FrapressΤα ψυχολογικά προφίλ μερικών από τους γνωστότερους ηγέτες της ιστορίας.
Τι σκέφτονταν;
Μια μυστική μελέτη του Πενταγώνου από το 2008, επεσήμανε ότι ο Ρώσος Πρωθυπουργός, Βλάντιμιρ Πούτιν, έχει ως προσδιοριστικό χαρακτηριστικό τον αυτισμό. Το Γραφείο του project Net Assessment‘s Body Leads επιβεβαίωσε ότι περιεργαζόμενοι επί ώρες τα στοιχεία του Πούτιν αποκάλυψε «ότι ο Ρώσος πρωθυπουργός διαθέτει μια νευρολογική ανωμαλία… ταυτοποιημένη από ειδικούς νευροεπιστήμονες, όπως το σύνδρομο Asperger, μια αυτιστική διαταραχή που επηρεάζει όλες τις αποφάσεις του».
O εκπρόσωπος του Πούτιν απέρριψε τον ισχυρισμό ως «ηλιθιότητα που δεν αξίζει ούτε σχόλιο». Δεν ήταν, όμως, η πρώτη φορά που η υπηρεσία πληροφοριών έχει προσπαθήσει να διαγνώσει ξένους ηγέτες από απόσταση εκ μέρους των Αμερικανών πολιτικών και διπλωματών. Η CIA έχει μακρά ιστορία να φτιάχνει ψυχολογικά και πολιτικά προφίλ διεθνών φιγούρων, με ποικίλους βαθμούς βάθους και εγκυρότητας.
Ας δούμε ένα μικρό δείγμα από αυτές τις προσπάθειες για να μπούμε στο μυαλό των μεγάλων ηγετών:
Αδόλφος Χίτλερ
Το 1943, το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών, πρόγονος της CIA κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέθεσε στον Henry A. Murray, από την Ψυχολογική Κλινική του Harvard, να εκτιμήσει την προσωπικότητα του Χίτλερ βάσει μακρινών παρατηρήσεων.
Ανακαλύψεις: Σε μια σκληρή αξιολόγηση 240 σελίδων, ο Murray και οι συνάδελφοί του κατέληξαν ότι ο Χίτλερ ήταν ανασφαλής, ανίκανος, μαζοχιστής και αυτοκτονικός νευρωτικός ναρκισσιστής, που έβλεπε τον εαυτό του ως «τον καταστροφέα ενός ντεμοντέ Χριστιανοεβραϊκού υπερ-εγώ». Επίσης:
Υπάρχει μια μικρή διαφωνία ανάμεσα στους επαγγελματίες, αλλά και στους αρχάριους, ψυχολόγους ότι η προσωπικότητα του Χίτλερ είναι παράδειγμα ενός αντενεργητικού τύπου, ενός τύπου που κάνει έντονες και πεισματάρικες προσπάθειες να ξεπεράσει πρώιμες αναπηρίες, αδυναμίες και γελοιοποιήσεις (πληγές στην αυτοεκτίμηση) και μερικές φορές, επίσης, προσπάθειες να εκδικηθεί τραυματισμούς και προσβολές της περηφάνιας του.
Η αναφορά δηλώνει ότι ο Χίτλερ έπασχε από μια «υστερική τύφλωση», όσο ήταν στρατιώτης στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Αυτή η ψυχοσωματική ασθένεια ήταν συνακόλουθη με την τελευταία ήττα της Μητέρας Γερμανίας, και αφού άκουσε τη συνθηκολόγηση, οραματίστηκε ότι είναι δικό του το έργο να τη σώσει. Ξαφνικά η όρασή του επανήλθε». Και συνεχίζει:
Στο σεξουαλικό τομέα, είναι πλήρως καταρτισμένος μαζοχιστής… Ο Χίτλερ έκρυβε για πολύ καιρό μια μυστική ετεροσεξουαλική φαντασίωση, που έχει αποκαλυφθεί από τη συστηματική ανάλυση και συσχέτιση ανάμεσα στις 3000 περίεργες μεταφορές που χρησιμοποιεί στο Mein Kampf και… ο Χίτλερ ήταν ανίκανος. Δεν παντρεύτηκε ποτέ και οι παλιές του γνωριμίες λένε ότι ήταν ανίκανος να ολοκληρώσει τη σεξουαλική πράξη σε φυσιολογικές συνθήκες.
