Θάνος ΕζίρογλουΔιαβάσαμε το βιβλίο του Κνουτ Χαμσούν, Η Πείνα, και αυτές είναι οι εντυπώσεις μας.
Κλειστοφοβικό, μοντέρνο και αληθινό. Χαρακτηρισμοί που προσδίδουν τα ειδοποιά χαρακτηριστικά του μυθιστορήματος Η Πείνα, του Κνουτ Χαμσούν. Γράφτηκε το 1890 και διαδραματίζεται στο σημερινό Όσλο -ακριβής ονομασία του βιβλίου, Χριστιανία.
Ο Χαμσούν βραβεύεται -όχι αδίκως- το 1920 με το βραβείο Νόμπελ για το βιβλίο Η ευλογία της γης, ιδέα που αρνείται να δει ο μοναδικός κεντρικός ήρωας –χωρίς όνομα, στέγη και δουλειά-, της «Πείνας».
Συγγραφέας χωρίς αμοιβή, κυνηγά αενάως θέματα να ασχοληθεί και να πληρωθεί, μα κανείς δεν του δίνει χείρα βοηθείας. Βυθίζεται σε μια κατάσταση πείνας, ιδέα που αποτελεί τον ακρογωνιαίο -θεματικό- λίθο του μυθιστορήματος.
Αποτελεί μια πράξη επαναστατική, μια ρήξη με τον Θεό, με τη κοινωνία, με τον ίδιο του τον εαυτό.
Αν, βέβαια, μπορεί να θεωρηθεί μυθιστόρημα το συγκεκριμένο εγχείρημα. Οι προεκτάσεις του βιβλίου αγγίζουν τα όρια της μοντέρνας σφαίρας, στοιχείο που επιβεβαιώνει η διαχείριση του μυθικού -με την έννοια του story- υλικού.
Αντιτίθεται στις ρεαλιστικές πρακτικές με την απαλλαγή του ιστορικού χρόνου –η αρχή είναι απότομη, το ίδιο και το τέλος- ενώ όλη η υπόθεση ακολουθεί τις σκέψεις του ήρωα στους δρόμους του νου του. Είναι μια κατάδυση στα μύχια του εγκεφάλου ενός ήρωα που οδηγείται πολλές φορές στη παραφροσύνη.
Ήρωας-αφηγητής ανώνυμος, γεγονός που μάλλον έχει μια σημειωτική λειτουργία. Ο Χαμσούν σκιαγραφεί όλους εκείνους τους καλλιτέχνες, περιθωριοποιημένους από τη κοινωνία των τελών του 19ου αιώνα.
Κοινωνία που κυνηγά το χρήμα και αχρηστεύει τη λογοτεχνία, τη γραφή, το μεταφυσικό. Η κατάσταση της πείνας είναι συνειδητή επιλογή του ανώνυμου ήρωα. Αποτελεί μια πράξη επαναστατική, μια ρήξη με τον Θεό, με τη κοινωνία, με τον ίδιο του τον εαυτό.
Τρελαίνεται και όσο πιο πολύ πεινά τόσο περισσότερο έρχεται σε επαφή με τον ίδιο τον θάνατο. Αναλώνεται σε μια ζωή με ψέματα: λέει ψέματα στον ίδιο τον εαυτό του πως γράφει, λέει ψέματα σε έναν γέρο στο πάρκο για τον δήθεν κύριο Χαπολάτι, επινοεί μόνος του μια ερωτική συνομιλία με μια κοπέλα που συνάντησε τυχαία στο δρόμο. Και οδεύει στο κακό, στο ανήθικο, στην πείνα.
Ο Χαμσούν δημιουργεί από πολύ νωρίς ένα alter ego του, τον ανώνυμό μας ήρωα. Ένας ήρωας-καλλιτέχνης παιδικής αθωότητας και τρέλας μαζί. Με αυτόν τον τρόπο εξηγείται και ο λόγος για τον οποίο ο Χαμσούν επιλέγει την α’ πρόσωπη αφήγηση, καθώς κλέβει κάτι από τον «βλάσφημο» ήρωα του.
Αινιγματικό –όσο και ίδιος ο δημιουργός που αργότερα οδεύει στον φασισμό- , υπαρξιακό, παράδοξο βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί.
Το βιβλίο του Κνουτ Χαμσούν κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.