Μαρία ΠολυχρονιάδουΤι γνωρίζεις για τον Mad Sc1ent1st και τις ψευδοεπιστήμες που καταρρίπτει; Μία συνέντευξη που…σίγουρα θα σε προβληματίσει!
Θυμάμαι πριν ένα χρόνο να ψάχνω να βρω κάποιο βίντεο σχετικό με την “αγαπημένη” μου ψευδοεπιστήμη. Την ομοιοπαθητική. Και τυχαία έπεσα πάνω στο κανάλι του Mad Sc1ent1st, όπου βρήκα βίντεο debunking όχι μόνο για την ομοιoπαθητική αλλά και για πολλές άλλες μεγάλες μου αγάπες όπως το αντιεμβολιαστικό κίνημα.
Σήμερα, ένα χρόνο μετά ο Mad Sc1ent1st aka Στάμος Αρχοντής και παράλληλα συντάκτης στα ellinika hoaxes, απαντά στις ερωτήσεις μας στο frapress.gr!
Τι συμβαίνει λοιπόν στην επιστημονική πλευρά του ελληνικού youtube και διαδικτύου γενικότερα;
Πως προέκυψε η ιδέα για το youtube κανάλι;
Παλιότερα, έγραφα διάφορα άρθρα παρόμοια με αυτό που κάνω στο κανάλι, γενικού ορθολογισμού και κατάρριψης ψευδοεπιστημών. Απλά ανακάλυψα ότι το κείμενο δεν τραβάει τόσο όσο τα βίντεο. Με το βίντεο μπορείς να περάσεις στον ακροατή ένα μήνυμα με πιο καλλιτεχνικό και πιο χιουμοριστικό τρόπο. Οπότε, ήταν θέμα απόδοσης πιο πολύ.
Κι η ιδέα να ασχοληθείς με τις ψευδοεπιστήμες, πώς ήρθε;
Δεν μπορώ να πω ότι ήταν κάτι απότομο, ήταν κάτι θα έλεγα “οργανικό“. Οι θετικές επιστήμες άρχισαν να μου αρέσουν πολύ και λόγω της σχολής, του χημικού, και ξεκίνησα να διαβάζω άρθρα ανθρώπων από το εξωτερικό που γράφουν κι αποδομούν ψευδοεπιστήμες. Σκέφτηκα να το δοκιμάσω καθώς τότε στην Ελλάδα δεν υπήρχαν πολλοί που ασχολούνταν με το θέμα. Μου άρεσε να μπαίνω, να ψάχνω μελέτες για να δω τί δεν ισχύει στον εκάστοτε ισχυρισμό κι έτσι συνέχισα.
Γιατί “Mad Scientist”;
Ήταν το στερεότυπο ίσως. Με τον επιστήμονα σε ένα εργαστήριο με τους δοκιμαστικούς σωλήνες, όπου σε κάποια στιγμή γίνεται μια έκρηξη. Κι ήθελα να δώσω μια καρτουνίστικη εσάνς στον χαρακτήρα που θα παρουσίαζα.
Πριν μίλησες για χημικό. Τι έχεις σπουδάσει και με τι ασχολείσαι πέρα από το youtube;
Έχω τελειώσει το χημικό στο ΑΠΘ κι αυτή την περίοδο είμαι στη διαδικασία να ξεκινήσω το μεταπτυχιακό μου.
Γιατί πιστεύεις ότι τσαρλατάνοι όπως οι βιοσυντονιστές ή ο δόκτορας Μουρούτης έχουν τόση απήχηση τον τελευταίο καιρό;
Δεν είναι τον τελευταίο καιρό. Δυστυχώς. Αυτά τα άτομα λειτουργούσαν για πολλά χρόνια, απλά μέσω του ίντερνετ καταφέραμε και να τους βρούμε αλλά και να πάρουν αυτοί ένα μεγαλύτερο βήμα λόγου.
Ο λόγος όμως για την άνοδο του anti-Vacc Society είναι μόνο το φως που έπεσε πάνω στους αντιεμβολιαστές ή υπάρχει και κάτι άλλο βαθύτερο;
Δεν είναι απόλυτος ο λόγος. Αλλά είναι κυρίως θέμα άγνοιας. Οι αντιεμβολιαστές δεν έζησαν σε εποχές να βλέπουν παιδιά σε κρεβάτια νοσοκομείων με σιδηρούν πνεύμονα να μην μπορούν να αναπνεύσουν επειδή τους έχει προσβάλλει ο ιός της πολιομυελίτιδας. Τα εμβόλια είναι θύματα της ιδίας τους της επιτυχίας. Έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο που επειδή έχουν εξαλειφθεί ασθένειες, οι άνθρωποι έπαψαν να φοβούνται τις εξάρσεις. Που αυτός είναι και ο στόχος από τη μια. Όμως παράλληλα υπάρχει κι ο κίνδυνος να πέσουμε στην παγίδα.
Είναι και στο εξωτερικό έτσι η κατάσταση;
Ναι. Ίσως και χειρότερη. Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη έχουμε έξαρση ιλαράς. Τα κρούσματα στην Ελλάδα είναι κάπως λιγότερα από τα αντίστοιχα της Ιταλίας. Μάλιστα σε μια έρευνα πρόσφατα φάνηκε ότι η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα εμβόλια έχει αυξηθεί, δεν έχει μειωθεί. Όσο κι αν αυτό φαίνεται περίεργο.