Το ντοσιέ προέβλεπε οκτώ πιθανά φινάλε της ζωής του Φύρερ, συμπεριλαμβανομένου ότι θα μπορούσε να τρελαθεί, να θυσιάσει τον εαυτό του στη μάχη, να σκηνοθετήσει ότι δολοφονείται από έναν Εβραίο δολοφόνο και να αυτοκτονήσει: «Ο Χίτλερ έχει ορκιστεί αρκετές φορές ότι θα αποπειραθεί να αυτοκτονήσει αν τα σχέδιά του δεν έχουν επιτυχία ∙ αν, όμως, επιλέξει αυτή τη λύση, θα το κάνει τελευταία στιγμή και με τον πιο δραματικό τρόπο… Για εμάς θα ήταν ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα».
Fun fact: Το 1972, ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, ψυχαναλυτής Walter Langer, εξέδωσε τα ευρήματά του ως βιβλίο «Το μυαλό του Αδόλφου Χίτλερ», το οποίο έγινε bestseller.
Ho Chi Minh
Η CIA μελέτησε τον Βιετναμέζο ηγέτη και επαναστάτη το 1950.
Ανακαλύψεις: Η αναφορά παραμένει απόρρητη, αλλά ένα άρθρο του Thomas Omestad (1994) στο Foreign Policy μνημονεύει έναν απόστρατο Πεζοναύτη που την είδε, όσο εργαζόταν στον οργανισμό. Η πηγή είπε στον Omestad ότι η CIA δε διάβασε καλά τους πολιτικούς στόχους και τα πολιτικά κίνητρα του Ho. Προϊόν του Ψυχρού Πολέμου, το προφίλ «υπερέβαλλε για το μαρξισμό του Ho και υποτιμούσε τον ένθερμο εθνικισμό του».
Nikita Khrushchev
Η CIA έφτιαξε το προφίλ του Σοβιετικού πρωθυπουργού πριν τη συνάντησή του με τον πρόεδρο John F. Kennedy στη Βιέννη. Διαβάζοντας για τον αντίπαλό του ο JFK κόλλησε με τα προφίλ προσωπικοτήτων της CIA, ειδικά με «τα πρόστυχα μυστικά σχετικά με τους ξένους ηγέτες», σύμφωνα με το ιστορικό Michael Beschloss. Οι Σοβιετικοί, επίσης, έφτιαξαν προφίλ του Kennedy για τον Khrushchev, περιγράφοντάς τον ως έναν «τυπικό πραγματιστή», του οποίου «ο φιλελευθερισμός είναι σχετικός».
Ανακαλύψεις: Η CIA περιέγραφε τον Khrushchev ως «έναν αδέξιο χωριάτη που του άρεσε να είναι απρόβλεπτος και διπρόσωπος», όπως έγραψαν οι Gunter Bischof και Martin Kofler στο βιβλίο τους. Το ντοσιέ τον περιέγραφε ως εξής:
Ένας ηθοποιός της κακιάς ώρας χωρίς αναστολές, που μερικές φορές αναδείκνυε τα θέματά του με το πιο αδέξιο χιούμορ, ο Khrushchev είναι προικισμένος ενίοτε με σκεπτόμενη προσωπική αξιοπρέπεια. Έχει μια ειλικρινά ασυνήθιστη δυνατότητα να προωθεί την ισχύ της δικής του προσωπικότητας…
Είναι παράλογα ευαίσθητος σε προσβολές –αληθινές ή φανταστικές, άμεσες ή έμμεσες – προς τον εαυτό του, την πολιτική του πίστη, ή το έθνος του, τα οποία λίγο-πολύ τα βλέπει ως ανταλλάξιμα…
Ικανός για εντυπωσιακή αμεσότητα και στα μάτια του, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ασυνήθιστα ειλικρινής. Ο Khrushchev μπορεί πότε-πότε να παίζει τζόγο και να είναι ένας ειδικός υποκριτής στο υπολογισμένο μπλοφάρισμα. Συχνά, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε πότε ο Khruschev μπορεί να εκφράζει μια αληθινή πεποίθηση, στα δικά του μάτια, και πότε υποκρίνεται…
Είναι δύσκολο να πεις πότε ο θυμός του είναι αληθινός ή υποκριτικός… Είναι λιγότερο ικανός να κρύψει την περίφημη διάθεσή του, όταν είναι κουρασμένος…
Fidel Castro
Το ψυχιατρικό προσωπικό της CIA δημοσίευσε μια μυστική αναφορά για τον Κουβανό ηγέτη το Δεκέμβριο του 1961.
