Στέλλα ΡάπτηΜια από τις πρώτες γυναίκες καλλιτέχνιδες, που κάταφεραν να απόκτησουν παγκόσμια φήμη και αναγνώριση από το κοινό και τους τεχνοκριτικούς, ήταν η αμερικανίδα ζωγράφος Τζόρτζια Ο’ Κιφ.
Η Τζόρτζια Ο’ Κιφ γεννιέται στις 15 Νοεμβρίου 1887 σε φάρμα του Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, ως το δεύτερο από τα 7 παιδιά της οικογένειας των κτηνοτρόφων.
Η Τζόρτζια Ο’ Κιφ δείχνει την κλίση της στη ζωγραφική από μικρή και μέχρι τα 10 ξέρει ότι θέλει να γίνει ζωγράφος. Αρχίζοντας μαθήματα σχεδίου, που θα συνεχιστούν μέχρι και το 1905, όταν και ολοκληρώνει τη βασική εκπαίδευση.
Το 1905, η Τζόρτζια Ο’ Κιφ γίνεται δεκτή στο school of art institute του Σικάγο και στη συνέχεια League Students της Νέας Υόρκης, αλλά ένιωσε περιορισμένη από τα μαθήματα της.
Ο λόγος; Ότι τα περισσότερα επικεντρώνονταν στην αντιγραφή ή την αναδημιουργία όλων όσων συνέβαιναν στη φύση.
Η Ο’ Κιφ σπούδασε και κατέλαβε την κορυφή της τάξης της στο Institute of Art Institute του Σικάγο από το 1905 έως το 1906, μελετώντας με τον John Vanderpoel.
Λόγω του τυφοειδούς πυρετού, έπρεπε να αφήσει για ένα χρόνο την εκπαίδευσή της. Το 1907, παρακολούθησε μια ενότητα μαθημάτων τέχνης στη Νέα Υόρκη, δίπλα στους William Merritt Chase, Kenyon Cox και F. Luis Mora.
Το 1908, κέρδισε το βραβείο της συλλογής του William Merritt Chase για το έργο Dead Rabbit with Copper Pot. Το βραβείο της ήταν μια υποτροφία για να παρακολουθήσει καλοκαιρινά μαθήματα στο Lake George της Νέας Υόρκης.
Η άγρια δύση
Η δύση ήταν αποκάλυψη για την Τζόρτζια Ο’ Κιφ. Ο πελώρίος ουρανός, οι αχανείς εκτάσεις, ο διαρκής άνεμος την γοήτευσαν. Άρχισε να σχεδιάζει απλές συνθέσεις με τον ουρανό, τις πεδιάδες και τα σύννεφα.
Πηγή έμπνευσής για την καλλιτέχνιδα απότελεσε το Πάλο Ντούρο Κάνυον, ένα λαβύρινθο αμμόλιθου που διατρέχει την πεδιάδα του Τέξας, πέρασε ώρες φτιάχνοντας σχέδια κι έστειλε μερικά σ’ ένα φίλο στη Νέα Υόρκη, ο οποίος τα έδειξε εντυπωσιασμένος στον Άλφρεντ Στίγκλιτζ, ιδιοκτήτη της Γκαλερί 291.
Ο Στίγκλιτζ δεν ήταν απλός έμπορος, αλλά μοντερνιστής φωτογράφος κι ακούραστος συμπαραστάτης της πρωτοπορίας. Ενθουσιάστηκε με τα σχέδια κι άρχισε να αλληλογραφεί με την Ο’ Κιφ, η οποία του έστειλε κι άλλα έργα, αν και δεν ήθελε να τα εκθέσει. Εκείνος βέβαια τα εξέθεσε, η Ο’ Κιφ δυσαρεστήθηκε, αλλά ο Στίγκλιτζ αρνήθηκε να τα αποσύρει.
Το 1918, κόλλησε την ισπανική γρίπη και έπειτα από παρότρυνση του Στίγκλιτζ, πάει στη Νέα Υόρκη μέχρι να αναρρώσει και τον Ιούνιο έφτασε στο Μανχάταν. Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, οργανώνεται
η πρώτη της ατομική έκθεση στην περίφημη γκαλερί 291.
Το γυμνό μοντέλο
Σύντομα, η Ο’ Κιφ κατάλαβε ότι το ένδιαφέρον του Στίγκλιτζ δεν περιοριζόταν μόνο στην υγεία της.
Ήθελε και να την ζωγραφίζει, γυμνή. Για ώρες ατελείωτες στο σπίτι του, η Τζόρτζια Ο’ Κιφ καθοταν, ξάπλωνε και του έδινε όλες τις δυνατές πόζες που μπορούσε.
Στη συνέχεια εκείνος κατέγραφε όλες τις δυνατές καμπύλες που μπορούσε να πάρει το σώμα της. Η χημεία που είχαν μεταξύ τους οδήγησε σε μια ερωτική σχέση, η όποια άρχισε να δυσκολεύει λόγω της συζυγου του Στρίγκλιτζ, μέχρι εκείνος να αποδεσμευτεί απ’ αυτην.
Η σχέση του με την Ο’ Κιφ ήταν ίδιατερη. Περνούσαν πολλά βράδια μαζί στα οποία ο Στρίγκλιζ ανέλυε φιλοσοφικά ζητήματα και εκείνη δεν έβγαζε άχνα.
