Γιάννης ΖαραμπούκαςΈνα επικό μυθιστόρημα για τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν η τύχη και οι συμπτώσεις στην πορεία ζωής ενός ανθρώπου.
«4, 3, 2 ,1» τιτλοφορείται το νέο μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα Πολ Όστερ που κυκλοφόρησε στις 26 Μαρτίου απ’ τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της κυρίας Μαρίας Ξυλούρη. Μετά από επτά ολόκληρα χρόνια συγγραφικής σιωπής, ο Όστερ επανέρχεται στα λογοτεχνικά δρώμενα με ένα επικό μυθιστόρημα, που φημολογείται πως ίσως είναι και το “κύκνειο άσμα” του.
Η ανακοίνωση της κυκλοφορίας του δημιούργησε, η αλήθεια, είναι ένα μικρό σούσουρο στις αναγνωστικές κοινότητες και γενικότερα στα διαδικτυακά και όχι μόνο μέσα, γεγονός που προξένησε την περιέργεια μου όχι μόνο για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, αλλά και γενικότερα για το συγγραφικό έργο του Όστερ, τον οποίο και δεν είχα ξαναδιαβάσει.
Έτσι, λοιπόν, επιχείρησα να τον γνωρίσω μέσα απ’ το πιο πρόσφατο και ίσως τελευταίο του έργο, το «4, 3, 2, 1». Μυθιστόρημα που αρχικά ομολογώ πως με τρόμαξε λόγω του τεράστιου όγκου του. Αποτελείται από 1217 σελίδες! Ωστόσο, αυτός ο φόβος εξασθένησε απ’ τις πρώτες κιόλας σελίδες, αφού ο Όστερ καταφέρνει να σε τοποθετήσει στο σκηνικό όπου εκτυλίσσεται η ιστορία του και να σε κάνει άμεσα κομμάτι αυτής.
Ανοίγοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης βρίσκεται στο 1947 όπου παρακολουθεί τη γέννηση του Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον, μοναχογιό των Ρόουζ και Στάνλεϊ Φέργκιουσον, εγγονό ενός μετανάστη που έφτασε στη Νέα Υόρκη στις αρχές του 20ου αιώνα. Μέτα από το πρώτο κεφάλαιο, ουσιαστικά αυτό της γνωριμίας του αναγνώστη με τον κεντρικό μυθιστορηματικό ήρωα, εκείνο, το βιβλίο δηλαδή, “διασπάται” σε τέσσερα ξεχωριστά θα λέγαμε βιβλία!
Τέσσερα βιβλία με κοινή αρχή, μα διαφορετική πορεία και ουσιαστικά με τέσσερις διαφορετικούς, φαινομενικά τουλάχιστον, πρωταγωνιστές, αφού τα εξωτερικά ερεθίσματα είναι αυτά που διαμορφώνουν κάθε φορά την πορεία ζωής ενός ανθρώπου.
Ο αναγνώστης λοιπόν παρακολουθεί τέσσερις διαφορετικές εκδοχές της ζωής του Άρτσι Φέργκιουσον. Αν και στην πραγματικότητα και οι τέσσερις αυτές εκδοχές του ίδιου ανθρώπου δεν είναι τόσο διαφορετικές όσο φαίνονται εξωτερικά. Κι αυτό γιατί και οι τέσσερις χαρακτήρες εμφανίζουν πολλά κοινά σημεία!
Αγαπούν αθλήματα όπως το μπάσκετ και το μπέιζμπολ. Λατρεύουν το διάβασμα! Τους αρέσει πολύ το σεξ, η μουσική και ο κινηματογράφος. Έχουν ιδέες πολιτικού χαρακτήρα, αρκετά προοδευτικές για την εποχή τους, αν και όχι τόσο ριζοσπαστικές! Και φυσικά το πιο ενδιαφέρον στοιχείο απ’ όλα είναι το γεγονός πως κι οι τέσσερις φιγούρες του Φέργκιουσον γίνονται τελικά συγγραφείς!