Ανακαλύψεις: Ο Fidel Castro δεν είναι «τρελός», αλλά αρκετά νευρωτικός και ασταθής σαν χαρακτήρας, όσο και αρκετά ευάλωτος σε συγκεκριμένα είδη ψυχολογικής πίεσης. Τα εντυπωσιακά νευρωτικά στοιχεία της προσωπικότητάς του είναι η πείνα για δύναμη και η ανάγκη του για αναγνώριση και λατρεία από τις μάζες…
Ο Castro έχει μια συνεχή ανάγκη για επανάσταση, να βρει έναν αντίπαλο και να επεκτείνει την προσωπική του δύναμη ανατρέποντας την τρέχουσα εξουσία. Κάθε φορά που η εικόνα του διαφθείρεται ελάχιστα από την κριτική, γίνεται τόσο συναισθηματικά ασταθής και χάνει σ’ ένα βαθμό την επαφή του με την πραγματικότητα…
Ο εγωισμός του είναι η Αχίλλειος πτέρνα του.
Menachem Begin και Anwar Sadat
Menachem Begin, Jimmy Carter και Anwar
Με την προσμονή των ομιλιών του Camp David του 1978, ο πρόεδρος Jimmy Carter ζήτησε από τη CIA να τον βοηθήσει να προετοιμαστεί με τα ψυχολογικά προφίλ του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Begin, και του Αιγύπτιου προέδρου, Sadat. Μετά τη σύνοδο κορυφής, ο Carter επαινούσε τον κατάσκοπο για τα ντοσιέ του: «Μετά από 13 μέρες με τους δύο ηγέτες, δε θα άλλαζα λέξη».
Ανακαλύψεις: ο Sadat έτεινε να βλέπει τη «μεγάλη εικόνα», ενώ ο Begin πρόσεχε τις λεπτομέρειες, αλλά και οι δύο ήταν πρόθυμοι για διαπραγματεύσεις. H CIA αναφέρει:
Η αυτοπεποίθηση του Sadat και ο ιδιαίτερος τρόπος που βλέπει τον εαυτό του είναι οργανικός για την ανάπτυξη της δικής του καινοτόμας πολιτικής, της ευελιξίας του και της ικανότητάς του να κινείται έξω από τον πολιτιστικό συντηρητισμό του Αραβικού κόσμου. Βλέπει τον εαυτό του σαν ένα μεγάλο στρατηγό και θα κάνει τακτική αναγνώριση αν έχει πειστεί ότι οι στόχοι του έχουν επιτευχθεί. Η αυτοπεποίθησή του τού έχει επιτρέψει να λαμβάνει δυναμικές πρωτοβουλίες, μη δίνοντας σημασία στις ενστάσεις των συμβούλων του.
Το προφίλ περιέγραφε την επιθυμία του Sadat να βρίσκεται στο επίκεντρο, σαν το σύνδρομο «Barbara Walters» και το κόμπλεξ των βραβείων Νόμπελ.
Από την άλλη μεριά, επικαλούμενοι τον Jerrold M. Post, το ψυχίατρο που ξεκίνησε το τμήμα προφίλ της CIA, ο Begin ήταν γνωστός για «την προτίμηση της ακρίβειας και της νομιμότητας». Το προφίλ του στη CIA σημείωνε πως «ο Begin πιστεύει ότι τα κατ’ ιδίαν meetings ανάμεσα στους παγκόσμιους ηγέτες μπορούν να φέρουν αλλαγές στις προσεγγίσεις τους όσον αφορά σε πολύπλοκα και κατά τα φαινόμενα αδιάλλακτα διεθνή προβλήματα».
Moammar Qaddafi
Στις αρχές του 1980, η CIA προσπάθησε να κατανοήσει το δικτάτορα της Λιβύης, του οποίου οι ακανόνιστες δράσεις ανησυχούσαν τη διοίκηση του Reagan.
Ανακαλύψεις: ο Bob Woodward γράφει στη μελέτη του Veil, το βιβλίο του στη CIA:
Παρά τη δημόσια πίστη στο αντίθετο, ο Καντάφι δεν είναι ψυχωσικός, μάλιστα είναι σε επαφή με την πραγματικότητα. Ο Καντάφι κρίθηκε ότι πάσχει από ευρεία διαταραχή προσωπικότητας – «μια ενδιάμεση διαταραχή προσωπικότητας»… Κάτω από οξύ στρες, υπόκειται σε περίεργη συμπεριφορά, αφού δεν μπορεί να κρίνει ξεκάθαρα.
Ένα παρόμοιο προφίλ του Λίβυου ηγέτη στη CIA, γράφει ο Woodward, απέδωσε τη συμπεριφορά του σε «μια προσεγγιστική ή πραγματική κρίση μέσης ηλικίας».
Fun fact: Μετά τη συνειδητοποίηση ότι ο πρόεδρος Ronald Reagan, δε διάβαζε πολύ, η CIA άρχισε να παρουσιάζει τα προφίλ των ηγετών ως βίντεο με αφήγηση και μουσική.
