Μαρία Στρατήγη‘Αν όλα καταστρέφονταν και έμενε μόνο αυτός, θα συνέχιζα να ζω. Αν όμως χανόταν αυτός και παρέμεναν όλα τα άλλα άθικτα, τότε ο κόσμος ολόκληρος θα ήταν ξένος για μένα και θα ένιωθα σαν παρείσακτη.’
Θυμώνεις, εκνευρίζεσαι, χαμογελάς, ελπίζεις, κλαις, απελπίζεσαι, πεισμώνεις. Και μαζί με όλα αυτά ο εγωισμός πάντα εκεί. Παρών. Να σε οδηγεί στην καταστροφή αλλά εσύ να είσαι σίγουρος ότι οδεύεις προς τη σωτηρία. Ίσως γιατί η σωτηρία που αναζητάς δεν είναι η συνηθισμένη. Όπως συνηθισμένος δεν είναι κι ο έρωτας που νιώθεις για το πρόσωπο το οποίο ουσιαστικά σε οδήγησε σ’ αυτή την κατάσταση. Ή μήπως τελικά εσύ οδήγησες τον εαυτό σου;
Σ’ ένα παράλληλο σύμπαν αυτές θα ήταν οι σκέψεις του Χίθκλιφ και της Κάθριν. Μιλάω φυσικά για τους ήρωες της Έμιλι Μπροντέ στο μυθιστόρημα Ανεμοδαρμένα Ύψη. Αλλά οι ήρωες του βιβλίου όπως κι εγώ κι εσύ και πολλοί γύρω μας δεν άφησαν τις σκέψεις τους να κυλήσουν ως εκεί. Ο λόγος; Εγωισμός. Διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη προβληματίζεσαι και σκέφτεσαι το βιβλίο και τους χαρακτήρες του ώρες ολόκληρες αφού έφτασες και στη τελευταία σελίδα. Αυτό γιατί δεν είναι ένα κλασικό φτηνό ρομάντζο, όπως πιστεύουν αρκετοί, αλλά αντίθετα σε βάζει στην διαδικασία να εμβαθύνεις στη ψυχολογία των ηρώων θέλοντας και μη, καθώς διαβάζοντάς το βλέπεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Τον εαυτό σου όπως αποφεύγεις να τον κοιτάξεις κατάματα και όπως προσπαθείς να τον πείσεις ότι δεν είναι.
Ο Χίθκλιφ και η Κάθριν αγαπήθηκαν από παιδιά καθώς μεγάλωσαν μαζί. Παρά τα εμπόδια που τους θέτει το περιβάλλον τους, αυτοί παλεύουν να είναι μαζί. Παρ’ όλες τις εξωτερικές επιρροές, τα αισθήματα που τρέφει ο ένας για τον άλλον παραμένουν αμετάκλητα. Φαίνεται πως όσο ανίκανοι κι αν είναι να αγαπήσουν τον οποιοδήποτε, άλλο τόσο είναι ικανοί να αγαπήσουν άνευ όρων ο ένας τον άλλον. Κι έτσι θα μπορούσε να συνεχιστεί η ιστορία… Να είναι μαζί αυτοί οι δύο άνθρωποι ευτυχισμένοι. Αλλά μάλλον η αγάπη όσο δυνατή κι αν είναι, λυγίζει μπροστά στον εγωισμό και την ματαιοδοξία. Αντί οι ζωές τους να ξεχειλίζουν από αγάπη κι έρωτα, αντίθετα βουλιάζουν στον πόνο, την αυτολύπηση και την μανία της εκδίκησης. Κι έτσι καταλήγουν να πληγώνουν ο ένας τον άλλον.
Το βιβλίο σου κεντρίζει το ενδιαφέρον από το πρώτο κεφάλαιο κιόλας, όχι τόσο όσον αφορά την εξέλιξη της υπόθεσης, αλλά κυρίως όσον αφορά την εξέλιξη και την πορεία των χαρακτήρων. Είναι άξιο απορίας και θαυμασμού πώς χαρακτήρες τόσο αποκρουστικοί και σκληροί καταφέρνουν να δείχνουν τόσο ενδιαφέροντες στο μυαλό σου καθώς το διαβάζεις. Ίσως γιατί κουβαλούν μια βαριά και πολύπλοκη ψυχοσύνθεση, και οι πράξεις τους όσο παράλογες ή ζηλόφθονες ή εκδικητικές ή εγωιστικές κι αν είναι, κρύβουν από πίσω μια αιτία.
Τα αρνητικά χαρακτηριστικά και τα ελαττώματα πρωταγωνιστούν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Κάθε μέρα τα βλέπεις, τα νιώθεις, τα ακούς. Τέτοιου είδους χαρακτηριστικά συναντάς σε όλους τους ήρωες του βιβλίου, είτε αυτή είναι σκληρότητα που φτάνει ως την αισχρότητα, είτε μαλθακότητα χωρίς αποφασιστικότητα και πυγμή, είτε συναντώντας ήρωες κακομαθημένους. Αυτό αρχικά ίσως είναι απωθητικό καθώς πολλές φορές ενδόμυχα αποζητάς την ταύτιση με κάποιον χαρακτήρα προκειμένου να οδηγηθείς στη συνέχεια της ιστορίας. Αλλά αυτό που ίσως αρχικά να μοιάζει απωθητικό είναι αυτό ακριβώς το σημείο ταύτισης που πιθανόν να αναζητάς. Κάθε άνθρωπος έχει ‘άσχημες’ πτυχές του χαρακτήρα του. Σαν είδος χαρακτηριζόμαστε από ακράδαντη εγωπάθεια και αίσθημα ανταγωνιστικότητας, από τον διακαή πόθο να έχουμε δίκιο και να γίνεται το δικό μας ενώ πολλές φορές εκδικητικές τάσεις ξυπνάνε μέσα μας. Σε όλα τα ελαττώματα του ανθρώπου, η Έμιλι Μπροντέ δίνει σάρκα και οστά, αυτά πρωταγωνιστούν σε κάθε κρίσιμη στιγμή του ανθρώπου, οδηγώντας τον τελικά να μην γίνεται έρμαιο του πάθους του όπως νομίζαμε αλλά έρμαιο του εγωκεντρισμού του.
‘Εσύ, με τη θέλησή σου, εσύ το έκανες. Δεν ράγισα εγώ τη καρδιά σου, εσύ τη ράγισες. Και ραγίζοντάς τη ράγισες και τη δική μου.’
Και ο έρωτας; Το πάθος των πρωταγωνιστών; Παραμένει. Παρ’ όλες τις δυσκολίες, τις επιλογές και τις κακότροπες συμπεριφορές τους, η αγάπη τους με κάποιο μοναδικό τρόπο μένει άφθαρτη και αιώνια. Έτσι κι αλλιώς είναι δύο άνθρωποι που θα μπορούσες να πεις πως είναι φτιαγμένοι για να είναι μαζί. Η κράση και η ψυχοσύνθεσή τους ταιριάζουν απόλυτα. Σαν δύο μισά κομμάτια ενός ολόκληρου. Όπως λέει και η ίδια η Κάθριν: ‘Είμαι ο Χίθκλιφ. Είναι πάντα μες στο μυαλό μου, όχι σαν μια ευχαρίστηση, εκτός κι αν είμαι ευχαρίστηση για τον εαυτό μου, αλλά σαν το είναι μου’. Αυτό που τους οδηγεί στη δυστυχία-όπως και τον καθένα σε κάθε πτυχή της ζωή του- είναι οι επιλογές τους.
