Θάνος ΕζίρογλουΟι ήρωες του Ομήρου ξαναγράφονται από τον Κώστα Ακριβό!
Έν έτει 1935 ο Γιώργος Σεφέρης εκδίδει τη ποιητική συλλογή ‘’Μυθιστόρημα’’ με αφορμή τη γενικότερη τραγωδία που βίωνε ο άνθρωπος του Μεσοπολέμου. Το υλικό στάθηκε η Οδύσσεια του Ομήρου, τον οποίο αξιοποίησαν πολλοί από τους μοντέρνους ανάμεσα τους και ο Τζέιμς Τζόυς.
Οκτώβριος του 2016 και εκδίδεται μια νέα ‘’οδύσσεια’’, το πολυφωνικό έργο του Κώστα Ακριβού με τίτλο ‘’Τελευταία νέα από την Ιθάκη’’. Βασική επίδραση στάθηκαν και εδώ οι 24 ραψωδίες του ομηρικού έργου και το πάνθεον των ηρώων μεταπλάθεται σε σύγχρονους- ή και πιο μακρινούς- ανθρώπους. Ζουν και αυτοί την δική τους τραγωδία!
Μια τραγωδία ελληνική που ξεκινά από τον Μεσαίωνα και καταλήγει στη σημερινή εποχή, αποτελώντας όμως επεισόδιο ενός μεγαλύτερου έργου. Μια τραγωδία παγκόσμια στην οποία η Ελλάδα- και στη προκειμένη περίπτωση οι ήρωες της- διαδραματίζουν άλλοτε ρόλο πρωταγωνιστή και άλλοτε κομπάρσου.
Ο Κώστας Ακριβός επιλέγει να μιλήσει μέσα από τις φωνές του ομηρικού έργου και να μας διδάξει με το παρελθόν για το παρόν.
Η σχέση με το Ομηρικό έργο διαφαίνεται αναμφισβήτητα στο τίτλο που εμπεριέχει την πατρίδα του Οδυσσέα. Ωστόσο, το παραπάνω στοιχείο ενισχύεται και από προμετωπίδες του αρχαίου έπους τις οποίες επιλέγει να παραθέσει ο Ακριβός στην αρχή καθενός από τα 26 κεφάλαια. Προμετωπίδες οι οποίες υποβοηθούν τον αναγνώστη να συσχετίσει τον σύγχρονο ήρωα με έναν από τους ομηρικούς.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Τηλέμαχος είναι ένα τσιγγανάκι που έχει χάσει το σπίτι του, ο Μενέλαος καθρεφτίζεται στους παλιούς χωροφύλακες, ο Αγαμέμνονας μετουσιώνεται στον βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Α’ που συνεχώς αναζητά εξουσία και πολλά άλλα.
Η επαφή με τον μύθο είναι έντονη και θυμίζει την προσπάθεια των μοντέρνων συγγραφέων (Τζόυς, Έλιοτ, Σεφέρης) να κλείσουν μέσα στο παρόν το παρελθόν. Ο Κώστας Ακριβός επιλέγει να μιλήσει μέσα από τις φωνές του ομηρικού έργου και να μας διδάξει με το παρελθόν για το παρόν. Αυτή η αποσιώπηση της δικής του φωνής και η προβολή άλλων αποτελεί τον πυλώνα του έργου που δεν είναι άλλος πέρα από ένα παιχνίδισμα με τον μύθο άλλοτε πετυχημένο και άλλοτε όχι τόσο. Η επιλογή των φωνών παραπέμπει κάπως στην προσπάθεια του Στρατή Τσίρκα (στις Ακυβέρνητες πολιτείες) να παραθέσει πολλές οπτικές πλευρές για μια τραγωδία.
Κάποιοι είναι τώρα ήρωες desperado, απέλπιδες και πλάνηδες που αναζητούν σε όλο το μήκος της γης μια καλύτερη τύχη.
Ο τρόπος γραφής δεν είναι ενιαίος και διεκτραγωδεί γεγονότα άλλοτε με γλώσσα αρχαίζουσα, άλλοτε με επιστολές, μια φορά με ποίηση και αυτό είναι που κάνει το έργο να ξεχωρίζει. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εκφραστείς και τους περικλείει όλους ο Κώστας Ακριβός.
Από όλα τα κεφάλαια θα κρατήσω μόνο τέσσερα. Αρχικά, το τρίτο στο οποίο εμφανίζεται ο Κολοκοτρώνης ως ένας άλλος Λαέρτης να σπαράζει για το αδικοχαμένο παιδί του. Ο Τειρεσίας μετουσιώνεται σε μια γυναίκα που διαβάζει τα χαρτιά σε έναν από τους εκπροσώπους της Τρόικα, και ενώ μέχρι πρότινος τους χλεύαζε, τώρα δέχεται να πληρώνεται αδρά από αυτόν.
Οι σύντροφοι του Οδυσσέα στο προτελευταίο κεφάλαιο είναι μια οικογένεια τσιγγάνων που μεταναστεύουν από την Ελλάδα στην Αυστραλία, χλευάζονται από τους γηγενείς και κάποτε τα ίχνη τους χάνονται. Αυτό, ίσως, και να αποτελεί ένα σχόλιο δια στόματος του Ακριβού για την τύχη που λαμβάνουν οι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα πρόσφυγες και μετανάστες.
Τέλος, ο Οδυσσέας γίνεται ένας ‘’πλάνης και πολίτης όλου του κόσμου από δική του βούληση και παρόρμηση’’ όπως δηλώνει ο συγγραφέας. Εντοπίζεται στο πρόσωπο του Σλιμ Γκέιλαρντ με ρίζες ελληνικές, αφρικανικές και τούρκικες.
Αποτελεί ένα από τα σύγχρονα έργα της νεοελληνικής πεζογραφίας που αξίζει να ανήκει στον κανόνα. Αυτό πρώτα πρώτα λόγω του θέματος του. Κάποιοι είναι τώρα ήρωες desperado, απέλπιδες και πλάνηδες που αναζητούν σε όλο το μήκος της γης μια καλύτερη τύχη. Αλλά ποιος ξέρει και αν αύριο δεν είμαστε εμείς οι ήρωες μιας σύγχρονης Οδύσσειας, φέρνοντας τελευταία νέα από την Ιθάκη.
Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου,
τίποτε δεν είναι πιο πικρό.
Γιώργος Σεφέρης, Μέρες Γ’. 16 Απρίλη 1934- 14 Δεκέμβρη 1940
Το έργο του Κώστα Ακριβού, ”Τελευταία νέα από την Ιθάκη”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.