Δανάη ΜπασαντήΣτους πρόποδες των αρκαδικών βουνών, σε μια εύφορη κοιλάδα, μόλις μιάμιση ώρα από την Αθήνα, βρίσκεται η αρχαία Νεμέα.
Το όνομα της προέρχεται από το ρήμα «νέμω» δηλαδή νομή που θα πει βοσκή. Οι κάτοικοι σε εκείνα τα μέρη ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία. Φαίνεται οι βαλτώδεις περιοχές του κάμπου της Νεμέας, ανάμεσα στον Φιλιούντα και τις Κλεωνές, κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών γέμιζαν κοπάδια που έβοσκαν.
Στην αρχαιότητα η Νεμέα ήταν ένα από τα σημαντικότερα ιερά της Ελλάδος. Εδώ τελούνταν κάθε δύο χρόνια τα Νέμεα, πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες, όπως ήταν τα Πύθια στους Δελφούς, τα Ίσθμια στη Κόρινθο και οι Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαία Ολυμπία.
Αν ανατρέξουμε στη μυθολογία, συναντάμε δύο μύθους που σχετίζονται με την ίδρυση του ιερού του Νέμειου Δία. Ο πρώτος μύθος αναφέρεται στον ημίθεο Ηρακλή, γιο του Δία. Ο ήρωας έφτασε στη περιοχή για να εκπληρώσει τον πρώτο του άθλο. Αφού σκότωσε το λέοντα της Νεμέας ίδρυσε το ιερό προς τιμή του πατέρα του, του Δία. Η παράδοση λέει πως το αίμα του λέοντα που έτρεξε έδωσε το χρώμα του στο βαθυκόκκινο κρασί της Νεμέας.
Ο Ηρακλής και ο λέων – Αττική μελανόμορφη οινοχόη – 520-500 π.Χ. (πηγή: Βικιπαίδεια)
Ο δεύτερος και πιο διαδεδομένος μύθος αφορά το βασιλιά της Νεμέας και ιερέα του Δία, Λυκούργο, και τη γυναίκα του Ευρυδίκη. Οι δυο τους μετά από πολλά χρόνια έγγαμου βίου απέκτησαν ένα γιο, τον Οφέλτη. Όμως ένας χρησμός από το μαντείο των Δελφών προφήτευσε ότι εάν ο μικρός Οφέλτης άγγιζε την γη πριν αρχίσει να περπατά, θα τον έβρισκε ο θάνατος. Κάποτε οι Επτά επί Θήβας πέρασαν από αυτό το τόπο. Τυχαία συνάντησαν την Υψιπύλη, τροφό του Οφέλτη και εξόριστη Βασίλισσα της Λήμνου. Της ζήτησαν μια καθαρή πηγή και εκείνη τους οδήγησε στη πηγή και προσφέρθηκε να κάνει ικεσία στον θεό Διόνυσο. Αγνοώντας τον χρησμό λοιπόν, η τροφός άφησε τον μικρό από την αγκαλιά της, πάνω σε ένα στρώμα από άγριο σέλινο. Τότε εμφανίστηκε ένα φίδι και δάγκωσε θανάσιμα τον Οφέλτη. Ο ηγέτης των επτά, ο Άδραστος, όταν το είδε, σκότωσε το φίδι, αλλά το συμβάν θεωρήθηκε πολύ κακός οιωνός. Έτσι έδωσαν στο παιδί το όνομα Αρχέμωρο, που σημαίνει «αρχηγός του θανάτου».
Για να εξευμενίσουν τους θεούς οι επτά άντρες καθιέρωσαν τους αγώνες των Νεμέων προς τιμή του Δία. Λένε πως λόγω του ταφικού χαρακτήρα των αγώνων, οι Ελλανοδίκες φορούσαν πένθιμο ένδυμα. Οι αρχαίες πηγές μαρτυρούν το 573 π.Χ. ως πρώτο έτος αγώνων.
Στοά – Είσοδος σταδίου
Στους ελληνιστικούς χρόνους οι Αργείοι κατασκεύασαν ένα στάδιο για τους αγώνες. Οι αθλητές έμπαιναν στο στάδιο μέσα από μια στοά μήκους 36,35 μέτρων, που σώζεται ακόμα και σήμερα σχεδόν ακέραιη. Διασχίζοντας τη στοά, συναντάμε δεκάδες επιγραφές που χάραξαν στα τοιχώματα της όσοι αγωνίστηκαν εδώ για το πολυπόθητο έπαθλο που ήταν ένα στεφάνι από άγριο σέλινο.
Στάδιο
Έξοδος προς το στάδιο
Τετρακόσια μέτρα βορειοδυτικά του σταδίου βρίσκεται ο ναός του Νέμειου Δία. Σε αντίθεση με τον Ολύμπιο Δία, ο οποίος είναι άστατος και επιρρεπής στους κεραυνοβόλους έρωτες, ο Νέμειος Δίας είναι προστάτης των βοσκών και της κτηνοτροφίας.
Ο ναός που είναι μνημειακών διαστάσεων, χτίστηκε κοντά στο 330 π.χ. και ανήκει στο τέλος του κλασικού δωρικού ρυθμού και στην αρχή της ελληνιστικής τάσης. Οι αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι συνδυάζει και τους τρεις αρχαίους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Στην ουσία όμως κυριαρχεί ο δωρικός με στοιχεία ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού. Σήμερα διακρίνουμε ακόμα δύο δωρικούς κίονες στο πρόναο και επτά στο περιστύλιο του ναού. Οι έξι κίονες του περιστυλίου αναστηλώθηκαν μετά το 2002.
Μετά από την περιήγηση μας στους αρχαιολογικούς χώρους είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε ένα οινοποιείο της περιοχής για να γευτούμε τα αρωματικά και ιδιαίτερα γήινα κρασιά της. Άλλωστε όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα σου εκτείνονται αμπελώνες φορτωμένοι με τους ζουμερούς καρπούς τους. Για πάνω από πεντακόσια χρόνια η γη αυτή παράγει το περίφημο «Μαύρο Νεμέας» ή «Αγιωργίτικο». Ένα ερυθρό κρασί μοναδικής ποικιλίας που φύεται μόνο σε αυτόν τον έφορο κάμπο της Πελοποννήσου.
Όπως μας εξήγησε η φιλόξενη κυρία Κυριακή στο κτήμα Γκόφα, η ονομασία του κρασιού «Αγιωργίτικο» κρατάει από τους μεσαιωνικούς χρόνους. Το μεγαλοχώρι του Αγίου Γεωργίου με το ομώνυμο εκκλησάκι του έδωσε το όνομα του στο κρασί και αποτέλεσε το κέντρο της περιοχής για πολλούς αιώνες. Σήμερα ο Άγιος Γεώργιος είναι η έδρα του Δήμου Νεμέας, αλλά το 1915 το κοινοτικό του συμβούλιο αποφάσισε τη μετονομασία του σε Νεμέα, για λόγους ιστορικούς και εμπορικούς που σχετίζονται και με το όνομα του κρασιού που ήταν γνωστό πια στην αγορά ως «Αγιωργίτικος οίνος της Νεμέας».
Είτε λοιπόν είστε λάτρης των μύθων και των αρχαίων μνημείων είτε του καλού κρασιού, το σίγουρο είναι ότι μια εκδρομή στην αρχαία Νεμέα ξυπνάει αναπάντεχα τις αισθήσεις, με μυρωδιές μούστου και την επίγευση των άλλοτε γλυκών και άλλοτε πιπεράτων ταννίνων του κρασιού.