Χρήστος ΦερούσηςΤι είναι η πολιτική ορθότητα, που κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει;
Παρακολουθώ πολλούς Stand-Up Comedians, όπως μπορεί να διακρίνει κανείς απ’ την ανυπέρβλητη αίσθηση του χιούμορ που έχω. Και κάτι το οποίο παρατηρώ τον τελευταίο καιρό σε πολλά specials, είναι πως οι κωμικοί σχεδόν νιώθουν την ανάγκη να δώσουν εξηγήσεις γι’ αυτά που λένε, ένα φαινόμενο που δεν ίσχυε πάντα, αλλά η πολιτική ορθότητα είναι εδώ και μάλλον ήρθε για να μείνει.
Στα τελευταία τους special, ο Dave Chappelle και ο Jim Jefferies συγκεκριμένα, δυο απ’ τους αδιαμφισβήτητα καλύτερους και τολμηρότερους κωμικούς που έχουμε, αφιέρωσαν μεγάλα κομμάτια της εμφάνισής τους για να εξηγήσουν πως ό τι λένε πάνω στην σκηνή, τα μη πολιτικά ορθά τους αστεία, δεν αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές τους απόψεις και πεποιθήσεις.
Δεν θυμάμαι ποτέ τον Carlin να κάνει κάτι τέτοιο.
Τι είναι λοιπόν αυτό που ωθεί τους επαγγελματίες του χώρου, να καταπατήσουν τον μοναδικό άγραφο κανόνα της κωμωδίας, και να εξηγήσουν το αστείο τους;
Η μάστιγα της εποχής μας, είναι η πολιτική ορθότητα. Η γενιά μας μπορεί, κυριολεκτικά, να προσβληθεί απ’ το παραμικρό. Η πολιτική ορθότητα είναι αυτή, που αναγκάζει τον Jefferies να εξηγήσει πως, κάνοντας κάποιο αστείο με θέμα τον βιασμό, δεν επικροτεί τον βιασμό αυτό καθ’ αυτό. Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα. Οι ρίζες της κωμωδίας πηγάζουν απ’ τον παραλογισμό και την γελοιότητα των καταστάσεων.
Υπάρχουν πολλά στην καθημερινή μας ζωή που μας φαίνονται ανεξήγητα. Πώς μπορεί κάποιος, εν έτη 2018, σύντομα 2019, να είναι ρατσιστής, εφόσον ο κόσμος πλέον φαίνεται πιο μικρός από ποτέ; Η ιδέα και μόνο, του να μισείς κάποιον βάσει παραγόντων που δεν ήταν ποτέ στο χέρι του, όπως εθνικότητα, φυλή, φύλο είναι γελοία.
Και αυτός ακριβώς ήταν ανέκαθεν ο ρόλος της κωμωδίας. Να σατιρίζει και να γελοιοποιεί καταστάσεις που είναι παράλογες.
Η πολιτική ορθότητα, όμως, έρχεται σαν τον σπαστικό στο party, και λέει πως δεν μπορούμε να διακωμωδούμε κάτι τόσο σοβαρό όσο ο ρατσισμός και ο βιασμός. Πως, κάνοντας αστεία για τον Bill Cosby και όλες τις γυναίκες που βίασε, υποβαθμίζεις την σοβαρότητα και την βαρύτητα της κατάστασης.
Αυτό, όμως, δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο αναληθές, ακόμα κι να προσπαθούσε.
Με το να κάνεις κάποιο αστείο, για κάτι το οποίο είναι σοβαρό, δεν επιχειρείς να μειώσεις το αντίκτυπο του. Αυτό που κάνεις, είναι να προσπαθείς, μέσα από το πρίσμα της κωμωδίας και της παράστασης, να δείξεις στη μάζα και σε όποιον τυγχάνει να ακούει, πως αν είναι ρατσιστής, βιαστής, σεξιστής και οτιδήποτε τελειώνει σε –στής, η πεποίθησή του αυτή είναι γελοία και δεν θα έπρεπε να υπάρχει.
Το punch line δεν είναι ο ρατσισμός. Το punch line είναι ο ρατσιστής. Το πόσο ηλίθιο είναι αυτό που πιστεύει. Αρκετά ηλίθιο μάλιστα, για να κάνεις αστείο εις βάρος του.
Γιατί όλοι κοροϊδεύουν όσους πιστεύουν πως η Γη είναι επίπεδη; Επειδή αυτό που υποστηρίζουν είναι τελείως αβάσιμο και γελοίο ακόμα και σαν σκέψη. Γιατί, λοιπόν, να μην ισχύει το ίδιο και για τους βιαστές;
Θα σου πω γιατί. Γιατί η πολιτική ορθότητα προστάζει πως μπορείς να αστειευτείς μόνο για συγκεκριμένα πράγματα. Οτιδήποτε μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο να προσβάλει κάποιον, είναι εκτός του τραπεζιού και είναι ταμπού ακόμα και να το αναφέρεις.
Αποσιωπώντας όμως καταστάσεις, τις αφήνεις να εξαπλωθούν.
Αυτό που κάνει λοιπόν η κωμωδία, είναι να φέρνει όλες αυτές τις μαύρες και σκοτεινές ιδέες στο φως, στην κοινή θέα. Η πολιτική ορθότητα τις κρύβει.
Κανένας δεν φεύγει από κάποιο stand-up, όπου άκουσε ένα ρατσιστικό αστείο και σκέφτεται «Α, ας πάω να δείρω μαύρους τώρα.» Πώς; Επειδή μπορεί να καταλάβει πως η διακωμώδηση δεν είναι υποτίμηση αλλά ξεμπρόστιασμα.
Το γέλιο είναι ο τρόπος να καταπολεμήσουμε ό,τι μας φαίνεται παράλογο και εξωπραγματικό. Αυτός ήταν πάντα ο ρόλος του.
Ξέρεις, γιατί γελάς, όταν βλέπεις κάποιον να πέφτει ή ακόμα και όταν πέφτεις ο ίδιος; Ο ήχος του γέλιου είναι αρχέγονος. Είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούσαν οι πιθηκο-πρόγονοί μας για να δείξουν στην υπόλοιπη αγέλη πως, στην περίπτωση που κάτι φάνηκε να πηγαίνει στραβά, τελικά είναι όλα καλά.
