Στέλλα ΡάπτηΠως ο Μάουριτς Κορνέλις Έσερ τροποποίησε την τέχνη με το έργο του;
Ο Μάουριτς Κορνέλις Έσερ ήταν απόφοιτος της σχολής τεχνών, όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Αλάμπρα το 1922. Ήταν η πρώτη του επαφή με τα περίτεχνα, επαναλαμβανόμενα σχέδια στα κεραμίδια και την αρχιτεκτονική του πλούσιου παλατιού της Γρανάδας.
M.C.Escher, Drawing Hands, 1948
Η επίσκεψη θα αφήσει ένα έντονο αποτύπωμα στον ολλανδό καλλιτέχνη και το έργο του. Ακόμη και μετά από αυτό το μοιραίο ταξίδι, ο Έσερ θα συνέχιζε να σχεδιάζει τον πραγματικό κόσμο (αν και από αδύνατα σημεία) για τα επόμενα 15 χρόνια, καθώς έζησε και ταξίδεψε σε ολόκληρη τη νότια Ευρώπη.
Επισκέφτηκε ξανά την Αλάμπρα το 1936, δημιουργώντας σχολαστικά σκίτσα των ισλαμικών πλακιδίων που σήμερα εμφανίζονται σχεδόν ως πρωτότυπα για το μεταγενέστερο έργο του.
Τέλος, στα 1941, ο Μ. Κ. Έσερ έφερε την οικογένειά του στην Ολλανδία και εγκαταστάθηκε στο Baarn. Τρυπημένος από το νέο περιβάλλον του και αναγκασμένος μέσα από τον υγρό, γκρίζο καιρό, οι συνθέσεις του μετατοπίστηκαν για να αντανακλούν τον εσωτερικό του κόσμο. Οι ιδέες από τα ταξίδια του κρυσταλλώθηκαν και οι υποψήφιοι του φαντάζονταν όλο και περισσότερο.
M.C.Esher, Day and Night
Τα τυπώματα του Έσερ, τα οποία παράγονται από το 1941 είναι και τα πιο γνωστές του. Συνέχισε να πειραματίζεται με επαναλαμβανόμενα μοτίβα και γεωμετρικές μαθηματικές έννοιες, αλλά ενδιαφερόταν όλο περισσότερο για την έκφραση τρισδιάστατων θεμάτων: οπτικές ψευδαισθήσεις, μεταμόρφωση και αδύνατους κόσμους.
“Νιώθω σαν να λέω στα αντικείμενά μου: Είστε πάρα πολύ πλασματικά, έτσι όπως βρίσκεστε το ένα δίπλα στο άλλο. Στατικό και παγωμένο… Κάντε κάτι, βγείτε από το χαρτί και δείξτε μου τι είστε ικανοί!”
Tα έργα του “Drawing Hands” και “Relativity”, είναι δυο από τα πιο γνωστά έργα του Μάουριτς Κορνέλις Έσερ.
Κοινό τους χαρακτηριστικό, είναι η ψευδαίσθηση της κίνησης που κάνουν το θεατή να πιστεύει ότι τα έργα του ζωντανεύουν. Πράγματι, ο καλλιτέχνης ήταν εξειδικευμένος τυπογράφος, έχοντας δουλέψει σε λιθογραφία, ξυλογραφία, λινόγραφια και mezzotint.
Σήμερα, τα έργα του αναπαράγονται συνεχώς. Ο σύγχρονος πολλαπλασιασμός των ανατυπώσεων του Escher προήλθε από τη δημοκρατική προσέγγιση του καλλιτέχνη στη διανομή. Ποτέ δεν έτρεξε μια κλειστή εκτύπωση και ήταν φιλελεύθερος με την άδεια χρήσης εικόνων.
M.C.Escher Relativity
Δεκάδες συγκροτήματα χαρακτήρισαν το έργο του Έσερ σε καλύμματα άλμπουμ, συμπεριλαμβανομένου του Mott the Hoople, γνωστού για το “All the Young Dudes”, ο οποίος έβαλε τα Reptiles (1943) στο εξώφυλλο του ομώνυμου άλμπουμ του 1969.
