Αφιέρωμα στον Υπερρεαλισμό: Φωτογραφία (Μαν Ρέι)

«Ζωγραφίζω αυτό που δεν μπορεί να φωτογραφηθεί, αυτό που προέρχεται από την φαντασία ή τα όνειρα, ή από μία ασυνείδητη ώθηση. Φωτογραφίζω ότι δεν επιθυμώ να ζωγραφίσω, τα πράγματα που ήδη έχουν μία υπόσταση».  – Μαν Ρέι

Μία ιδιάζουσα προσωπικότητα, ένας πολυπράγμων άνθρωπος της τέχνης, ο Μαν Ρέι είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πρώτους και σημαντικότερους εκφραστές του υπερρεαλιστικού ρεύματος, στην φωτογραφία.  Παρότι είναι γνωστός κυρίως για το φωτογραφικό του έργο, αφετηρία της καλλιτεχνικής του διαδρομής αποτέλεσε η ζωγραφική. Αφιέρωσε την ζωή του στην τέχνη, και συγκεκριμένα ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, την γλυπτική, τον κινηματογράφο και την φωτογραφία – ξεχωρίζοντας για τις πρωτοποριακές και ιδιαίτερες τεχνικές που υιοθέτησε.
Γεννημένος στην Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνιας, το 1980, ως Εμάνουελ Ραντνίσκι, και μεγαλωμένος στο Μπρούκλιν, θα καταλήξει να «βαπτιστεί»  Μαν Ρέι στην ηλικία των δεκαπέντε. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, η κλίση του στην τέχνη ήταν εμφανής. Τελειώνοντας το σχολείο θα αποφασίσει να σπουδάσει ζωγραφική, παρόλο που είχε λάβει υποτροφία στην Αρχιτεκτονική.

Το ραντεβού του με την φωτογραφία θα έρθει λίγο αργότερα, ίσως με τον πιο περίεργο τρόπο. Στα πλαίσια της πρώτης έκθεσης ζωγραφικής, όπου συμμετείχε, θα φωτογραφίσει τα έργα του για τον αντίστοιχο κατάλογο. Λίγα μόνο κλικ αρκούσαν για να γοητευτεί από τις δυνατότητες της φωτογραφίας  και να αφιερώσει, εν τέλει, μεγάλο μέρος της ζωής του σ’ αυτήν.

Σουρεαλισμός και Ντανταϊσμός

Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, ο Ρέι δέχθηκε επιρροές από τον κυβισμό και τον εξπρεσιονισμό. Ωστόσο, η φιλία του με τον Μισέλ Ντισάν, θα τον προτρέψει να πειραματιστεί με νέα στοιχεία και θα κινηθεί στα πρότυπα του υπερρεαλισμού και του ντανταϊσμού. Αρχικά θα εισάγει στις φωτογραφίες του την κίνηση, ενώ το 1920, ερχόμενος σε επαφή με τα κείμενα του Φρόιντ, θα αλλάξει ολόκληρη την κοσμοθεωρία του για την τέχνη. Μαζί με τους Ντισάν και Φρανσουά Πικάμπια, θα ηγηθεί του κινήματος του Ντανταϊσμού.

Στην ουσία, ο ντανταϊσμός απαιτούσε αυθορμητισμό στην έκφραση, ενώ ο σουρεαλισμός στεκόταν ενάντια στην λογική σκέψη που κυριαρχούσε στην λογοτεχνία, το καλλιτεχνικό κίνημα και κατ’ επέκταση σε ολόκληρη την κοινωνία, ιδέες τις οποίες ασπάστηκε πλήρως. Η μύηση του στα ανωτέρω ρεύματα, διαμόρφωσαν και την γνωστή του πεποίθηση, ότι αυτό που έχει αξία είναι η ιδέα-κίνητρο για την δημιουργία ενός έργου τέχνης και όχι το έργο αυτό καθεαυτό. Ωστόσο, η Νέα Υόρκη θα αποδειχθεί αφιλόξενη για τον ντανταϊσμό, γι αυτό, το 1921, θα μετακομίσει στο Παρίσι.

Εκεί, θα έρθει σε επαφή με την καλλιτεχνική ελίτ της πόλης: Νταλί, Πικάσο και Αντρέ Μπρετόν. Μάλιστα, ο τελευταίος θα τον χαρακτηρίσει “προ- σουρεαλιστή”, διότι θεωρούσε ότι έφερε τις ιδέες του ρεύματος πριν την ουσιαστική ύπαρξη αυτού. Το 1925, έλαβε μέρος στην πρώτη σουρεαλιστική έκθεση του Παρισιού, ενώ αποτέλεσε μέλος του σουρεαλιστικού κινήματος, από το 1924. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ήταν το μοναδικό μέλος του κινήματος αμερικανικής καταγωγής. Έζησε στο Παρίσι δεκαοχτώ δημιουργικά χρόνια, ώσπου αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αμερική, λόγω του πολέμου και δεδομένης της εβραϊκής του καταγωγής.

Rayographs

Το φωτογράφημα ή φωτόγραμμα πρόκειται για μία τεχνική φωτογραφίας, η οποία παράγει φωτογραφίες χωρίς την χρήση φωτογραφικής μηχανής. Η τοποθέτηση αντικειμένων πάνω σε φωτοευαίσθητο χαρτί και κατόπιν η έκθεση του στο φως, δημιουργούσε μία φωτογραφία-αρνητικό από τις σκιάσεις των αντικειμένων. Ο Μαν Ρέι συνήθιζε να εκθέτει το φωτοευαίσθητο υλικό τρεις φορές, ενώ ονόμαζε τις φωτογραφία τους “Rayographs”. Παρότι η τεχνική αυτή ήταν προγενέστερη του Ρέι, ο ίδιος την έκανε ευρέως γνωστή, προσεγγίζοντας την καλλιτεχνικά.

Τελευταία χρόνια

Επιστρέφοντας στην Αμερική το 1940, ο Ρέι εγκαταστάθηκε στο Λος Άντζελες. Εκεί προσπάθησε να συνεχίσει το καλλιτεχνικό του έργο με τον φόβο, όμως, ότι οι κριτικοί της Αμερικής δεν θα καταφέρουν να κατανοήσουν την δουλειά του. Το 1951, θα επιστρέψει στην Γαλλία, όπου και θα μείνει μέχρι το τέλος της ζωής του. Στις 18 Νοεμβρίου του 1976, θα βρεθεί νεκρός στο στούντιο του. Στο πλευρό του μέχρι τέλους παρέμεινε η δεύτερη σύζυγος του, Τζούλιετ Μπράουνερ.

Ο Μαν Ρέι αποτέλεσε τον χαρακτηριστικότερο εκπρόσωπο της σουρεαλιστικής φωτογραφίας. Πρωτοπόρος με ότι καταπιάστηκε, άφησε το προσωπικό του στίγμα με την δουλειά του. Κατάφερε να συμμετάσχει σε σημαντικές εκθέσεις σε Παρίσι και Αμερική, καθώς και να τραβήξει τα πορτρέτα των πιο επιφανών ανθρώπων της εποχής. 

Μπορείτε να βρείτε περισσότερα έργα του εδώ