Ο κεντρικός άξονας του βιβλίου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως καθαρά υπαρξιακός (Ποιο βιβλίο δεν είναι άλλωστε;), αφού μέσα απ’ την ανάγνωση του βιβλίου ο καθένας από εμάς οδηγείται σε σκέψεις που αφορούν το δικαίωμα κάθε ανθρώπου στη ζωή και στις δεύτερες, τρίτες και ούτω καθεξής ευκαιρίες αυτής, καθώς τον ρόλο που διαδραματίζει η μοίρα, οι συμπτώσεις και κάθε τυχαίο γεγονός που πλήττει την καθημερινότητα του ανθρώπου και καθορίζει την πορεία που ακολουθεί στη συνέχεια η ζωή του!
Παράλληλα, μέσα απ’ την αφήγηση της ζωής του Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον ο συγγραφέας σκιαγραφεί την μεταπολεμική Αμερική και αναφέρεται σε γεγονότα και ζητήματα κοινωνικής φύσεως. Μερικά από αυτά είναι: η δολοφονία του Κένεντι, ο πόλεμος του Βιετνάμ και οι διαμαρτυρίες κατά αυτού, οι φυλετικές διακρίσεις, οι αναταραχές στα Πανεπιστήμια και φυσικά το μπλακ άουτ της Νέας Υόρκης.
Διαβάζοντας το ογκώδες αυτό μυθιστόρημα του Όστερ μπορώ να πω ότι συναισθάνθηκα σε απόλυτο βαθμό τον ήρωα που έπλασε ο συγγραφέας και παρακολούθησα με άπλετο ενδιαφέρον τις τέσσερις εκδοχές ζωή του πρωταγωνιστή! Βίωσα τα άγχη, τις απογοητεύσεις, τις αποτυχίες και τις επιτυχίες, τις αγωνίες, τους έρωτες του! Τα μάτια μου “έτρεχαν” στο κείμενο, ενώ κρεμόμουν από κάθε λέξη, κάθε πρόταση, κάθε παράγραφο του συγγραφέα!
Ομολογώ πως υπήρξαν στιγμές κάπως “σκληρές”, που το στομάχι μου δέθηκε κόμπος! Σε αυτό νομίζω συνέβαλε και ο τρόπος γραφής του συγγραφέα, ειδικότερα ο μακροσκελής του λόγος! Οι προτάσεις του σε παγιδεύουν στα δίχτυα τους. Δεν μπορείς να ξεφύγεις. Αν και το μυθιστόρημα είναι γεμάτο με πληροφορίες ιστορικές και μη, φιλοσοφικές σκέψεις καθώς και πολιτικές τοποθετήσεις η ροή που διέπει το κείμενο είναι καταιγιστική, γεγονός που αναγάγει την ανάγνωση σε μια απολαυστική εμπειρία και με κάνει να χαρακτηρίσω το βιβλίο πάρα το είδος στο οποίο ανήκει ως “page turner”.
Ένα ακόμη στοιχείο, τέλος, που καθιστά την ανάγνωση αυτού του μυθιστορήματος γοητευτική είναι η τεράστια διακειμενικότητα του, που τη συναντά κανείς σε όλες σχεδόν τις σελίδες του! Ο Όστερ μέσα απ’ τον ήρωα του μας παραθέτει μία ποικιλία αναφορών σε λογοτεχνικά έργα, ταινίες, και μουσική. Το μυθιστόρημα του θυμίζει ένα ατελείωτο “reading list” ή “playlist” που δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να έρθει σε επαφή με έναν μεγάλο αριθμώ μουσικών και λογοτεχνικών έργων, ενώ ταυτόχρονα του καλλιεργεί την επιθυμία να θέλει να τα γνωρίσει!
Ολοκληρώνοντας, το «4, 3, 2, 1» ήταν μία αναγνωστική έκπληξη για εμένα καθώς δεν είχε τύχει στο παρελθόν να διαβάσω κάποιο απ’ τα έργα του Όστερ. Είναι ένα μυθιστόρημα που σας προτείνω ανεπιφύλακτα, ειδικά για την περίοδο των καλοκαιρινών διακοπών που σίγουρα θα έχετε ελεύθερο χρόνο!
(Υ.Γ. Βρίσκομαι όμως σε μια φάση αναζήτησης των έργων του και θα χαρώ να σας τα παρουσιάσω μέσα απ’ τη στήλη μου στο Frapress!)