Χριστίνα ΤσόγκαΤι είναι το φαινόμενο της πεταλούδας και πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην καθημερινή μας ζωή;
Το φαινόμενο της πεταλούδας είναι μια ποιητική 
μεταφορά στη θεωρία του χάους. Λέγεται, πως ‘’αν μια πεταλούδα κουνήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να προκαλέσει βροχή στην Κίνα’’, εξηγώντας έτσι πως μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων μπορεί να οδηγήσει, μετά την πάροδο αρκετού χρόνου, σε μια εξέλιξη της ιστορίας δραματικά διαφορετική από την καθορισμένη της πορεία.
Ο όρος αυτός δημιουργήθηκε τυχαία, το 1960, από τον μετεωρολόγο Έντουαρντ Λόρεντζ. Ο Λόρεντζ στην προσπάθεια του να προβλέψει τον καιρό, χρησιμοποιώντας σε έναν ισχυρό υπολογιστή ένα σύστημα διαφορικών εξισώσεων, που αναπαριστούσε τα καιρικά φαινόμενα ενός εξιδανικευμένου, απλουστευμένου μοντέλου “ατμόσφαιρας”, ξέχασε να προσθέσει κάποια δεκαδικά ψηφία.
Τότε, σε μια δεύτερη προσπάθεια, προσθέτοντας ξανά ολόκληρο τον αριθμό, παρατήρησε ότι τα αποτελέσματα απέκλιναν σημαντικά με την πάροδο του χρόνου από τα προηγούμενα, ώσπου, μετά από μια κάποια χρονική περίοδο, δεν είχαν καμία σχέση μεταξύ τους.
Το σύστημα που χρησιμοποίησε ήταν ντετερμινιστικό, δηλαδή κάθε φορά που έβαζε τα ίδια στοιχεία στον υπολογιστή, έπρεπε να πάρει τα ίδια αποτελέσματα. Πράγμα όμως που δεν συνέβη.
Το ότι μια τόσο μικρή, φαινομενικά ασήμαντη αλλαγή, άλλαξε τις προβλέψεις του καιρού ολόκληρου του πλανήτη, ονομάστηκε ”το φαινόμενο της πεταλούδας” και αποτέλεσε αργότερα τις βάσεις για τη θεωρία του χάους.
Πώς θα μπορούσε, όμως, να εφαρμοστεί το φαινόμενο της πεταλούδας στην καθημερινή μας ζωή;
Για κάθε γεγονός που συμβαίνει, ακόμα και το πιο απλό, υπάρχουν χιλιάδες άλλα γεγονότα που έχουν προηγηθεί και οδήγησαν σε αυτό. Γεγονότα που προέκυψαν μετά από αποφάσεις δικές μας. Συνήθως, όταν γίνεται κάτι, ψάχνουμε τις αιτίες που το προκάλεσαν και ανατρέχουμε στο παρελθόν.
Όταν όμως καθημερινά λαμβάνουν χώρα τόσα γεγονότα, πως μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το τι πραγματικά έφταιξε, όταν τις περισσότερες φορές αγνοούμε σχεδόν τα μισά, επειδή τα θεωρούμε ασήμαντα;
Εάν λοιπόν, μια τόσο απειροελάχιστη μεταβολή είχε τη δύναμη να αλλάξει τον καιρό ολόκληρου του πλανήτη, και εάν μια πεταλούδα με το κούνημα των φτερών της έχει τη δύναμη να προκαλέσει καταστροφή στην άλλη άκρη της γης, είμαστε τελικά τόσο ασήμαντοι όσο πιστεύουμε;
Μήπως, η κινητήριος δύναμη για αυτά που μας συμβαίνουν δεν είναι καθαρά η τύχη, αλλά οι συγκυρίες; Οι απλές, μικρές και φαινομενικά αθώες αποφάσεις που καθημερινά λαμβάνουμε και που, υπό άλλες συνθήκες, μπορεί να είχαν οδηγήσει σε ένα εντελώς άλλο αποτέλεσμα. Και μήπως τελικά, ορίζουμε εμείς την τύχη μας σε ένα μεγάλο βαθμό;
Λένε, πως όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο.
Ίσως τελικά αυτόν τον λόγο να τον δημιουργούμε μόνοι μας ασυναίσθητα, μέσα από αυτές τις απλές αποφάσεις που, όπως αποδείχθηκε, έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τα πάντα. Ίσως πάλι και όχι.
Αξίζει όμως να σταματήσουμε λίγο και να σκεφτούμε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα αποτελέσματα της παρούσας κατάστασης, εάν κάποια στιγμή στο παρελθόν είχαμε κάνει μια εντελώς άλλη επιλογή όταν μας ζητήθηκε.
Ίσως να καταλήξουμε και στο ζητούμενο συμπέρασμα. Ίσως πάλι, αν λάβουμε όλα τα γεγονότα υπόψη μας, να βρούμε τί πήγε λάθος και τί θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά, για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, που όμως τελικά, δεν καταφέραμε.