Οι τρεις αποχρώσεις του ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ, χάρη στον ικανότατο σε μικροκομματικό επίπεδο πρόεδρό του, είναι ένας αποτελεσματικός πολιτικός χαμαιλέοντας.

Με αφορμή τον πρόσφατο ανασχηματισμό και την τοποθέτηση σε υπουργεία πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ θα ήταν ενδιαφέρον να εξερευνήσουμε το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ (=Αλέξης Τσίπρας) και την ικανότητά του να μεταλλάσσεται ανά πάσα στιγμή, προκειμένου να προσελκύσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο εύρος ψηφοφόρων.

Ιδού, λοιπόν, τα τρία χρώματα με τα οποία ντύνεται εκ περιτροπής το κόμμα της κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Το χρώμα-σύμβολο της αριστεράς. Από την εποχή των προγόνων του (ΕΑΡ, ΚΚΕ εσωτερικού, Συνασπισμός κ.ά.) η ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σταθερά αριστερή. Ευρωκομμουνισμός, σοσιαλισμός, δημοκρατικός σοσιαλισμός και πληθώρα άλλων ιδεολογικών συνιστωσών συνθέτουν τον αριστερό πυρήνα του κόμματος.

Έτσι, το 2015 οι συνθήκες ήταν τέτοιες, ώστε ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε να αναλάβει τη διακυβέρνηση του τόπου επενδύοντας μαεστρικά στο αμιγώς αριστερό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ. Η αριστερά είναι ένα προϊόν που «πουλάει» και ο πρωθυπουργός χρησιμοποίησε το προϊόν αυτό ως βασικό εισιτήριο για το Μέγαρο Μαξίμου.

Η συνθηματολογία και η αριστερή ανετίλα, ωστόσο, δεν είναι αρκετές για να διατηρήσουν ένα κόμμα στην εξουσία για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Παραδοσιακά, βασικός στόχος της (ακρο)αριστεράς είναι η επιστροφή σε πρωτόγονες καταστάσεις (κατάργηση του κράτους, αταξική κοινωνία) και ιστορικά το μόνο που έχει καταφέρει σε επίπεδο διακυβέρνησης είναι ο αυταρχικός συγκεντρωτισμός της εξουσίας.

Για να ξεφύγει, λοιπόν, από αυτή τη σύγχυση ο ΣΥΡΙΖΑ (για να μη θεωρηθεί δηλαδή ακροαριστερά) έπρεπε να προσαρμοστεί πλήρως στις συνθήκες της αστικής δημοκρατίας. Έτσι, επέλεξε να δώσει το στίγμα της σοσιαλδημοκρατίας στην ταυτότητά του κάνοντας στροφή προς το κέντρο.

Είχε ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία αυτή φέρνοντας στους κόλπους του ψηφοφόρους κυρίως από το ΠΑΣΟΚ, τον κυριότερο εκφραστή της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα.

Διατηρώντας επιφανειακά τα «μαχητικά» στοιχεία της αριστεράς, έδειξε σταδιακά ένα πιο σύγχρονο κεντροαριστερό πρόσωπο. Από τις βίαιες κινητοποιήσεις στο Σύνταγμα, κατέληξε να ρίξει το βάρος του στην ανάγκη των μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς, έστω και αν δεν έκανε ποτέ πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Άλλωστε, δεν μπορείς να συνεχίσεις να διατείνεσαι ότι πολεμάς το σύστημα όταν έχεις γίνει καθεστώς. Πρέπει να δείξεις ότι προσπαθείς να το αλλάξεις με θεμιτά μέσα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε τίποτα από τα δύο. Θα έπρεπε να κάνει το πρώτο.

Η συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με την (ακρο)δεξιά δεν παρουσιάστηκε ως αναγκαίο κακό. Δεν παρουσιάστηκε δηλαδή ως ένα γεγονός που συντελέστηκε αναγκαστικά και χωρίς καμία από τις δύο πλευρές να το επιθυμεί, αλλά αντίθετα βγήκε προς τα έξω για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι η συνεργασία με τους ΑΝΕΛ ήταν απόλυτα συναινετική με γνώμονα το καλό της χώρας.

Έγινε η προσπάθεια να περάσει στη συνείδηση του πολίτη ότι το χάσμα μεταξύ αριστεράς και δεξιάς έχει ξεπεραστεί, κάτι που σε επίπεδο παρασκηνιακού πολιτικού συστήματος ισχύει, αλλά στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ.

Φυσικά, η συνεργασία αυτή βόλεψε και τους δύο και κατάφερε να τους διατηρήσει στην εξουσία για μεγάλο διάστημα, αν αναλογιστεί κανείς το παράδοξο του πράγματος.

Βέβαια, η σύμπραξη με τον Πάνο Καμμένο δεν είναι η μοναδική πράξη συνεργασίας του ΣΥΡΙΖΑ με τη δεξιά. Στελέχη της καραμανλικής πτέρυγας της ΝΔ είχαν ήδη στρατολογηθεί σε καίριες θέσεις του κομματικού μηχανισμού του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ακριβώς έγινε και με πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ.

Με μια ματιά στα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς, ότι σε επίπεδο πολιτικής ελίτ- «πίσω από τις κάμερες»- δεν υπάρχουν σε τόσο μεγάλο βαθμό οι πολιτικές αντιπαραθέσεις που παρουσιάζονται στο δημόσιο λόγο, ούτε οι ιδεολογικές διαμάχες που εντοπίζονται στην καθημερινότητα.

Σκοπός, καταρχάς, είναι το κομματικό/πολιτικό συμφέρον, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα κατακριτέο, καθώς αν δεν συντηρηθούν τα (δημοκρατικά) κόμματα δεν μπορεί να συντηρηθεί το κοινοβουλευτικό σύστημα.

Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει ένα ερμαφρόδιτο κόμμα. Ο τελευταίος ανασχηματισμός αποτελεί ξεκάθαρο και δημόσιο άνοιγμα προς το κέντρο και τη δεξιά, αφού η πρώτη θέση στις επόμενες εκλογές, εκτός απροόπτου, ανήκει στη ΝΔ. Με το άνοιγμα αυτό, ο Αλέξης Τσίπρας δε διστάζει να αλλοιώσει ακόμα περισσότερο την ταυτότητα του κόμματος, επιδιώκοντας με νύχια και με δόντια να κάνει την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ όσο πιο ανώδυνη γίνεται και ταυτόχρονα να έχει ισχυρό λόγο σε μία ενδεχόμενη μελλοντική κυβέρνηση (ευρείας) συνεργασίας.