Εβίτα ΓοργορίνηΔεν θα σου κρύψω ότι ο Πωλ Ελυάρ είναι ο αγαπημένος μου ποιητής και αυτό είναι ένα άρθρο που ήθελα να γράψω εδώ και καιρό.
Επίσης δεν θα σου κρύψω ότι έχω γενικά μια αδυναμία στους σουρεαλιστές, από τον Μπρετόν μέχρι τον Μιρό αλλά ο αγαπημένος μου μάλλον είναι ο Πωλ Ελυάρ. Ίσως επειδή είναι ο πιο “προσγειωμένος” από αυτούς. Δεν έχω κάποια συγκεκριμένη απάντηση σε αυτό, το μόνο που ξέρω είναι ότι σίγουρα αξίζει να τον διαβάσεις.
1. Γιατί έχει γράψει μερικά από τα πιο όμορφα ερωτικά ποιήματα
Ο Πωλ Ελυάρ είναι κατεξοχήν γνωστός για τα πανέμορφα ερωτικά ποιήματα που έχει γράψει, αν και όπως θα δούμε στη συνέχεια δεν ήταν μόνο αυτό.
Σ’ αγαπώ για όλες τις γυναίκες που δε γνώρισα
σ’ αγαπώ για όλες τις εποχές που δεν έζησα
για το άρωμα της απεραντοσύνης και το άρωμα του ζεστού ψωμιού
για το χιόνι που λιώνει, για τα πρώτα λουλούδια
για τα αγνά ζώα που δε φοβίζει ο άνθρωπος
σ’ αγαπώ για ν’ αγαπώ.
Σ’ αγαπώ για όλες τις γυναίκες που δεν αγαπώ.
Ποιος με αντανακλά αν όχι εσύ η ίδια, βλέπω τον εαυτό μου τόσο λίγο
χωρίς εσένα δε βλέπω τίποτε άλλο παρά μια απέραντη έρημο
ανάμεσα στο άλλοτε και το σήμερα.
Υπήρξαν όλοι αυτοί οι θάνατοι που ξεπέρασα πάνω στ’ άχυρα
δεν μπόρεσα να περάσω το τείχος του καθρέφτη μου
χρειάστηκε να μάθω λέξη προς λέξη τη ζωή
Όπως τη λήθη.
Σ’ αγαπώ για τη σύνεση που έχεις σε αντίθεση με μένα
για την ευεξία.
Σ’ αγαπώ κόντρα σ’ όλες τις ψευδαισθήσεις
γι’ αυτήν την αθάνατη καρδιά που δε φυλακίζω.
Νομίζεις πως είσαι η αμφιβολία ενώ είσαι η λογική
είσαι ο μεγάλος ήλιος που ανατέλλει στο κεφάλι μου
όταν είμαι βέβαιος για μένα.
2. Γιατί πέρα από βαθιά ρομαντικός ήταν και ένας επαναστάτης
Ο Ελυάρ υποστήριξε την Μαροκινή Επανάσταση (ενάντια στους Ισπανούς ως κατακτητές) το 1925 και αργότερα κράτησε μία μαχητική θέση απέναντι στον φρανκισμό. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ανακηρύσσεται μεγάλος ποιητής της Αντίστασης (μαζί με τον Αραγκόν), καθώς το 1943, συγκεντρώνει σε ένα τόμο τα έργα ποιητών που γράφουν υπέρ της Αντίστασης.
«Άσκοπα ζείτε εσείς χωρίς να δείτε πως οι άνθρωποι
Έχουν ανάγκη την ενότητα να ελπίζουν ν’ αγωνίζονται
Να μάθουνε τον κόσμο και να τον αλλάξουν»
Η Ποίηση πρέπει να έχει στόχο την πραχτική αλήθεια.
