Ελευθερία ΜαρίνουΤι σκέφτεται κανείς όταν ακούει για σκιές; Τι έκφανση έχουν στην τέχνη και πώς αποκωδικοποιούνται;
Η σκιά στην τέχνη ορίζεται και αλλιώς ως φωτοσκίαση. Η ίδια προσφέρει πολλά παραπάνω από όσα φαντάζεται κανείς με μια πρώτη ματιά. Η δραματικότητα και ο ρεαλισμός είναι κάποια στοιχεία που μπορούν να αποδώσουν σε ένα έργο όχι μόνο άλλο ύφος αλλά και μια ενδιαφέρουσα οπτική, η οποία μπορεί να απέχει από την απτή φυσική της διάσταση. Βέβαια, όλα αυτά δομούνται σε μια βάση που πρωταρχικό ρόλο έχει η επιστήμη.
Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι οι φυσικές επιστήμες ασκούν επιρροή σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης ζωής ακόμα και στον τομέα της Τέχνης, μέσα από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση.
Υπάρχει βαθιά σκιά εκεί όπου υπάρχει πολύ φως.
~ Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Από επιστημονικής σκοπιάς, μια σκιά δημιουργείται όταν παρεμβάλλουμε ένα αντικείμενο στο φως. Το αντικείμενο αυτό πρέπει να είναι αδιαφανές η ημιδιαφανές καθώς θέλουμε να εμποδίσουμε το φως να διαπεράσει το ίδιο το σώμα.
Το μέγεθος της σκιάς, η κλίση της και το πόσο έντονα θα αποδοθεί εξαρτάται από τη θέση και την απόσταση της φωτεινής πηγής από το προς αποτύπωση θέμα. Όσο πιο κοντά βρίσκονται σώμα και πηγή, τόσο πιο μεγάλη γίνεται και η σκιά, και αντίστροφα.
Από καλλιτεχνικής σκοπιάς, η αποτύπωση μπορεί να απέχει από τους νόμους της φύσης, και όχι μόνο μπορεί, ίσως πολλές φορές να πρέπει.Πολλοί καλλιτέχνες χρησιμοποιούν με δεξιοτεχνία τις φωτοσκιάσεις και τα στοιχεία του φωτισμού προκειμένου να αποδώσουν είτε κάτι ρεαλιστικό, είτε κάτι φανταστικό. Μια σκιά από μόνη της προσδίδει δραματικότητα, αφαιρεί λεπτομέρειες της σύνθεσης που πιθανά να θέλουμε να αποκρύψουμε και σίγουρα δεν πρέπει να συμφωνεί απαραίτητα με το φυσικό φωτισμό.
Ποίηση είναι ένας αντίλαλος που ζητάει από μια σκιά να χορέψουν.
Carl Sandburg
Ο Leonardo Da Vinci, ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα της σκιάς. Ο ίδιος επινόησε μια νέα τεχνική, τη τεχνική sfumato, προκειμένου να απεικονίσει τις σκιές με μεγαλύτερη ακρίβεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τεχνικής, αποτελεί το έργο του, Mona Lisa.
Ας περασουμε σε κατι πιο αφηρημενο!
Μια προσανατολισμένη δέσμη φωτός πάνω σε μια αφαιρετική μάζα από σύρματα και ελάσματα σιδήρου μπορεί να σε… καταπλήξει(!)
Ο Teodosio Sectio Aurea, αυτοδίδακτος καλλιτέχνης, δημιουργεί μια διαφορετική οντότητα, αυτή που βρίσκεται μεταξύ του τίποτα και του κάτι, μεταξύ της ύπαρξης και της ανυπαρξίας….
«Ε, λοιπόν, αυτό που κάνω είναι να προσφέρω τις υπηρεσίες του μεσολαβητή μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας… Με ευχαρίστηση θα παραβιάσω το δικό σας σύστημα αντίληψης, μέσα από τη γλώσσα των σκιών. Εκεί υπάρχει η “παραβίαση”, ανάμεσα σε αυτό που βλέπεις ως πραγματικό και στο τι αυτό μπορεί να δημιουργεί, ποια άλλη πραγματικότητα ή φαντασία, ας πούμε.
