Γιώργος ΒέρδηςΤο εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα υπάρξει ποτέ απολύτως ικανό στο να μεταδίδει γνώση με εξατομικευμένο τρόπο. Τα κενά αυτά μπορούμε να τα καλύψουμε μέσω της αυτοδιδαχής. Στο άρθρο αυτό θα παρουσιαστεί λοιπόν η αξία και η τέχνη του να είσαι αυτοδίδακτος.
Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Αβράαμ Λινκολν, Κοκο Σανέλ, Στηβ Τζόμπς. Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Και οι τέσσερεις αυτές προσωπικότητες ήταν – σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό – αυτοδίδακτες. Τι σημαίνει όμως το να είσαι αυτοδίδακτος;
Η αυτοδιδαχή περιγράφει την διαδικασία επιμόρφωσης ενός ατόμου που δεν περιλαμβάνει επίσημα και θεσμικά εργαλεία όπως είναι οι δάσκαλοι και τα πανεπιστήμια.
O Benny Lewis δίδαξε τον εαυτό του εννιά ξένες γλώσσες
Το αυτοδίδακτο άτομο μπορεί να έχει λάβει ή να λαμβάνει πανεπιστημιακή μόρφωση όμως επιλέγει να αποκτήσει περαιτέρω γνώσεις σε οποιονδήποτε τομέα επιθυμεί, με τα εργαλεία που επιθυμεί και με τον ρυθμό που του μοιάζει κατάλληλος.
Αν θέλεις να μάθεις μια ξένη γλώσσα ή το πώς να κάνεις αγοροπωλησία μετοχών ή ακόμα αν θέλεις να εκπαιδευτείς πάνω στη φιλοσοφία ή την μαγειρική, η αυτοδιδαχή μπορεί να αποτελέσει το μέσο με το οποίο θα φτάσεις στο στόχο σου.
Γιατί να γίνω αυτοδίδακτος;
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι γνωστό. Ένας αριθμός φοιτητών και μαθητών δίνουν την προσοχή τους στον δάσκαλο ή καθηγητή που αποτελεί τον μεταλαμπαδευτή της πληροφορίας. Στην συνέχεια εξετάζονται στο αν έλαβαν τις πληροφορίες αυτές μέσω τυποποιημένων διαγωνισμάτων.
Το σύστημα αυτό είναι πρακτικό καθώς επιτρέπει την μαζική ταυτόχρονη εκπαίδευση. Βέβαια, το σύστημα αυτό δεν αποτελεί το βέλτιστο. Καθώς το κάθε άτομο έχει διαφορετικές ανάγκες, επιθυμίες και ταλέντα, η βέλτιστη πρακτική θα ήταν ο καθένας απο εμάς να φροντίζει τις ιδιαιτερότητές του σύμφωνα με τις ικανότητες του και τα θέλω του.
Οι αδερφοί Wright που ανακάλυψαν το αεροπλάνο δίδαξαν τον εαυτό τους μηχανική
Η πρακτική αυτή δεν ειναι αναγκαία μόνο για την προσωπική μας ανάπτυξη. Αν αναλογιστεί κανείς πως ο μέσος άνθρωπος αναμένεται πλέον να αλλάξει δέκα καριέρες μέχρι την ηλικία των 42, η αυτοδιδαχή μετατρέπεται σε καθοριστικό παράγοντα που μπορεί να μας βοηθήσει να καλύψουμε τις ρωγμές της τυποποιημένης εκπαίδευσης όσον αφορά την επαγγελματική μας εξέλιξη.
Σπουδάζεις Φιλολογία όμως θέλεις να μάθεις βασικές αρχές Οικονομικών με σκοπό να κάνεις καλύτερες αποφάσεις; Μπορείς! Μήπως σπουδάζεις Πληροφορική αλλα θες να εκπαιδευτείς στην Φιλοσοφία και να ανακαλύψεις τα όρια της Τεχνητής Νοημοσύνης; Μπορείς! Ίσως να θέλεις να μάθες τρεις ξένες γλώσσες μέσα σε έναν μόλις χρόνο. Οκ εδώ θα τα βρείς λίγο μπαστούνια, αλλα δεν θα χαλάσω το θετικό κλίμα. Μπορείς και εσύ!
