Τα χίλια πρόσωπα του Σέρλοκ Χολμς

Ο Σέρλοκ Χολμς είναι ο χαρακτήρας με τις περισσότερες απεικονίσεις σε ταινίες. Ας τον δούμε σε όλες του τις εκδοχές.

Ο τίτλος του άρθρου δεν είναι καθόλου τυχαίος. Ο Σέρλοκ Χολμς έχει καταγραφεί από το βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες ως ο «χαρακτήρας με τις περισσότερες απεικονίσεις σε ταινίες» με περισσότερους από 70 ηθοποιούς να τον υποδύονται σε πάνω από 200 έργα.

Τα πρώτα βήματα

Η κινηματογραφική πορεία του διάσημου ντετέκτιβ ξεκίνησε στην Αμερική το 1899 όπου η βιομηχανία του σινεμά έκανε τα πρώτα της βήματα.

Ο πρώτος ηθοποιός που έγινε ο Σέρλοκ Χόλμς είναι ο William Gillette, ήδη διάσημος στην εποχή του από τη μεταφορά των ιστοριών του ντετέκτιβ για το θέατρο. Και παρόλο που είχε την έγκριση από τον δημιουργό Κόναν Ντόιλ και γενικά έμεινε πιστός στο πρωτότυπο, ήταν ο «υπαίτιος» για πολλά χαρακτηριστικά, μικρά μεν, σημαντικά δε, που δεν υπάρχουν στα διηγήματα, όπως το κυνηγετικό καπέλο, τη κάπα, αλλά και τη διάσημη φράση «Στοιχειώδες, αγαπητέ Γουότσον».

Οι ναζί και η τηλεόραση

Τις επόμενες δεκαετίες ο Σέρλοκ περνάει αμέτρητες φορές από το θέατρο, τον βουβό κινηματογράφο, τη μεγάλη και τη μικρή οθόνη, αλλά στα πρόθυρα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πόλεμου γίνεται η μεγάλη αλλαγή.

Το σενάριο μεταφέρεται στη σύγχρονη εποχή και για πρώτη φορά το περιβάλλον δεν είναι βικτωριανό. Τα ταλέντα του ντετέκτιβ δουλεύουν για την αντίσταση ενάντια στους ναζί και ο καταξιωμένος από σεξπηρικά θεατρικά ηθοποιός Basil Rathbone καλείται να συνδυάσει αρμονικά τις δύο εποχές στον χαρακτήρα του Χόλμς.

Μια μακροχρόνια, πιστή και ποιοτική μεταφορά των περιπετειών του Σέρλοκ Χολμς για τη μικρή οθόνη είναι η τηλεοπτική σειρά και οι τηλεταινίες με πρωταγωνιστή των Jeremy Brett. Από τα πιο χαρακτηριστικά πρόσωπα που ανέλαβαν το δύσκολο έργο της ενσάρκωσης του ντετέκτιβ, από το 1984 μέχρι το 1994 ο Jeremy Brett δημιουργεί έναν εξαίσιο Χολμ. Είναι λίγο αλαζόνας, αρκετά σοβαρός αλλά και διασκεδαστικός. Είναι ταυτόχρονα βικτωριανός τζέντλεμαν και ακατάστατος μποέμ. Οι ικανότητές του δεν αφορούν συγκεκριμένα ρούχα ή μεγεθυντικούς φακούς, αλλά πραγματικές ανθρώπινες ικανότητες και εξυπνάδα. Η σχέση του Χολμς με τα ναρκωτικά δεν κρύβεται αλλά παρουσιάζεται με πρωτοφανή ευαισθησία. Τα σενάρια έχουν μόνο μικροαλλαγές σε σχέση με τα βιβλία και οι τηλεθεατές λατρεύουν να παρακολουθούν τον άγγλο ντετέκτιβ ακούραστα για δέκα χρόνια, μέχρι η κακή κατάσταση της υγείας του ηθοποιού να δώσει αναγκαστικά τέλος στη σειρά.

Διάσημοι ηθοποιοί ως  Σέρλοκ Χολμς

Το πόση αγάπη έχει το σινεμά για τον Σέρλοκ Χολμς είναι εμφανές από τον αριθμό τον ταινιών που έχουν γυριστεί για τις περιπέτειές του. Και φυσικά όποιοι αναλαμβάνουν αυτό τον ρόλο πρέπει να έχουν και την ανάλογη φήμη.

Για παράδειγμα, ποιος θυμάται ότι ο Christopher Pulmer έχει πρωταγωνιστήσει στην ταινία “Murder by degree” που γυρίστηκε το 1979 και όπου ένας υπερβολικά ανθρώπινος Χολμς (τον βλέπουμε ακόμα και να κλαίει) κυνηγάει τον Τζακ τον Αντεροβγάλτη.

Στη συνέχεια, το 1976 ο Roger More κάνει έναν διάλειμμα από τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ και μάλλον επηρεασμένος από αυτόν, προσδίδει έναν πιο σκληρό και ενεργητικό χαρακτήρα στον ντετέκτιβ.

Ο αξεπέραστος Michael Caine μπορεί να έχει στο ενεργητικό του πάνω από 150 ταινίες αλλά μάλλον θα ήθελε να ξεχάσει την κωμική τηλεταινία του 1988 με τίτλο «Επιτέλους, λίγη σοβαρότητα κύριε Sherlock Holmes» που πήρε από μετριότατες έως αρνητικές κριτικές.

Ακόμα και ο τρομερός «Σάρουμαν» του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, Christopher Lee, έγινε Σέρλοκ Χολμς σε όχι μία, όχι δύο, αλλά σε τέσσερις ταινίες.

