Στέλλα ΡάπτηΠερίπου 16 χρόνια πριν, δύο ερευνητές έγραψαν για ένα παράδοξο που παρατήρησαν στο Metropolitan Museum of Art.
Πλέον είναι κι οι δύο καθηγητές στο Πανεπιστήμιο του Otago έχοντας μελετήσει τον τρόπο, που οι επισκέπτες βιώνουν την περιήγηση τους στα μουσεία εδώ και χρόνια.
Επικεντρώθηκαν στον τρόπο με τον οποίο οι επισκέπτες , μέσω των θεσμών με λευκούς τοίχους, εξέφρασαν ευχαρίστηση μετά την προβολή έργων τέχνης. Οι Lisa F. Smith και ο Jeffrey K. Smith διαπίστωσαν ότι οι επισκέπτες δήλωσαν ότι αγαπούν τα μουσεία, περιγράφοντας την εμπειρία ως απίστευτη, εκπληκτική, εξαιρετική και συγκίνηση μιας ζωής.
Eίδαν επίσης κάτι άλλο: Οι άνθρωποι δεν ξοδεύουν πολύ χρόνο κοιτάζοντας την τέχνη. Έτσι, αναρωτήθηκαν: “Πώς μπορούν οι άνθρωποι να επηρεαστούν τόσο βαθιά από τα έργα τέχνης που έχουν δει τόσο σύντομα;”
Για να απαντήσουν, έκαναν ένα βήμα πίσω και έθεσαν μια άλλη ερώτηση: Πόσο χρόνο οι άνθρωποι παρέμειναν στις αίθουσες του Metropolitan Museum of Art κοιτάζοντας την τέχνη;
Σε συνεργασία με έναν εθελοντή, το ζευγάρι παρακολούθησε 150 ανθρώπους, καθώς εξέτασαν έξι έργα ζωγραφικής από τη συλλογή του μουσείου, συμπεριλαμβανομένων διάσημων έργων όπως Washington Crossing the Delaware (1851) από τον Emanuel Gottlieb Leutze και το The Card Players (1890–92) από τον Paul Cézanne.
Διαπιστώθηκε ότι ο μέσος χρόνος που κοιτούσε κάθε άτομο έναν πίνακα ήταν 27,2 δευτερόλεπτα, ενώ ο διάμεσος χρόνος ήταν 17 δευτερόλεπτα και ο μεγαλύτερος χρόνος ήταν 3 λεπτά.
48 δευτερόλεπτα καταγράφηκε, ένας άνθρωπος να παρατηρεί το έργο Aristotle with a Bust of Homer του Rembrandt (1653).
Έτσι, λοιπόν, οι Smith κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια επίσκεψη στο μουσείο δεν χαρακτηρίζεται από μακρά ματιά σε λίγα έργα τέχνης, αλλά από μια σύντομη ματιά σε πολλά έργα τέχνης.
Σήμερα, το ερώτημα για το πόσο χρόνο αφιερώνουν οι άνθρωποι σε έργα τέχνης σε ένα μουσείο παραμένει ενδιαφέρον-ειδικά για τους Smiths. Το Φεβρουάριο του 2016, το ζεύγος δημοσίευσε μια άλλη, μεγαλύτερη μελέτη μαζί με τον Pablo P. L. Tinio του Πανεπιστημίου του Montclair, με βάση έρευνες που διεξήχθησαν στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγου (AIC).
Βρήκαν “αξιοσημείωτα παρόμοια” αποτελέσματα με αυτά που είχαν με τη μελέτη του 2001, με τον μέσο χρόνο που πέρασε κοιτάζοντας ένα έργο να φτάνει τα 28,63 δευτερόλεπτα. Ο μέσος χρόνος είχε αυξηθεί στα 21 δευτερόλεπτα (ο τρόπος παρέμεινε αμετάβλητος στα 10 δευτερόλεπτα).
Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα κινητά τηλέφωνα δεν έχουν αλλάξει το χρονικό διάστημα που οι άνθρωποι περνούν μπροστά από την τέχνη. Η μεγάλη διαφορά που έβγαλε η μελέτη ήταν η γέννηση των selfies ή arties που τραβήχτηκαν με έργα τέχνης. Αν και δεν είχαν αρχικά σχεδιάσει να μετρήσουν τις arties, οι συγγραφείς παρακολούθησαν το “φαινόμενο των selfies” και αποφάσισαν να αρχίσουν να το μελετάνε.