Και γιατί παρά τις εξάρσεις ιλαράς ή άλλα προβλήματα υγείας που δημιουργούνται λόγω της απήχησης ψευδοεπιστημών, συνεχίζει κι υπάρχει τόση ατιμωρησία από την πολιτεία;
Φταίει το ότι δεν είναι κατανοητό πόσο μεγάλο πρόβλημα μπορούν να προκαλέσουν αυτές οι απόψεις. Δυστυχώς έχω φτάσει στο συμπέρασμα ότι η πολιτεία για να λάβει δράση πρέπει να δει μια πραγματικά μεγάλη έξαρση. Πρέπει να δούμε απτά παραδείγματα για να κινητοποιηθούμε και να γίνουν πιο αυστηροί οι κανόνες για την εκφορά δημοσίου λόγου σχετικά με αντιεπιστημονικές απόψεις.
Και ποια είναι τα τρία πιο εκνευριστικά hoaxes που αυτή τη στιγμή γνωρίζουν μεγάλη απήχηση;
Είναι σίγουρα το αντιεμβολιαστικό κίνημα, οι εναλλακτικές θεραπείες για τον καρκίνο και κάποια hoaxes που κυκλοφορούν για τη διατροφή. Όπως για παράδειγμα αυτό με την κρεατοφαγία που υποτίθεται αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με το veganισμό. Είναι ένα hoax που δημιουργεί οπαδισμό κι απλά βλέπεις στοιχεία να πετάγονται κι από τις δύο πλευρές χωρίς να εξετάζονται πιο πριν.
Τι μπορούμε να κάνουμε όμως όσοι δεν είμαστε επιστήμονες για να προφυλαχθούμε από αυτό το ανερχόμενο κύμα αντιεπιστημονικών απόψεων;
Σε πρώτη φάση να αναγνωρίσουμε τις αδυναμίες που έχει ο εγκέφαλός μας. Είναι γεμάτος “λακκούβες” και “παραθυράκια”, κάτι που μας κάνει ευάλωτους στην παραπληροφόρηση.
Σε επόμενη φάση πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχουν έτοιμες απαντήσεις. Δεν χρειάζεται σαφώς να κάνεις κάποιο μεταπτυχιακό, αλλά μια στοιχειώδης έρευνα για καθετί είναι απαραίτητη. Δεν πρέπει να κάνουμε άμεσα κοινοποίηση ή να διαδίδουμε μια είδηση αν δεν έχουμε ψάξει αν αυτός ο ισχυρισμός ευσταθεί.
Τα ellinika hoaxes προσφέρουν μια τέτοια ομάδα συζήτησης ειδήσεων που αναρτώνται στο διαδίκτυο. Θεωρώ ότι είναι ένα καλό σημείο έναρξης.
Μετά από όλα αυτά, υπάρχει ελπίδα;
Είμαι αρκετά ορθολογικά αισιόδοξος. Υπάρχει μια εμφανής άνοδος. Κανάλια με επιστημονικό περιεχόμενο όλο και ανεβαίνουν. Βλέπω διαρκώς νέο κόσμο που τους ενδιαφέρει το αντικείμενο. Αν τεθούν οι κατάλληλες βάσεις πιστεύω η νέα γενιά θα πάρει σύντομα τον “αέρα”.
Ποια άλλα κανάλια με επιστημονικό περιεχόμενο μπορούμε να βρούμε στο ελληνικό youtube;
Ο Παύλος Καστανάς με το κανάλι Astronio, ο Στέφανος Βαμβακός με την Καθημερινή φυσική, ο Νίκος Αναγνωστάκης με το Biotech Guy που ασχολείται καθαρά με θέματα βιολογίας καθώς και ο Νίκος Ρούσσης που έχει το Science behind music στο οποίο εξηγεί την τέχνη της μουσικής υπό επιστημονικό πρίσμα.
Στο κανάλι σου πέρα από τα βίντεο όπου καταρρίπτεις ψευδοεπιστήμες και αντιεπιστημονικούς ισχυρισμούς, βρίσκει κάποιος και την ενότητα Scitalks. Πες μας λίγα λόγια γι’ αυτήν.
Το Scitalks είναι μια συζήτηση ανά ενάμιση μήνα στα πλαίσια της οποίας γίνονται live sessions περί επιστήμης. Εγώ, ο Στέφανος από την καθημερινή φυσική και ο Παύλος (Astronio) φέρνουμε διάφορους καλεσμένους που σχετίζονται είτε με την επιστήμη, είτε με την επικοινωνία της επιστήμης. Παράλληλα το κοινό κάνει live σχόλια. Είναι ευχάριστη έκπληξη να βλέπεις ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που παρακολουθούν τις συζητήσεις μας για δύο ώρες.
Ποια ήταν η καλύτερή σου στιγμή στο κανάλι αυτό;
Καλύτερη ήταν η πρώτη φορά που μου έστειλε ένα παιδί το οποίο βρισκόταν στην φάση των πανελλαδικών για να μου πει ότι τα βίντεό μου τον βοηθάνε να χαλαρώνει . Είναι πολύ ωραίο συναίσθημα αυτό.
Και τέλος ποιο είναι το αγαπημένο σου και ποιο το πιο χαρακτηριστικό βίντεο του καναλιού σου;
Το αγαπημένο μου είναι το βίντεο σχετικά με το πώς λειτουργεί η όραση.
Έριξα τρέλες ώρες για την προετοιμασία του και είναι από τα βίντεο που μου άρεσαν πιο πολύ κι ως αποτέλεσμα. Αυτό είναι και το πιο χαρακτηριστικό για το πως θα είναι στο μέλλον το κανάλι.
Όσο για το πιο χαρακτηριστικό βίντεο του καναλιού μέχρι τώρα είναι αυτό σχετικά με τις ψευδείς απόψεις για τον καρκίνο.