είναι οι εξής: 1) Τεχνικός, 2) Διοικητικός, οικονομικός και κοινωνικών λειτουργιών, 3) Υγείας, 4) Διδασκαλικός και 5) Ανθρωπιστικών σπουδών.
Για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οφείλονται να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες είναι οι εξής: 1) γενικές και 2) ειδικές απαιτήσεις εισαγωγής. Μόνο στην περίπτωση που αυτοί που διεκδικούν θέσεις στα πανεπιστήμια είναι περισσότεροι από ότι αυτά μπορούν να δεχθούν, τότε μπαίνουν και κάποια άλλα κριτήρια, με σκοπό την ορθή αξιολόγηση και την εισαγωγή ανθρώπων που αξίζουν να εισαχθούν. Το κυριότερο από αυτά είναι η επίδοση και ο γενικός βαθμός με τον οποίο έχουν προβιβαστεί από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σαφώς, το σύστημα αξιολόγησης είναι αξιόπιστο κι έτσι η εισαγωγή και η διεκδίκηση των θέσεων είναι δίκαιη. Τέλος, υπάρχει περίπτωση να λαμβάνουν μόρια οι υποψήφιοι και με βάση κάποιους άλλους παράγοντες, όπως για παράδειγμα πρακτική άσκηση στον τομέα που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους.
Είναι αξιοσημείωτο να τονιστεί ότι οι μισές φοιτήτριες στα ανώτατα ιδρύματα είναι γυναίκες, ενώ στα μεταπτυχιακά ανέρχονται στο ποσοστό μόλις 31%.