Saddam Hussein
Το 1990, o Jerrold Post, ο ιδρυτής του τώρα ανενεργού Κέντρου Ανάλυσης της Προσωπικότητας και Πολιτικής Συμπεριφοράς της CIA, παρουσίασε «ένα κατανοητό πολιτικό ψυχολογικό προφίλ» του Σαντάμ Χουσεΐν στην Επιτροπή Οπλικών Υπηρεσιών.
Ανακαλύψεις: Οι ταμπέλες «ο τρελός της Μέσης Ανατολής» και «μεγαλομανής» προσάπτονται συχνά στον Σαντάμ, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι πάσχει από κάποια ψυχωσική διαταραχή.
Η αναζήτηση του Σαντάμ για δύναμη και ισχύ για τον εαυτό του και το Ιράκ είναι απεριόριστη. Στο μυαλό του, το πεπρωμένο του Σαντάμ και του Ιράκ είναι ένα και απαράλλακτο… Στο κυνήγι των μεσσιανικών του ονείρων, δεν υπάρχει απόδειξη ότι είναι περιορισμένος από τη συνείδησή του ∙ η μόνη του πίστη είναι στον Σαντάμ Χουσεΐν. Κυνηγώντας τους στόχους του, λοιπόν, ο Σαντάμ χρησιμοποιεί οργανικά την επιθετικότητά του. Χρησιμοποιεί όποια δύναμη είναι απαραίτητη, και θα προχωρήσει στα άκρα βιαιότητας, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής, αν το θεωρήσει αποτελεσματικό…
Παρόλο που δεν είναι ψυχωσικός, έχει μια έντονη κατεύθυνση παράνοιας…
Ο Σαντάμ δε θέλει να γίνει μάρτυρας και η επιβίωση είναι η νούμερο ένα προτεραιότητά του. Ως αυτο- ανακηρυσσόμενος επαναστατικός πραγματιστής, δεν επιθυμεί μια διένεξη, στην οποία το Ιράκ θα ζημιωθεί σοβαρά και το ανάστημά του ως ηγέτης θα καταστραφεί… Ο Σαντάμ δε θα κρυφτεί στο τελευταίο φλεγόμενο καταφύγιο, αν έχει διέξοδο, αλλά μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνος και να μη σταματήσει, αν έχει παραπέσει στη γωνία.
Jean-Bertrand Aristide
Το 1991, η CIA συνέταξε ένα απόρρητο ψυχολογικό προφίλ του προέδρου της Αϊτής, ο οποίος είχε μόλις απομακρυνθεί από το στρατιωτικό πραξικόπημα. Ενώ η διοίκηση του Clinton ήταν έτοιμη να τον αποκαταστήσει το 1994, η CIA έδειξε το προφίλ σε μέλη του Κογκρέσου, πυροδοτώντας μια καμπάνια, ώστε να αποσυρθεί η αμερικανική υποστήριξη προς τον εξορισμένο ηγέτη.
Ανακαλύψεις: Σύμφωνα με το προφίλ, ο Aristide ήταν μανιοκαταθλιπτικός, είχε αναζητήσει θεραπεία στο νοσοκομείο του Montreal στις αρχές του 1980 και έπαιρνε αντιψυχωσικά φάρμακα. Η CIA εκτιμούσε ότι ο Aristide έτεινε προς τη βία και μπορεί να είχε αναζητήσει τρόπους να σκοτώσει τους πολιτικούς του αντιπάλους μέχρι την επιστροφή του στην εξουσία.
Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της CIA, o γερουσιαστής Jesse Helms, επιτέθηκε ανοιχτά στον Aristide ως «ψυχοπαθή» και «ευαπόδεικτο δολοφόνο». Επιπλέον, όταν ρωτήθηκε, το νοσοκομείο είπε ότι ποτέ δεν υπήρξε ασθενής του και ο Aristide αρνήθηκε ότι λάμβανε ψυχοφάρμακα. «Είπαν χειρότερα πράγματα για τον Martin Luther King», δήλωσε. «Ως ψυχολόγος, γνωρίζω για τις δολοφονίες χαρακτήρα και ψυχολογικούς πολέμους».
Σε μια επανάληψη του επεισοδίου στην Foreign Policy, ο Thomas Omestad, κατέληξε ότι ήταν ένα μαύρο σημάδι στη φήμη της CIA για τα μακρινά προφίλ: «Αν όσοι χαράσσουν πολιτική συνεχίσουν να απαιτούν προφίλ, πρέπει να απαιτούν απ’ τη CIA να τα μελετήσει σωστά».