Μαρία ΜακράκηΕν έτει 2017 η ιστορία πίσω από τα Μάρμαρα του Παρθενώνα εξακολουθεί να εξελίσσεται αφού το ζήτημα δεν έχει λάβει ακόμη την απαραίτητη επίλυση που ζητούν Έλληνες και φιλέλληνες υποστηρικτές.
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα αποτελούν συλλογή γλυπτών που προέρχονται από την Ακρόπολη των Αθηνών. Κλάπηκαν τον 19ο αιώνα από τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν που διατηρούσε τον τίτλο του πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1799 μέχρι το 1803, και μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806. Η συλλογή αυτή ουσιαστικά περιλαμβάνει περίπου το 60% των γλυπτών που κοσμούσαν τον Παρθενώνα, αλλά και άλλα αντικείμενα από κτήρια της Αθηναϊκής Ακρόπολης.
Γυρνάμε το χρόνο πίσω στον 19ο αιώνα, την περίοδο που η Ελλάδα βρισκόταν υπό την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Τόμας Μπρους εκμεταλλεύτηκε την Οθωμανική Ηγεμονία στην Ελλάδα και αφού απέκτησε φιρμάνι (=διάταγμα του σουλτάνου που δε μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς) από τον σουλτάνο αποκαθήλωσε τα μάρμαρα από τον Παρθενώνα με υποτιθέμενο σκοπό την μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια.
Αφού ολοκληρώθηκαν αυτές οι διαδικασίες, ο κόμης κατάφερε να τα αφαιρέσει και να τα φυγαδεύσει στη Μεγάλη Βρετανία. Έτσι, τα γλυπτά μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό μουσείο του Λονδίνου το 1816 όπου και αποθηκεύτηκαν. Το 1936 δημιουργήθηκε η έκθεση Duveen με σκοπό την προβολή και την έκθεση αυτών των μαρμάρων.
*Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί ότι η ονομασία «Ελγίνεια Μάρμαρα» που δόθηκε με τον καιρό στα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι από πολλούς μη αποδεκτή. Υποστηρίζεται πως η αρπαγή των μαρμάρων είναι ένα ηθικό ζήτημα και η ηθική ορίζει πως είναι ανάρμοστο τα γλυπτά αυτά να φέρουν την ονομασία του ανθρώπου που τα αφαίρεσε και τα μετέφερε στη Μεγάλη Βρετανία με αυτόνομη πρωτοβουλία.
Το 1983 ξεκίνησαν στην Ελλάδα οι προσπάθειες για την επιστροφή των Μαρμάρων στην πατρίδα τους. Η τότε Υπουργός Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη, πήρε την πρωτοβουλία για να ξεκινήσει η διεκδίκησή τους και πρόβαλε την επιστροφή των μαρμάρων ως αίτημα στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO, αποκτώντας στη συνέχεια την πλήρη υποστήριξή της.
Από το 1987 η UNESCO έθεσε το ζήτημα των γλυπτών στην επίσημη ατζέντα της. Η Μελίνα Μερκούρη αγωνίστηκε με πάθος για την επιστροφή των μαρμάρων θέτοντας το ως παγκόσμιο ηθικό ζήτημα. Το πάθος της αυτό αποτυπώνεται στην πολύ γνωστή φράση της που δεν έσβησε ποτέ:
«…Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω.
Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…»
Η Μελίνα Μερκούρη
Το 2002 δημιουργήθηκε η κίνηση «Υποστηρικτές του Παρθενώνα 2004» από 14 βουλευτές της τότε αγγλικής κυβέρνησης, ανάμεσά τους και ο πρώην υπουργός και πρόεδρος του τμήματος Πολιτισμού της Βουλής των Κοινοτήτων, Τόνι Μπανκς, που ζήτησαν από την αγγλική κυβέρνηση την επιστροφή των Μαρμάρων. Η απάντηση στο αίτημα αυτό ήρθε με άρθρο στην εφημερίδα «Times» από τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Ρόμπερτ Άντερσον, και ήταν φυσικά αρνητική. «Τα μάρμαρα δεν φεύγουν από το Μουσείο» ήταν η δήλωσή του.
20 Ιουνίου 2009. Εγκαινιάζεται το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Οι Έλληνες θεωρούν πως δεν υπάρχει λόγος πλέον για την κράτηση των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο και έτσι διεκδικούν και πάλι την επιστροφή των Γλυπτών. Το Βρετανικό Μουσείο εν όψει των εγκαινίων του νέου μουσείου εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία ανέφερε πως ήταν διατεθειμένο να δανείσει τα Γλυπτά, αρκεί η ελληνική κυβέρνηση να αναγνωρίσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους στο Μουσείο. Η ελληνική κυβέρνηση φυσικά απέρριψε αυτή την πρόταση.
Από το 2009 η Ελλάδα διαθέτει ένα νέο και μεγάλο μουσείο, πλήρες εξοπλισμένο και κατάλληλο για να συμπεριλάβει τα Γλυπτά που τοποθετήθηκαν πριν 201 χρόνια στο Βρετανικό Μουσείο. Για τους Έλληνες αλλά και τους φιλέλληνες όλου του κόσμου δε τίθεται πλέον λόγος για την κράτησή τους στο Βρετανικό Μουσείο, αφού ένα πολύ βασικό επιχείρημα της αγγλικής κυβέρνησης, οι ελλιπείς υποδομές για την έκθεσή τους, δεν υφίσταται πλέον.
Γλυπτά του Παρθενώνα – Φωτογραφία από το neweurope.eu
Πολλές ομιλίες, διαμαρτυρίες και καμπάνιες έχουν λάβει χώρα με σκοπό την επιστροφή των Μαρμάρων στα πάτρια εδάφη τους.
Φτάνοντας σήμερα στο 2017 ο μόνος τρόπος να θαυμάσει κανείς αυτά τα Γλυπτά εξακολουθεί να είναι η επίσκεψη στο Βρετανικό Μουσείο. Η επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μια υπόθεση που δε μας αφορά. Είναι ένα αναγκαίο γεγονός. Τα γλυπτά πρέπει να επιστρέψουν όπως αρμόζει η αρχή της διατήρησης της ακεραιότητας των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι η ιστορία μας, είναι η Ελλάδα μας, είναι ΕΜΕΙΣ και τα θέλουμε πίσω.
*Η featured εικόνα του άρθρου ανήκει στον Sean Munson