Άλλοι καιροί, άλλα είδη

Η λατρεία για τον χαρακτήρα του Χολμς δε σταματά μόνο στο είδος των αστυνομικών ταινιών. Η σειρά του με τίτλο «1994 baker Street: Sherlock Holmes Returns» επιχείρησε να παντρέψει τις ιστορίες μυστηρίου με την επιστημονική φαντασία που ήταν της μόδας. Σύμφωνα με το σενάριο, ένας σεισμός είναι η αιτία να ξυπνήσει ο ντετέκτιβ, που είχε ναρκώσει τον εαυτό του με κάποια ουσία για τεχνητή αναστολή των ανθρωπίνων λειτουργιών.

Στη μοντέρνα εποχή πια, ο Σέρλοκ έχει σαν βοηθό τη δόκτορ Amy Winslow που μένει στη Baker Street στο Σαν Φραντσίσκο και κυνηγάει απόγονους του Moriarty. Μια ακόμα ιδιαίτερη παραλλαγή έρχεται από τη μακρινή Ιαπωνία με τη σειρά anime του 1984 «Sherlock Hound» όπου οι χαρακτήρες είναι ανθρωπόμορφοι σκύλοι.

Ο μοντέρνος Σέρλοκ που αγαπάμε

Από το 2009 μοιάζει σαν η δημοτικότητα του βικτωριανού ντετέκτιβ να μην γνωρίζει όρια και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό από την επιτυχία που είχαν οι ταινίες και οι σειρές βασισμένες στα έργα του Ντόιλ που βγήκαν μαζεμένες τα τελευταία χρόνια.  Ξεκινάμε με την ταινία «Sherlock Holmes» και το sequel «Sherlock Holmes: A Game of Shadows» του Guy Ritchie. Διαδραματίζεται στο βικτωριανό Λονδίνο αλλά με έναν πολύ διαφορετικό Σέρλοκ. Ο Robert Downey Jr. γίνεται ένας Χολμς πολύ πιο στιβαρός, γεροδεμένος και ενεργητικός από οποιονδήποτε άλλον. Παίζει μεν το κλασσικό βιολί, αλλά το άλλο χόμπι του είναι το μποξ. Δεν διατηρεί πολλά από την ελαφρώς απόμακρη προσωπικότητα των βιβλίων και ζει με εντελώς μποέμικο στυλ. Επίσης το σενάριο δε βασίζεται σε κάποια ιστορία γραμμένη από τον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ και έτσι αφήνει πολλά περιθώρια για πρωτότυπες εξελίξεις.

Η αγάπη του κοινού αυξάνεται με τη γέννηση της σειράς του BBC «Sherlock» το 2010, μια καθαρά μοντέρνα εκδοχή από τους διάσημους δημιουργούς Mark Gatiss και Steven Moffat. Ο Benedict Cumberbatch υποδύεται μοναδικά τον αγαπημένο high-functioning sociopath (εξαιρετικά λειτουργικό κοινωνικά απροσάρμοστο άτομο). Τα γράμματα γίνονται μηνύματα στο κινητό, ο Γουότσον αντί για διηγήματα γράφει σε blog και αντί για εθισμένος στη κοκαΐνη αυτός ο Σέρλοκ φοράει τσιρότα νικοτίνης.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού το 2012 γεννιέται το Elementary του CBS. Επίσης μοντέρνα εκδοχή με σκηνικό την Νέα Υόρκη αλλά τόσο ο Χολμς του Jonny Lee Miller, όσο και οι παραλλαγές των διηγημάτων απέχουν πολύ από τα βιβλία.

Και η ιστορία συνεχίζεται με κάτι λίγο διαφορετικό και την ταινία «Mr.Holmes» που θα βγει στους κινηματογράφους τον Ιούλιο. Ο Σέρλοκ Χολμς με το πρόσωπο του θρυλικού Ian McKellen έχει συνταξιοδοτηθεί στο ήσυχο Σάσεξ αλλά δε διστάζει να ασχοληθεί με ένα παλιό έγκλημα. Οι φαν περιμένουν με ανυπομονησία να δουν τι έχει να δώσει αυτή η μεταφορά στη μεγάλη οθόνη.

Κακή ή πιστή ταινία;

Η χρυσή ερώτηση κάθε φορά που ακόμα μια ταινία ή σειρά με ήρωα τον Σέρλοκ Χολμς γίνεται πραγματικότητα είναι αν θα σέβεται τον αρχικό χαρακτήρα των βιβλίων.

Είναι σίγουρα σημαντικό να υπάρχει μια σωστή και ποιοτική σχέση ανάμεσα στη πηγή και στο αποτέλεσμα, αλλά το θέμα είναι ότι μια μεταφορά από βιβλίο σε ταινία δε θα είναι ποτέ όπως έχουν φανταστεί όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο. Γιατί όταν διαβάζεις οτιδήποτε, η ιστορία, το περιβάλλον και οι χαρακτήρες δημιουργούνται εκείνη την ώρα στο μυαλό σου και καθένας μας φτιάχνει μια δική του εικόνα του βιβλίου που διαφέρει από κάποιου άλλου. Έτσι ο κάθε σκηνοθέτης ή σεναριογράφος δημιουργεί τη δική τους εκδοχή.

Σίγουρα το καλύτερο θα ήταν να βρεθεί η χρυσή τομή και να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στη πηγή και στο αποτέλεσμα, αλλά αυτό είναι αρκετά δύσκολο και σπάνιο. Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι, όπως στα περισσότερα πράγματα, το να υπάρχουν αλλαγές δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι κακές αλλαγές. Και άλλωστε, μήπως είναι προτιμότερο να έχεις μια καλή ταινία ή σειρά, παρά μια κακή αλλά πιστή μεταφορά βιβλίου σε οθόνη;

Πηγή: tor.com