Σπύρος ΓούλαςΠεριμένοντας τα oscar (come on Leo!) καθόμαστε δίπλα στη χόβολη της τεράστιας φωτιάς που έχει ξεσπάσει σχετικά με την (μη) διαφορετικότητα στις φετινές βραβεύσεις.
Και όμως, αυτή η εικόνα δεν εστιάζει στο πρόβλημα…
Ένα μικρό καζάνι (καζανάκι;) θυμού κοχλάζει μέσα μου. Εν έτει 2016 προφανώς και πρέπει να υπάρχει ισότητα. Τι σχέση έχει όμως η ποικιλία στα Oscar με την ισότητα; Καμία. Τι σχέση έχει η ισότητα των έγχρωμων με τους λευκούς με το πόσες υποψηφιότητες παίρνουν οι έγχρωμοι στα Oscar; Πάλι καμία!
Το πρόβλημα υπάρχει, αλλά δεν είναι η ακαδημία που δίνει υποψηφιότητες. Και όσοι μποϊκοτάρουν την τελετή και κατά τα άλλα κάνουν τουμπεκί το βασικό πρόβλημα έχουν χάσει τη μπάλα.
Υπάρχει ένας τεράστιος βαθμός υποκρισίας εκ μέρους των ανθρώπων που διαμαρτύρονται για την μη εκπροσώπηση έγχρωμων ηθοποιών στα φετινά Oscar. Αυτό, ή απλά δεν καταλαβαίνουν που υπάρχει το πρόβλημα.
Το όλο ζήτημα ξεκινά από το γεγονός πως παραπονιούνται πως δεν υπάρχει έγχρωμη υποψηφιότητα. Κάτι που είναι τελείως διαφορετικό από το “τι ρόλοι δόθηκαν στους αφροαμερικανούς” ή “αυτοί οι λευκοί που πήραν υποψηφιότητα δεν την αξίζουν”.
Το Straight Outta Compton και το Creed μοιάζουν να είναι οι ταινίες που κυρίως συζητιούνται. Κανείς όμως δεν εστιάζει στο πόσο καλά έπαιξαν οι ηθοποιοί εκεί. Όλοι εστιάζουν ωστόσο στο γεγονός πως αυτές οι ταινίες δεν προτάθηκαν για Oscar, παρά μόνο για για β’ ρόλου με την Αντρέα Μπερλόφ και τον Σταλόνε (αμφότεροι λευκοί).
Δεν διάβασα καμία συζήτηση για το κατά πόσο ο Σταλόνε ή η Μπερλόφ άξιζαν την υποψηφιότητα, κάτι το οποίο θα μπορούσε να είναι μία πολύ πιο ουσιαστική κουβέντα. Σάλος όμως υπάρχει για το γεγονός πως είναι λευκοί.
Υπάρχει μία λάθος βάση στο όλο ζήτημα. Και ξεκινά από το γεγονός πως η έγχρωμη κοινότητα περίμενε υποψηφιότητες σαν ένα είδος μαγικής καραμέλας ισότητας. Όμως η ισότητα δεν έρχεται έτσι. Η ισότητα έρχεται όταν γράφεις απαιτητικούς ρόλους με βάθος και ποιότητα για έγχρωμους ηθοποιούς. Και εδώ είναι το πολύ λεπτό σημείο που ελάχιστοι θίγουν. Τι είδους ρόλοι δίνονται σε αφροαμερικανούς ηθοποιούς;
Είναι ένα θέμα που ξεκίνησε με τις Viola Davis και Quvenzhané Wallis (αμφότερες έγχρωμες) και τις εξαιρετικές ερμηνείες τους. Η Viola Davies (γνωστή από τις ταινίες Doubt και The Help και την σειρά How to get away with murder) είναι αυτή εδώ η υπέροχη γυναίκα και ηθοποιός
η οποία είπε πως για το πρόβλημα της ισότητας δεν ευθύνονται οι υποψηφιότητες των Oscars. Το πρόβλημα εντοπίζεται στη διανομή ρόλων.
You can change the Academy, but if there are no black films being produced, what is there to vote for?
Δώσε στους έγχρωμους ηθοποιούς ρόλους απαιτητικούς που ξεφεύγουν από τα στενά όρια του κατεστημένου. Κάνε έναν μεξικανό κάτι άλλο εκτός από gangsta έμπορο ναρκωτικών, δώσε σε έναν αφροαμερικανό έναν ρόλο που δεν έχει να κάνει με την γκετοποίηση ή καταπίεσή του. Αντιμετώπισέ τους σαν ανθρώπους και μην τους κατηγοριοποιείς με βάση τον κοινωνικό αποκλεισμό που έχουν υποστεί, και σιγά σιγά ο κόσμος θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται πως ένας αφροαμερικανός ηθοποιός είναι απλά ένας ηθοποιός. Το χρώμα θα περάσει σε δεύτερη μοίρα.
Όλα αυτά συνθέτουν μία πολύ αξιόλογη βάση για συζήτηση, η οποία όμως δεν γίνεται. Αυτόματα τίθεται το ερώτημα, αν η ακαδημία έχριζε φέτος και μαύρους υποψηφίους ξαφνικά η συζήτηση για ισότητα θα έπαυε; Το είδος των αντιδράσεων που βλέπουμε υπονοούν αυτό ακριβώς. Και αυτό είναι ο ορισμός της υποκρισίας. Κυρίως, γιατί το ζήτημα δεν θα λύνονταν, όχι όσο το πρόβλημα εντοπίζεται στους περιορισμένους ρόλους που δίνονται σε αφροαμερικανούς ηθοποιούς. Έτσι όπως έχουν τώρα τα πράγματα, οι μόνοι ρόλοι που πάνε με ασφάλεια στα χέρια των αφροαμερικανών είναι ρόλοι που συνδέονται αυστηρά με το χρώμα. Αν ο ρόλος είναι άσχετος με το χρώμα του δέρματος, τότε οι αφροαμερικανοί με μεγάλη πιθανότητα δεν τον παίρνουν.
Ας δούμε όμως και κάποια δεδομένα. Τα τελευταία εφτά χρόνια έχουμε τρεις υποψηφιότητες αφροαμερικανών ηθοποιοών για Oscar α’ ανδρικού ρόλου: Morgan Freeman το 2009 (Invictus), Denzel Washigton το 2012 (Flight) και Chiwetel Ejiofor το 2012 (12 Years a slave). Για β’ ανδρικό ρόλο είχαμε μόνο τον Barkhad Abdi το 2013 (Captain Phillips).
Τι ταινίες έδωσαν υποψηφιότητες σε αφροαμερικανούς άνδρες για το Oscar ‘α ανδρικού ρόλου; Με εξαίρεση το Flight οι άλλες δύο ταινίες είχαν ρόλους που πάλευαν ενάντια στην καταπίεση/εξαθλίωση.
To Invictus είναι για τον Νέλσον Mandela και το απαρτχάιντ.
Το 12 Years a slave δεν χρειάζεται καν εξήγηση.
Ενώ για τον β’ ανδρικό ρόλο ο Barkhad Abdi έπαιξε έναν Σομαλό πειρατή.
Στις γυναίκες για α’ γυναικείο ρόλο είχαμε τις Gabourey Sidibe το 2009 (Precious), Viola Davis το 2011 (The Help) και την Quvenzhané Wallis το 2012 (Beasts of the Southern Wild) . Ενώ για β’ γυναικείο ρόλο είχαμε τις Mo’Nique το 2009 για τον ρόλο της στο Precious, Octavia Spencer το 2012 για το The Help και την Lupita Nyong’o το 2013 για το 12 Years a slave. Οι τρεις τελευταίες κέρδισαν.
Τι ταινίες ήταν αυτές που τους έδωσαν το Oscar β’ γυναικείου ρόλου;
Το The Help έχει να κάνει με αφροαμερικανές υπηρέτριες σε σπίτι λευκών.
Το Precious έχει να κάνει με ένα υπέρβαρο, κακοποιημένο, αγράμματο και έγκυο κορίτσι.
Το 12 Years a slave δεν χρειάζεται καν εξήγηση.
Από την παραπάνω λίστα εξαιρείται μόνο μία ταινία, το Beasts of the Southern Wild.
Οπότε τα τελευταία 3 Oscar β’ γυναικείου ρόλου που δόθηκαν σε αφροαμερικανίδες τους δόθηκαν γιατί έπαιξαν τον ρόλο της καταπιεσμένης/γκετοποιημένης αφροαμερικανίδας. Οι ίδιες ταινίες έδωσαν υποψηφιότητα και για α’ γυναικείου ρόλου. Οι δύο εκ των τριών ταινιών που έδωσαν σε αφροαμερικανούς υποψηφιότητες για Oscar α’ ανδρικού ρόλου ήταν για την μάχη ενάντια στην καταπίεση των αφροαμερικανών και τη διακριση που υπέστησαν. Κανείς δεν φαίνεται να έχει πρόβλημα με αυτόν τον στενό ορίζοντα διανομής ρόλων. Όσο αφροαμερικανός παίζει τον αφροαμερικανό και είναι υποψήφιος/κερδίζει κανείς δεν έχει πρόβλημα.
Βλέπουμε λοιπόν πως τα τελευταία εφτά χρόνια στις μισές σχεδόν βραβεύσεις υπήρχαν αφροαμερικανοί υποψήφιοι (εκτός από β’ ανδρικού ρόλου). Τόσα χρόνια όμως δεν υπήρχαν παράπονα για τους ρόλους που δίνονταν στους αφροαμερικανούς, παράπονα που θα είχαν βάση μιας και οι ρόλοι ήταν ξεκάθαρα προεκτάσεις του χρώματος. Όχι. Και αυτόματα μου δημιουργείται η εντύπωση πως η έγχρωμη κοινότητα θέλει υποψηφιότητες απλά για να έχει υποψηφιότητες και επιλέγει να ξεσηκώνεται επειδή για δεύτερη χρονιά δεν υπήρχαν υποψήφιοί της στα Oscar. Οι υποψηφιότητες όμως δεν έχουν τίποτα να κάνουν με την ισότητα. Δεν είναι προσβλητικό ο αφροαμερικανός να παίζει μόνο τον καταπιεσμένο αφροαμερικανό; Από ό,τι φαίνεται όχι, αρκεί να του δίνουν υποψηφιότητα/βραβεία.
Όταν προσεγγίζεις μία βράβευση με πρώτο γνώμονα το χρώμα του δέρματος και μετά την ικανότητα των υποψηφίων, δεν καταπολεμάς την ανισότητα, την διαιωνίζεις.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα BET awards (Black Entertainment Televesion awards). Από το 2001 που υπάρχουν έχουν θεωρητικά σαν ρόλο να βραβεύουν έγχρωμες μειονότητες (προσοχή, όχι απαραίτητα αφροαμερικανούς) που διακρίνονται σε διάφορα πεδία όπως μουσική, υποκριτική, αθλητισμός κλπ. Είναι λίγο περίεργο όμως που τα τελευταία 15 χρόνια τα βραβεία τα παίρνουν μόνο αφροαμερικανοί.
Δεν είδα κανέναν Μεξικανό, κανέναν Ισπανό, κανέναν Ασιάτη να παίρνει κάποιο βραβείο. Βέβαια, θα ορκιζόμουν πως είναι και εκείνοι μειονότητες.
Το ίδιο ισχύει και για τα NAACP ( National Association for the Advancement of Colored People) theatre awards και τα NAACP image awards. Βραβεία τα οποία έχουν στόχο να τιμήσουν έγχρωμους για τις ικανότητές τους σε διάφορα πεδία. Πώς τα πάμε άραγε εκεί; O Denzen Whasigton έχει 16 νίκες και ο Morgan Freeman 9, άρα κλείσαμε 25 χρόνια πασούλες το βραβείο α’ ανδρικού ρόλου.
Στις γυναίκες υπάρχει σίγουρα περισσότερη πολυφωνία, μόνο ως προς τα πρόσωπα, όχι ως προς το χρώμα. Και στα NAACP τα βραβεία τα παίρνουν μόνο αφροαμερικανοί, παρόλο που θεωρητικά είναι και για άλλες μειονότητες.
fun fact: ούτε στα BET, ούτε στα NAACP υπήρξαν ποτέ μη-αφροαμερικανοί υποψήφιοι ηθοποιοί. Παρακαλώ αν κάνω λάθος διορθώστε με.
Αυτή είναι λοιπόν η απάντηση της αφροαμερικανικής κοινότητας στον αγώνα για ισότητα στις τέχνες; Αποκλειστικά μαύρες βραβεύσεις; Περαιτέρω περιχαράκωση. Αυτό καταφέρνουν μόνο. Κάθε χρόνο βραβεύεται ένας αφροαμερικανός, συγχαρητήρια. Η ισότητα προωθείται στην Αμερική. Τουμπεκί οι Μεξικανοί και οι Ασιάτες. Πρέπει να κάνουν δικά τους βραβεία. Γιατί από ό,τι φαίνεται τα βραβεία για μειονότητες που δίνουν οι αφροαμερικανοί τα παίρνουν μόνο αφροαμερικανοί. Δεν υπάρχουν άλλες μειονότητες στην Αμερική.
Πέραν του τι ζητάμε πρέπει να προσέχουμε και πως το ζητάμε, αλλιώς γινόμαστε ρεζίλι. Οι αφροαμερικανοί έχουν υποστεί φρικτή καταπίεση και διάκριση εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ενώ τον τελευταίο καιρό η αμερικανική αστυνομία τους χρησιμοποιεί και σαν στόχους για τους μπάτσους της, μιας και απλά τους δολοφονεί στη μέση του δρόμου, ρίχνοντας καμία δεκαπενταριά σφαίρες (Laquan McDonald) ή απλά τους πνίγει ενώ φωνάζουν πως δεν μπορούν να ανασάνουν (Eric Garner).
Το πόσες υποψηφιότητες έχουν όμως στα Oscar δεν έχει καμία σχέση με την ισότητα ή την καταπίεση. Το τι ρόλους δίνουμε στους αφροαμερικανούς έχει να κάνει με την διάκριση που διαιωνίζεται, γιατί φαίνεται πως οι ρόλοι που παίρνουν έχουν πάντα να κάνουν με το χρώμα τους. Άνθρωποι από γκέτο, σκλάβοι, καταπιεσμένοι, αγωνιστές υπέρ των δικαιωμάτων των αφροαμερικανών, ξανά και ξανά και ξανά παίζεται η κάρτα του χρώματος. Δεν είναι ρατσισμός οι αφροαμερικανοί να παίζουν μόνο τέτοιους ρόλους; Ή παύει να είναι όταν προτείνονται για Oscar;
Ας κοιτάξουμε λοιπόν για ποιους ακριβώς ρόλους έχουν κερδίσει α’ ανδρικού ρόλου αφροαμερικανοί.
Το 1963 το κέρδισε ο Sidney Poitier παίζοντας έναν αφροαμερικανό που δουλεύει αμισθί για να κτίσει μία εκκλησία (Lilies of the Field).
Το 2001 το κέρδισε ο Denzel Whasigton παίζοντας έναν διεφθαρμένο μπάτσο μπλεγμένο με τα ναρκωτικά (Training day).
Το 2004 το κέρδισε ο Jamie Foxx παίζοντας τον Ray Charles (Ray).
Το 2006 το κέρδισε ο Forest Whitaker παίζοντας τον δικτάτορα της Uganda (The last king of Scotland).
Ο Sidney Poitier το πήρε παίζοντας έναν μαύρο που έχτισε μία εκκλησία.
Ο Denzel το πήρε παίζοντας έναν διεφθαρμένο μπάτσο χωμένο στα ναρκωτικά.
Ο Jamie fox το πήρε παίζοντας έναν τυφλό μουσικό.
Ο Whitaker το πήρε παίζοντας έναν δικτάτορα.
Δεν βλέπω πουθενά καμία τυποποίηση. Δεν βλέπω πουθενά κανέναν σκλάβο, κανέναν καταπιεσμένο, κανέναν που παλεύει να βγει από το γκέτο, κανέναν που να μάχεται ενάντια στην καταπίεση. Βλέπω ρόλους που η μόνη σχέση τους με το χρώμα είναι πως οι original χαρακτήρες έτυχε να είναι μαύροι. Αν ο Denzel ήταν ένας λευκός διεφθαρμένος μπάτσος δεν θα άλλαζε η ερμηνεία. Αν ο Ray Charles ήταν ένας λευκός τυφλός δεν θα άλλαζε το ταλέντο του, αν ο Idi Amin ήταν ένας λευκός δικτάτορας δεν θα ήταν λιγότερο απάνθρωπος από οποιονδήποτε άλλον δικτάτορα.
Μπορείς να κερδίσεις χωρίς να παίξεις τον καταπιεσμένο αφροαμερικανό. Do it like Jamie.