Χρησιμοποιώ ως «χρώμα»…τις σκιές, κάθε έργο μου δημιουργεί μια εντελώς απροσδόκητη σκιά, η οποία έχει μια φιλοσοφική σύνδεση με την πηγή της. Δημιουργώ ένα μικρό σύμπαν και είτε ως παρατηρητής τής δημιουργίας είτε ως πρωταγωνιστής της, μου δίνεται η ευκαιρία να δραπετεύσω σε άλλους κόσμους, φαινομενικά εξωπραγματικούς, και μέσα από τη δημιουργία μου αποτυπώνεται η ψυχική κατάσταση, τα συναισθήματα, οι ιδέες, η αίσθηση και ο οραματισμός. Παντού υπάρχουν κρυμμένα μηνύματα, μια θετική πλευρά και ομορφιά βρίσκεται σε όλα, για αυτό το λόγο θέλω να επικοινωνήσω με το κοινό και να του δείξω την ελκυστική πλευρά της πραγματικότητας μέσα από το παιχνίδι των σκιών…»
Ray Metzker Photography
Μια άλλη ενδιαφέρουσα δουλειά είναι αυτή του Metzker. Ο Metzker, Αμερικανός φωτογράφος γνωστός για τη δουλειά του σε αστικό τοπίο, φαίνεται να γοητεύτηκε έντονα από την αδράνεια του τοπίου και την ένταση του φωτός. Κάτι τέτοιο αποτέλεσε ένα δημιουργικό σπόρο, ανοίγοντας τον δρόμο για την μεταγενέστερη σειρά Pictus Interruptus.
Μια σήραγγα στα ελάχιστα ευανάγνωστα στοιχεία…
Διατηρώντας απλά αντικείμενα κοντά στον φακό της κάμερας, αποκρύπτει μέρος της μακρινής όψης, οι προκύπτουσες εικόνες ενώνουν οπτικά τις αιχμηρές μορφές και τις ομοιόμορφες δημιουργώντας μια προκλητική ένταση μεταξύ της φωτογραφικής αναπαράστασης και της αφαιρετικής αποτύπωσης.
Ακόμα και στην πιο ζεστή λάμψη
πόσο ψυχρή η σκιά μου.
~ Kobayashi Issa
George Mayer Photography
Ας πάρουμε μια γεύση και από το πρότζεκτ του George Mayer, ενός σύγχρονου καλλιτέχνη που προσπάθησε να ορίσει τις ”αποχρώσεις” του φωτός πάνω σε ένα γυναικείο σώμα…
”Φως. Σκιές. Τέλεια γυναίκα. Η κατοχή σχεδόν ολόκληρης της σκιάς της εικόνας κρατά κάποιο μυστήριο και περιστασιακά σημεία φωτός μας δίνουν την ευκαιρία να το μαντέψουμε. Μπορεί να ειπωθεί ότι μαζί με το σώμα της γυναίκας υπάρχει και ένας άλλος άψυχος χαρακτήρας στη φωτογραφία. Είναι η σκιά. Η ανθρώπινη φιγούρα παρομοιάζεται με το φως που αγωνίζεται με το σκοτάδι. Σε αυτόν τον αγώνα η αρμονία γεννιέται.”
George Mayer
Σίγουρα, δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο χωρίς σκιές. Πιθανά και να μπορούσαμε, αν ήμασταν πιο γρήγοροι από αυτήν και καταφέρναμε να της ξεφύγουμε- με κάποιον τρόπο, όπως ο Lucky Look… Αυτό που σίγουρα μπορούμε όμως είναι να τις ”μεταποιήσουμε” με εργαλείο την φαντασία μας, συνδυαστικά πάντα μέσα από την φωτο-βολή…
Είναι ο μόνος τρόπος άλλωστε να την αιχμαλωτίσουμε, να την εξημερώσουμε…