Πώς να γίνεις αυτοδίδακτος
Οκ, σας ακουώ να λέτε, μας έπεισες Γιώργο. Όμως, η αυτοδιδαχή είναι για ιδιοφυίες όπως o Στήβ Τζόμπς. Πώς μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε αυτοδίδακτος;
Την περίμενα αυτή την ένσταση, φίλε αναγνώστη. Συγκέντρωσα, λοιπόν, και σου παρουσιάζω μερικά εργαλεία που θα σου αποδείξουν ότι με τη σωστή οργάνωση, ο καθένας μπορεί να γίνει αυτοδίδακτος.
- Ελεύθερα Διαδικτυακά Μαθήματα
Τα Μαζικά Ελεύθερα Διαδικτυακά Μαθήματα αποτελούν την τελευταία λέξη της εκπαίδευσης. Πλέον είναι δυνατόν να παρακολουθήσεις μαθήματα απο κορυφαία Πανεπιστήμια του κόσμου όπως ειναι το Harvard, το MIT και το Stanford.
Τα μαθήματα που προσφέρονται στις online πλατφόρμες, καλύπτουν όλο το φάσμα των ακαδημαϊκών κλάδων και συνοδεύονται από ασκήσεις για την κατανόηση της ύλης. Μάλιστα, εαν εξεταστείτε επιτυχώς στις ασκήσεις, μπορείτε να δώσετε κάποιο χρηματικό αντίτιμο και να αποκτήσετε πιστοποίηση για το βιογραφικό σας.
Το μάθημα του Harvard, Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών, είναι διαθέσιμο online
Ενδεικτικά ορισμένες πλατφόρμες διαδικτυακών μαθημάτων:
- Βιβλία
Φυσικά, για όποιον αποφασίσει να ασχοληθεί με την αυτοδιδαχή, τα βιβλία αποτελούν πολύτιμη πηγή όχι μόνο γνώσης αλλά και καθοδήγησης. Χρειάζεται βεβαίως να βρεις ευρύ βιβλιογραφικό υλικό που σχετίζεται με το αντικείμενο που σε ενδιαφέρει.
Παράλληλα όμως δεν θα σε πείραζε να βρείς υλικό που σχετίζεται με την λεγόμενη μετα-μάθηση, με τεχνικές δηλαδή που θα επιταχύνουν και θα εμβαθύνουν την διαδικασία αυτοδιδαχής σου.
- Οπτικό Υλικό
Τέλος, τα οπτικοακουστικά υλικά αποτελούν ίσως τα πιο εύπεπτα εργαλεία που έχει στην διαθεσή του το αυτοδίδακτο άτομο. Το ντοκιμαντέρ αποτελεί κλασικό εργαλείο για την εισαγωγή σου σε εναν οποιονδήποτε τομέα γνώσης. Τον ίδιο ακριβώς ρόλο επιτελούν και οι λεγόμενες ομιλίες TED/TEDx.
Τέλος οι εφαρμογές στο κινητό σου μπορούν να αποδειχθούν ο καλύτερός σου φίλος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εξαιρετικό Duolingo με το οποίο μπορείς να μάθεις μια ξένη γλώσσα με τον πιο διασκεδαστικό τρόπο.
Ειδική μνεία επιθυμώ να κάνω στο Khan Academy το οποίο φέρνει επανάσταση στην εκπαίδευση με το να εξατομικεύει τα μαθήματα που προσφέρει ανάλογα με τα ταλέντα και τα κενά του κάθε μαθητή. Εκει θα μπορείς να καλύψεις τα κενά σου στα Μαθηματικά, την Φυσική, την Ιστορία κ.ά.
- Μέντορες
Η αυτοδιδαχή αποκλείει την χρήση των δασκάλων μέσα στα πλαίσια της αίθουσας διδασκαλίας. Έξω απο αυτή όμως οι δάσκαλοι μπορεί να αποδειχθούν πολύτιμοι. Συνεπώς το να βρείς κάποιον μέντορα που έχει ηδη κατακτήσει αυτό που προσπαθείς να διδάξεις στον εαυτό σου θα σου γλυτώσει πολύτιμο χρόνο.
Φυσικά δεν χρειάζεται να αποκτήσεις προσωπικές σχέσεις με τους διάφορους δασκάλους που εσύ θαυμάζεις. Βρες ορισμένα άτομα τα οποία κατέχουν την γνώση που προσπαθείς να μάθεις και εφόσον δεν μπορείς να τους προσεγγίσεις, στείλε τους emails με ερωτήσεις. Συνήθως θα είναι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν.
Ο Tim Ferriss έμαθε τάνγκο και έφτασε στους τελικούς Παγκοσμίου Πρωταθλήματος μέσα σε έξι μήνες, με την βοήθεια ενός μέντορα
Κίνητρο
Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η διαδικασία της αυτοδιδαχής είναι η έλλειψη κινήτρου. Χωρίς κάποιο κίνητρο σπάνια θα μπούμε σε μια διαδικασία μάθησης. Για αυτό πρέπει να θέτουμε κίνητρα έαν θέλουμε να εκμεταλλευτούμε το εργαλείο της αυτοδιδαχής.
Το πιο προφανές κίνητρο αποτελούν τα χρήματα. Για παράδειγμα, μπορείς να πάρεις ένα χρηματικό πόσο καί να το δώσεις σε κάποιον φίλο που εμπιστεύεσαι ή στους γονείς σου. Στη συνέχεια, βάλε το στοίχημα να λάβεις πίσω αυτά τα χρήματα μόνο εάν έχεις μάθει αυτό που ήθελες μέχρι ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Παράλλληλα, μπορείς να θέσεις πιο δημιουργικά κίνητρα. Αν θες να μάθεις για παράδειγμα Ισπανικά, μια καλή λύση θα ήταν να κλείσεις ενα ταξίδι στην Ισπανία. Ο φόβος ότι δεν θα μπορείς να συννενοηθείς επαρκώς θα λειτουργήσει ως αποτελεσματικό κίνητρο στο μάθεις όσα περισσότερα Ισπανικά μπορείς στον ελάχιστον δυνατό χρόνο.
Προσδοκίες και Σύστημα
Επιπλέον ενα σημαντικό χαρακτηριστικό του αυτοδίδακτου ατόμου είναι τα χαμηλά στάνταρ. Με το να θέτεις υψηλούς στόχους μπορεί να δημιουργήσεις φόβους αποτυχίας και έτσι να μην ξεκινήσεις καν την προσπάθειά σου στην αυτοδιδαχή.
Συνεπώς το να θέτεις χαμηλά στάνταρ είναι σημαντικό. Μια καλή λύση για αυτό το πρόβλημα είναι το να θέτεις μια ελάχιστη καθημερινή προσπάθεια. Για παράδειγμα εάν θέλεις να μάθεις προγραμματισμό μην σκεφτείς ότι σήμερα θα πρέπει να παρακολουθήσεις όλα τα online μαθήματα που υπάρχουν για τον προγραμματισμό.
Ο Έρνεστ Χέμινγκγουει έγινε αυτοδίδακτος συγγραφέας δανειζόμενος βιβλία απο την δημοτική βιβλιοθήκη.
Θέσε το εξής σύστημα: Κάθε μέρα θα κάτσω και θα παρακολουθήσω για μία ώρα τουλάχιστον μαθήματα προγραμματισμού. Τίποτα παραπάνω. Έτσι στις ημέρες που έχεις όρεξη θα μπορείς να βάλλεις περισσότερες ώρες και θα μάθεις πολλά περισσότερα πράγματα. Όμως στις ημέρες που ίσως νιώθεις κουρασμένος θα μπορείς να κάνεις απλά μια ώρα μαθημάτων.
Πολύ περισσότερο αυτό το σύστημα θα μεταφραστεί από το μυαλό σου ως καθημερινή επιτυχία και θα σου προσδώσει κίνητρο και αυτοπεποίθηση.
Η αυτοδιδαχή μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ αποτελεσματικό σύστημα εκπαίδευσης. Το μόνο απαραίτητο στοιχείο που απαιτεί είναι η σωστή οργάνωση. Άπαξ και θέσεις κίνητρα, οργανώσεις το υλικό σου και το προσαρμόσεις στις ανάγκες σου, μπορείς να κατακτήσεις οποιαδήποτε γνώση.