Σε όλη τη δεκαετία του 1960 και του 1970, οι εκτυπώσεις του ήταν μια δημοφιλής επιλογή για την επιστημονική φαντασία και το βιβλίο φαντασίας. Μια τάση που έχει επεκταθεί και στον 21ο αιώνα και συμπεριλαμβάνει και την Ιταλική μετάφραση του 2002 του βιβλίου “1984” και στα περισσότερα μυθιστορήματα του Jorge Luis Borges των εκδόσεων Penguin Classics.
“Μπορείτε να εκτιμήσετε το έργο του χωρίς να τον καταλάβετε στο πλαίσιο της καλής τέχνης. Πράγμα που ίσως συμβαίνει, γιατί δεν συνειδητοποιούμε πόσο ταλαντούχος ήταν στην πραγματικότητα ο Μάουριτς Κορνέλις Έσερ”, λέει ο Baer.
Και οι τέσσερις αδελφοί του Έσερ ήταν επιστήμονες. Ήταν το μόνο μέλος της οικογένειάς του που ασχολήθηκε επαγγελματικά με την τέχνη. Παρά τον ισχυρισμό του ότι ποτέ δεν ήταν καλός φοιτητής, είχε μια έμφυτη ικανότητα να εκδηλώνει οπτικά μαθηματικές έννοιες, γεγονός που οδήγησε σε ευρεία αποδοχή του έργου του στις ακαδημαϊκές κοινότητες.
«Ήμουν ένας αρκετά κακός μαθητής στο σχολείο», είπε σε συνέντευξή του. “Φανταστείτε απλά ότι οι μαθηματικοί χρησιμοποιούν τώρα τις εκτυπώσεις μου για να απεικονίσουν τα βιβλία τους!”
Ο κόσμος της τέχνης ήταν πιο αργός και δεν αγκάλιασε τόσο γρήγορα τον Έσερ. “Το ερώτημα που έρχεται συνεχώς σε σχέση με το έργο του Escher είναι αν οι πιο πρόσφατες προσπάθειές του μπορούν να ενταχθούν στον τίτλο της τέχνης”, γράφει ο κριτικός G.H. ‘S-Gravesande το 1940.
«Αυτός συνήθως με κινεί βαθιά, αλλά δεν μπορώ να περιγράψω ενδεχομένως όλο το έργο του ως καλό».
Τελικά, η παλίρροια γύρισε… Στα 1951, το βρετανικό περιοδικό Fine Art The Studio δημοσίευσε μια θετική ανασκόπηση του έργου του Escher μετά το 1937, το οποίο τον καθιέρωσε ως «αξιόλογο και πρωτότυπο καλλιτέχνη». Η πρώτη του αναδρομή πραγματοποιήθηκε στη Χάγη το 1968, όταν ήταν 70 ετών.
Από τότε ο Escher είχε πολλές σημαντικές εκθέσεις μουσείων, ενώ οι μαθηματικοί και οι επιστήμονες παραμένουν συνερπαμένοι με το έργο του.
Το “M.C. Escher: Infinite Dimensions ” ενσωματώνει αυτούς τους εκλεκτικούς θαυμαστές του Ολλανδού καλλιτέχνη. Ο Baer κάλεσε τον Erik Demaine, καθηγητή ηλεκτρονικών υπολογιστών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, να γράψει για το Escher’s Colorado Woodcut, Regular Division του Αεροπλάνου Ι.
“Δεν χρειάζεται να έχετε μια ουσιαστική απάντηση για το αν ο Έσερ να είναι καλός καλλιτέχνης για να έχει μια σημαντική απάντηση στην εικόνα”, εξηγεί.
Η έκθεση είναι μαρτυρεί τους τρόπους με τους οποίους τα φανταστικά έργα του Escher έχουν μαγέψει τόσα πολλά χρόνια. Αλλά η αγαπημένη δουλειά του Baer στην έκθεση είναι ασαφώς αληθοφανής. Σε τρεις κόσμους (1955), ένα koi κολυμπούν λυσσαλέα μέσα από μια λιμνούλα διάσπαρτα με φύλλα. τα δέντρα αντανακλώνται στην επιφάνεια του νερού.
“Δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχει κάτι αδύνατο γι ‘αυτό”, λέει ο Baer. “Αυτός μας δείχνει ότι όλα αυτά υπάρχουν ταυτόχρονα, αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε. Νομίζω ότι είναι μαγικό. “