3. Για τις μοναδικές περιγραφές, τις διαφορετικές θεματικές του και την εξαιρετική γραφή του
Όπως είδαμε λοιπόν ο Πωλ Ελυάρ δεν ήταν απλά ένας αθεράπευτα ρομαντικός τύπος, αλλά έγραψε και αγωνίστηκε για την ελευθερία της σκέψης και των λαών.
Απροσπέλαστος
Κανένας στόχος δεν αποσπά
Τον ταξιδιώτη που ‘ναι τρυπημένος από βέλη
Τον ταξιδιώτη που ‘ναι ακούραστος.
(1940 – Το ανοιχτό βιβλίο Ι)
4. Γιατί ο ελληνικός εμφύλιος τον συγκίνησε και έχει γράψει ποιήματα και γι’ αυτόν.
Είναι συγκλονιστικό το πως ο Πωλ Ελυάρ “συμμετείχε” στον ελληνικό εμφύλιο, τόσο μέσα από τα ποιήματα του, όσο και από το γεγονός ότι ταξίδεψε στην Ελλάδα και είδε τα πάντα από κοντά.
Τον Ιούνιο του 1949 μάλιστα επισκέπτηκε τον Γράμμο, θέλοντας να βρεθεί στο πλευρό των Ελλήνων ανταρτών και απήγγειλε ποιήματα στους αντάρτες. Βλέποντας τις τραγικές συνθήκες μέσα στις οποίες πολεμούσαν οι αγωνιστές τους Δημοκρατικού Στρατού και γνωρίζοντας από κοντά τον ηρωικό τους αγώνα γράφει ποιήματα για τις γυναίκες αγωνίστριες και τις μανάδες.
Στις ελληνίδες αδελφές μου (Γράμμος, Ιούνης ’49)
Αδελφές μου της ελπίδας, ω, γυναίκες γενναίες,
Έχετε κλείσει συμφωνία ενάντια στο θάνατο
Ω, αθάνατες αγαπημένες μου,
Παίζετε τη ζωή σας
Για να θριαμβεύσει η ζωή
Είναι κοντά η μέρα, ω, αδελφές μου του μεγαλείου,
Που θα κοροϊδεύουμε τις λέξεις πόλεμος και μιζέρια
Γιατί θα έχετε νικήσει
5. Γιατί στα ελληνικά τον μετέφρασαν ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Γιώργος Σεφέρης
Η αλήθεια είναι πως κάθε ποιητή είναι ιδανικό να τον διαβάζεις στη γλώσσα του. Ωστόσο, το γεγονός ότι ο Ελυάρ έχει μεταφραστεί στα ελληνικά κατά κύριο λόγο από τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Γιώργο Σεφέρη είναι σίγουρα ένας λόγος παραπάνω για να τον διαβάσεις.
Να κοιμάσαι
με τον ήλιο στο ένα μάτι και με το φεγγάρι στο άλλο μ’ έναν έρωτα στο στόμα
κι ένα ωραίο πουλί μέσ’ στα μαλλιά στολισμένη σαν τους κάμπους, σαν τα δάση, σαν τη θάλασσα στολισμένη και πεντάμορφη σαν το γύρο του κόσμου.
Να φεύγεις και να χάνεσαι μέσ’ απ’ τους κλώνους των καπνών και τους καρπούς του ανέμου πόδια πέτρινα με κάλτσες άμμου γερά πιασμένη από του ποταμού τους μυώνες και μιαν έγνοια, τη στερνή, στην καινούρια σου όψη επάνω.
μτφρ. Οδυσσέας Ελύτης
+1 Γιατί γενικά οι σουρεαλιστές είναι το αγαπημένο μου κίνημα και αν με εμπιστεύεσαι έστω και λίγο πρέπει να τους ανακαλύψεις
Κατά καιρούς έχω γράψει διάφορα άρθρα για τους αγαπημένους μου σουρεαλιστές, εάν το συγκεκριμένο άρθρο σου κίνησε το ενδιαφέρον μπορείς να βρεις τα υπόλοιπα εδώ: