Ραφαέλα ΧαμπίπηΟ πάντα και από πολλές οπτικές επίκαιρος, Βυσσινόκηπος, εκτυλίσσεται στη σκηνή του Θεάτρου Δημήτρης Χορν, με κλασσικό επίκεντρο την άρνηση και την παράνοια των ενηλίκων σε καιρούς κρίσης.
Ο Βυσσινόκηπος, από τη ματιά του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, είναι η οπτικοποίηση της συνειδητής ασυνειδησίας. Με έμφαση στον παλιμπαιδισμό ως μηχανισμό άμυνας, δημιουργείται μία παρωδία που προκαλεί γέλιο ως παρεπόμενο του οίκτου και της αγανάκτησης.
Μία διάσημη παλαιά κατοικία, χτισμένη σε μια τεράστια έκταση δίπλα σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό. Η νόμιμη κληρονόμος επιστρέφει ύστερα από αισθητή απουσία στο σπίτι των παιδικών της χρόνων και στην οικογένεια που την περίμενε. Επιστρέφει μεσόκοπη και πασχίζει να αναβιώσει τη χαμένη νιότη μαζί και μια χαμένη, περασμένη πραγματικότητα.
Μαζί της συμπαρασέρνει και τον αδερφό της. Οι υπόλοιποι ήρωες τους παρακολουθούν θυματοποιημένα, μη συμφωνώντας με καμία από τις ενέργειές τους. Ωστόσο, δεν έχουν τη δύναμη ή και τη θέληση να τους εμποδίσουν. Μπλέκονται έτσι όλοι σε ένα αστείο παραμύθι με σύντομο και μαρτυρικό τέλος.
Ο Βυσσινόκηπος θεωρείται ένα έργο σχεδόν προφητικό και η ανάγνωσή του σήμερα τον καθιστά σταθμό αντικατοπτρισμού της ρώσικης ιστορίας. Γραμμένος το 1903 ως κωμωδία με αναγκαστική δραματική σκηνική υπόσταση, ο Βυσσινόκηπος αναφέρεται στο 1961 και προμηνύει την επανάσταση του 1917.
Εν αρχή ήταν η απελευθέρωση των σκλάβων, η οποία όπως και κάθε κοινωνική αλλαγή, προκαλεί αντιδράσεις μέχρι και στους ευνοούμενους. Στη συνέχεια η άνοδος της αστικής τάξης, που αποτελεί κεντρικό άξονα του έργου, προκαλεί ανακατατάξεις ανάμεσα σε παλαιά και νέα κυρίαρχη δύναμη.
Οι ανατριχιαστικές αιχμές για την επερχόμενη ριζοσπαστική αλλαγή ποτίζουν το έδαφος του Βυσσινόκηπου. Έτσι τον καθιστούν καλλιεργήσιμη γη για την ανάπτυξη θεωριών σχετικά με τη ρευστότητα των πάντων και την παροδικότητα των γεγονότων.
Κύριο συνεπώς νόημα του κειμένου είναι η μη μονιμότητα. Νικητής εκείνος που εξελίσσεται και πηγαίνει με το ρεύμα ή τουλάχιστον προβλέπει τη φορά του. Τι γίνεται όμως όταν κάποιοι εμμένουν σε ένα κόσμο δικό τους; Σε μία καθησυχαστική αλλά ανύπαρκτη κατάσταση;
Η στασιμότητα των ενηλίκων, η προσκόλληση στο παρελθόν κι η άρνηση του μέλλοντος συνθέτουν με μαεστρία το κομμάτι του παιχνιδιού.
Η σκηνοθεσία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη φάρσα του κάλπικου παιδικού κόσμου.
Η παραμονή στο παιδικό δωμάτιο είναι και η ίδια η εμμονή στο παρελθόν.
Η παιδική σκηνή μέσα στο σπίτι δεν είναι παρά ο μπερδεμένος κόσμος, όπου συμπλέκονται το τότε και το απατηλό τώρα.
Τα παιχνίδια, η ίδια η ολοκλήρωση του ανθρώπου και ο συμβολικός, γκροτέσκος και ανούσιος χαρακτήρας που η ζωή του αποκτά.
Και στην τελική ποια η ουσία, όταν όλα απαλείφονται όπως και κάτι το φανταστικό; Κάτι που ίσως και να μην υπήρξε ποτέ;
Ο Βυσσινόκηπος στο Θέατρο Δημήτρης Χορν ακροβατεί ανάμεσα στο παιχνίδι της σύγχρονης σκηνοθεσίας και του κλασσικού ανεβάσματος.
Αφορά το σήμερα; Πρέπει εμείς οι ίδιοι να δράσουμε στην υπάρχουσα (ή και οποιαδήποτε άλλη) κρίση; Και αν ναι, πως; Προετοιμαζόμαστε για μία επανάσταση ή μήπως συμβιβαζόμαστε στην ασφάλεια της υπάρχουσας ροπής και την χειριζόμαστε οι ίδιοι;