Το 1921, ο Στρίγκλιτζ εξέθεσε τις γυμνές φωτογραφίες της Ο’ Κιφ, που ήταν ήδη πολυζητημένη χωρίς ακόμα να έχει γίνει γνωστό το έργο της. Η εντύπωση πως η ζωγράφος ήταν το σεξουαλικό αντικείμενο του Στρίγκλιτζ, ενισχύθηκε από τους πίνακες της Ο’ Κιφ. Με τα μεγάλα άνθη που ζωγράφιζε, που παρέμπεμπαν σε γυναικεία γεννητικά όργανα.
Στο πλευρό του Στίγκλιτζ, η O’ Κιφ θα έρθει σε επαφή με τους ζωγράφους της αμερικανικής πρωτοπορίας και θα επηρεαστεί καθοριστικά.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1920, θα έχει αναπτύξει το ιδιαίτερο ζωγραφικό της ιδίωμα, τους μεγάλης κλίμακας καμβάδες, δηλαδή με φυσικές μορφές αποτυπωμένες σε κοντινή απόσταση, λες και τις βλέπεις από μεγεθυντικό φακό, όπως στον χαρακτηριστικό πίνακά της του 1924 «Petunia No. 2».
Η ίδια επέμενε πως ζωγράφιζε απλώς άνθη, αλλά κανείς δεν την πίστευε. Πόσο μάλλον όταν ο Στρίγκλιτζ δεχόταν τις φήμες, καθώς ήξερε ότι οποιαδήποτε σεξουαλική αναφορά θα πούλαγε.
Της πήρε χρόνια να αναγνωριστεί από τους καλλιτεχνικούς κύκλους της Νέας Υόρκης ανεξάρτητα από τον Στρίγκλιτζ.
Το 1924, παντρεύτηκαν χώρις πολύ ενθουσιασμό. Στα τέλη της δεκαετίας, η ζωγράφος δεν άντεχε να φροντίζει άλλο τον άρρωστο σύζυγο της και έφυγε για το Νέο Μεξικό, έπειτα από πρόσκληση της εκκεντρικής κληρονόμου και συλλέκτριας Μέιμπελ Ντοντζ Λιουάν.
Η φυγή στο Νέο Μεξικό
Ενώ, η πλειοψηφία των καλλιτεχνών, όπως και ο Στρίγκλιτζ, ζούσαν στην Νέα Υόρκη, η ίδια επέλεξε μια μοναχική ζωή στο Νέο Μέξικό. Ήταν εκεί και σε άλλα μοναχικά περιβάλλοντα, που βρήκε το χώρο να είναι δημιουργική.
«Δούλευα σαν τρελή όλη την μέρα… Νομίζω δεν έχω ξαναπεράσει τόσο καλά», έγραψε στην κοντινή της φίλη Ανίτα Πολιτζέρ.
«Προσπαθούσα να πω κάτι. Και είναι πολύ ευχάριστο να λες αυτό που θέλεις.»
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, η O’ Κιφ αποζητούσε την ελευθερία, από τις τάσεις, που επικρατούσαν από τις πιέσεις της κοινωνίας και από τα δέσμια μιας απολύτως πατριαρχικής κοινωνίας. Αποφεύγοντας τις πιέσεις των προσδοκιών κατάφερε να δημιουργήσει ένα μοναδικό σώμα δουλείας.
«Πιστεύω στο να έχεις τα πάντα και να έχεις ό,τι θέλεις», έγραψε κάποτε
«Εάν όντως το θέλεις -και αν μπορείς- με όποιο τρόπο το θέλεις».
Τα τελευταία χρόνια και ο θάνατος της
Το 1972, η όραση της θα υπονομευτεί θεαματικά από εκφυλιστική νόσο, βλέποντας χάρις μόνο την περιφεριακή της όραση. Με αποτέλεσμα οι μεγάλοι καμβάδες με τα λάδια να σταματήσουν και την θέση τους να πάρουν σχέδια με πενάκι και κάρβουνο, τα οποία θα συνεχίσουν μέχρι το 1984.
Την ίδια επόχη θα προσλάβει για βοηθό έναν νεαρό αγγειοπλάστη, ο οποίος θα παραμείνει στο πλευρό της μέχρι το θάνατο της, διδάσκοντάς της πως να δουλεύει τον πηλό.
Η ίδια πια ασχολείται με πήλινες συνθέσεις και με μια σειρά από ακουαρέλες, ενώ το 1976 θα γράψει ένα βιβλίο για την τέχνη της και θα δώσει την συγκατάθεση της για μια ταινία για την ζωή της.
Τον Ιανουαριο του 1977, ο πρόεδρος Τζέραντ Φορντ θα απονείμει στην O’ Κιφ, το προεδρικό μετάλλιο της Ελευθερίας, την υψηλότερη τιμή, που μπορεί να λάβει ένας αμερικάνος πολίτης, ενώ το 1985 θα βραβευτεί με το μετάλλιο των τεχνών.
Η O’ Κιφ, στα 98 πλέον χρόνια της, ήταν όλο και πιο ευθραυστη, ζώντας απομωμένη στο κτήμα της στην Σάντα Φε, όπου πέθανε στις 6 Μαρτίου 1986.
Σύμφωνα με τις επιθυμίες της, η σορός της αποτεφρώθηκε και οι στάχτες της πετάχτηκαν στο βουνό Pedernal, μένοντας για πάντα στον τόπο που λάτρεψε!