Μαρία Στρατήγη«Ο φασισμός θεραπεύεται με το διάβασμα και ο ρατσισμός θεραπεύεται με τα ταξίδια» Miguel de Unamuno
Η 9η Νοεμβρίου έχει θεσπιστεί ως η Διεθνής Ημέρα κατά του Φασισμού και Αντισημιτισμού (International Day Against Fascism and Antisemitism), σε ανάμνηση του πογκρόμ των Εβραίων που οργανώθηκε με κρατική καθοδήγηση στη ναζιστική Γερμανία του 1938.
Στις 9 Νοεμβρίου 1938 καταστράφηκαν 1.574 συναγωγές, πάνω από 7.000 εβραϊκά καταστήματα και 29 πολυκαταστήματα, ενώ 30.000 Εβραίοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, και ήταν η πρώτη ένδειξη για το τι θα ακολουθούσε αργότερα με το εβραϊκό ολοκαύτωμα. Ονομάστηκε «Η νύχτα των κρυστάλλων», επειδή οι Ναζί ξέσπασαν πάνω στις ιδιοκτησίες των Εβραίων, σπάζοντας τις βιτρίνες πολλών καταστημάτων τους. Ο αριθμός των νεκρών εκείνης της τραγικής νύχτας, κυμαίνεται από 36 έως 200, ενώ ανάμεσα στα θύματα ήταν και αρκετοί μη Εβραίοι, οι οποίοι είχαν απλά την ατυχία να μοιάζουν.
Η Διεθνής Ημέρα κατά του Φασισμού και του Αντισημιτισμού γιορτάζεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και με πρωτοβουλία της οργάνωσης-ομπρέλα «Ενωμένοι για τη διαπολιτισμική δράση» (UNITED for Intercultural Action), που συσπειρώνει στους κόλπους της αντιφασιστικές, αντιρατσιστικές, τσιγγάνικες και εβραϊκές οργανώσεις απ’ όλη την Ευρώπη.
«Ο φασισμός φυτρώνει στη δυστυχία, καλλιεργείται από την αμάθεια και ποτίζεται με το νερό της ιστορικής λήθης»
Φασισμός: μια εθνικιστική, ριζοσπαστική και αυταρχική πολιτική ιδεολογία, με απώτερο σκοπό να θέσει το έθνος ως την υπέρτατη αξία, αφού το ορίζει αυστηρά με βάση βιολογικές, πολιτισμικές και ιστορικές συνθήκες, έτσι ώστε να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα. Ο φασισμός υπήρξε ένα πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. Θα έλεγε κανείς πως θα έπρεπε να αποτελεί πλέον ένα μακρινό, ιστορικό γεγονός, που δεν χρειάζεται να μας απασχολεί. Κι όμως, ο φασισμός προς μεγάλη λύπη συνεχίζει να μας απασχολεί και να μας στοιχειώνει μέχρι σήμερα.
Η δυσάρεστη διαπίστωση σχετικά με τον φασισμό είναι αυτή της λαϊκής απήχησης που απολαμβάνει και η οποία φυσικά βοηθά στην παραμονή του ως κοινωνικό φαινόμενο. Όσο κι αν μας δυσαρεστεί, η απήχηση αυτή είναι πραγματική. Ο φασισμός πάντα στηρίχτηκε στη συμμετοχή όλο και μεγαλύτερου αριθμού πολιτών στο πλευρό του, ενώ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι σε κάθε είδος φασιστικού καθεστώτος δημιουργήθηκαν ειδικοί μηχανισμοί κινητοποίησης των μαζών (π.χ. κόμματα, συνδικάτα) και μέσω αυτών εξασφαλίστηκε η λαϊκή υποστήριξη σ’ ένα καθεστώς βίας και αυθαιρεσίας.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αναφέρει πως «το χάος το έχουμε και μέσα μας με τη μορφή της ύβρεως, δηλαδή της άγνοιας ή της αδυναμίας αναγνωρίσεως των ορίων των πράξεων μας. Διότι αν τα όρια ήταν σαφή και αναγνωρίσιμα εκ των προτέρων, δεν θα υπήρχε ύβρις, θα υπήρχε απλώς παράβαση ή αμάρτημα, έννοιες χωρίς κανένα βάθος». Επομένως, ερχόμαστε στο σήμερα, στο πως οι γνώσεις και μελέτες της «φαιάς πανούκλας», όπως ονόμασε τον φασισμό ο Ντανιέλ Γκερέν, μπορούν να μας εξοπλίσουν και να μας βοηθήσουν να τον πολεμήσουμε. Τον φασισμό που μπορεί να υπάρχει σε όλους μας, στην καθημερινότητα, στο πως ο άνθρωπος αγαπά την εξουσία και θέλει συνεχώς περισσότερα και περισσότερα. Πρέπει να θυμόμαστε πως τίποτα δεν θ’ αλλάξει αν δεν παλέψουμε εμείς οι ίδιοι για την αλλαγή, και πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας το εξής: «Το φασισμό κατaλαβέ τον, δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον».
Ο Φασισμός
Ο φασισμός δεν έρχεται από το μέλλον
καινούριο τάχα κάτι να μας φέρει.
Τι κρύβει μέσ’ στα δόντια του το ξέρω,
καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.
Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
και χάνονται βαθιά στα περασμένα.
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν,
μα όχι και το μίσος του για μένα.
Το φασισμό βαθιά καταλαβέ τον.
Δε θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον.
Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος
που λούζεται στον ήλιο και στ’ αγέρι,
το κουρασμένο βήμα του το ξέρω
και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.
Μα πάλι θέ ν’ απλώσει σαν χολέρα
πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου,
και δίπλα σου θα φτάσει κάποια μέρα
αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.
Φώντας Λάδης(1978)