Από τις 356 παρατηρήσεις που καταγράφηκαν από τους συγγραφείς της μελέτης, αφού άρχισαν να παρακολουθούν αυτές τις art-selfies, διαπίστωσαν ότι περίπου το 35% αφορούσε «arties».
Δύο άνθρωποι έβγαλαν τόσες πολλές «arties» που έπρεπε να αποκλειστούν από τη μελέτη, επειδή δεν παρατηρούσαν καν την τέχνη.
Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2017, με τίτλο “Art Perception in the Museum: How We Spend Time and Space in Art Exhibitions” ρίχνει ακόμα περισσότερο φως στο θέμα.
Ο ερευνητής Claus-Christian Carbon εξέτασε πόσο χρόνο περνούν οι επισκέπτες κοιτάζοντας την τέχνη σε ένα μικρότερο εκθεσιακό χώρο που απαγορεύει τη φωτογραφία. Έτσι, παρατηρήθηκε ότι οι επισκέπτες στο AIC και στο Met επιθυμούν να δουν τα έργα της συλλογής πριν επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
«Οι άνθρωποι είναι συχνά σε “Met mode”, όπως μου είπε ο Carbon, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Bamberg. Θέλουν να δουν πολλά πράγματα.»
Η μελέτη του επικεντρώθηκε σε έξι έργα ζωγραφικής του Gerhard Richter σε μια προσωρινή έκθεση τέχνης αφιερωμένη στον καλλιτέχνη. Οι παρατηρητές παρακολουθούσαν πόσο χρονικό διάστημα οι θεατές δαπάνησαν σε 6, από τα 28 έργα της συλογής. Εδώ, σε αντίθεση με την μελέτη των Smiths, η μελέτη του Carbon μετρά αν τα άτομα επέστρεφαν για να περάσουν περισσότερο χρόνο με ένα έργο αφού το είχαν ήδη εξετάσει, όπως επίσης την απόσταση του θεατή από το έργο.
Ο μέσος χρόνος που πέρασαν οι επισκέπτες που έβλεπαν τους πίνακες του Ρίχτερ ήταν 25,4 δευτερόλεπτα- συγκρίσιμος αλλά σίγουρα μακρύτερος από αυτόν στις δύο μελέτες των Smith.
Είναι ενδιαφέρον, επιπλέον, το γεγονός ότι η μελέτη του Carbon διαπίστωσε ότι υπήρχε 51% πιθανότητα ένας επισκέπτης να επιστρέψει σε ένα έργο τέχνης τουλάχιστον μία φορά και όσοι το έκαναν είχαν περάσει 12 δευτερόλεπτα λιγότερο, κατά μέσο όρο, εξετάζοντας το κομμάτι αρχικά, σε σύγκριση με εκείνους που κοίταζαν μόνο μια φορά.
Αυτή η τάση αύξησε το συνολικό χρόνο που αφιερώθηκε σε ένα έργο τέχνης.
Τα δεδομένα Carbon, που συλλέγονται από τις αποστάσεις προβολής των επισκεπτών υποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να προσαρμόζουν την απόσταση τους ανάλογα με το μέγεθος τoυ έργου.
Αλλά όλα αυτά είναι σημαντικά επειδή μια μεγάλη έρευνα για το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την τέχνη, όπως το πως τα μάτια των ανθρώπων μετακινούνται σε έναν καμβά, συμβαίνει μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών σε ένα εργαστήριο, όχι πραγματικών έργων τέχνης σε ένα μουσείο.
Αυτό περιλαμβάνει και δουλειά του ίδιου του Carbon. Οι συνθήκες προβολής της τέχνης σε μια οθόνη σε ένα εργαστήριο είναι εντελώς διαφορετικές απ’ ό,τι σε ένα μουσείο, όπως έδειξε η μελέτη του.
Όπως έχει γραφτεί και παλιότερα, δεν υπάρχει “σωστό” χρονικό διάστημα που πρέπει να περάσετε κοιτάζοντας ένα έργο τέχνης. Είναι εντελώς ορθό να περάσετε τρεις ώρες μπροστά από ένα και μόνο έργο, αλλά είναι επίσης ορθό να δείτε γρήγορα όλα τα αριστουργήματα σε ένα σημαντικό μουσείο ή κάθε έργο σε μια έκθεση.