Γεωργία ΚουμαράΈνα βιβλίο που αλλάζει όσα πίστευες πως ξέρεις
Ο τόπος είναι μια μεγαλούπολη στην Αγγλία και η χρονιά 1998. Ο δεκαπεντάχρονος Κρίστοφερ, που είναι και ο αφηγητής της ιστορίας, ανακαλύπτει ένα απόγευμα στον κήπο της γειτόνισσάς του το πτώμα του μικρού σκύλου της.
Ο Κρίστοφερ ζει με τον πατέρα του, αφού η μητέρα του πέθανε πριν κάποιους μήνες, και πάσχει από μια μέτρια μορφή αυτισμού και συνδρόμου Άσπεργκερ (δεν υπάρχει ακριβής αναφορά μέσα στο βιβλίο).
Παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα του και την εχθρική στάση της ιδιοκτήτριας του σκύλου, της κυρίας Shears, ο Κρίστοφερ αποφασισμένος να ανακαλύψει τον ένοχο ξεκινάει μια έρευνα που εξιστορεί ο ίδιος σαν χρονικό για μια εργασία για το σχολείο, το οποίο ουσιαστικά εμείς «διαβάζουμε», και αρχίζει να ψάχνει τον τόπο του «εγκλήματος» και να παίρνει συνεντεύξεις από τους γείτονες.
Ενώ η ιστορία εξελίσσεται έρχονται στην επιφάνεια μυστικά για παράνομες σχέσεις, κρυμμένα μίση, μια εξαπάτηση και μια φυγή και σαν ντόμινο όλα αλλάζουν για τον Κρίστοφερ, κάτι που ο ίδιος δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει.
Εικόνα από την θεατρική μεταφορά του έργου στη χώρα μας το 2014.
Ο συγγραφέας του «Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα», Mark Haddon, έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά, αλλά αυτό είναι το πρώτο του έργο για ενήλικους αναγνώστες. Εκδόθηκε το 2003 και τράβηξε αμέσως καλές κριτικές και πολλά βραβεία. Έχει μεταφερθεί στο θέατρο στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα με δικαιολογημένα τεράστια επιτυχία.
Ο ασυνήθιστος αφηγητής και τα οικογενειακά μυστικά
Είναι αμέσως εμφανές ότι δεν πρόκειται για έναν συνηθισμένο πρωταγωνιστή και αφηγητή. Όπως πολύ συχνά στα άτομα που πάσχουν από κάποια μορφή αυτισμού, ο Κρίστοφερ αδυνατεί να αναγνωρίσει τους κοινωνικούς κανόνες, συμπεριφορές και υπολανθάνουσα ανθρώπινα συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο όπως οι υπόλοιποι. Έχει διάφορες εμμονές με χρώματα, συνήθειες και «σημάδια» που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του, αλλά και εξαιρετική ικανότητα στα μαθηματικά και γεμίζει το τετράδιο-βιβλίο με διαγράμματα, τύπους και χάρτες.
Καταλαμβάνεται από κρίσεις που τον κάνουν εχθρικό, συναισθηματικό και ανίκανο να ελέγξει τον εαυτό του και τη συμπεριφορά του και φυσικά δεν μπορεί να ζήσει απολύτως ανεξάρτητος. Αλλά ταυτόχρονα έχει χιούμορ, είναι ειλικρινής, θαρραλέος, πανέξυπνος και εν τέλει απολαυστικός «συγγραφέας».
Ο αναγνώστης είναι την ευκαιρία να βιώσει μια μοναδική εμπειρία γιατί μέσα από την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο μπαίνει τόσο βαθιά στη ζωή ενός τέτοιου νεαρού και εξερευνεί τις σκέψεις, τους φόβους και τα όνειρα του. Δεν είναι μια τέλεια περιγραφή του πώς ζουν και σκέφτονται οι άνθρωποι με αυτισμό, κάτι που έχει παραδεχτεί και ο συγγραφέας, και άλλωστε υπάρχουν πάρα πολλές διαφορετικές μορφές αυτής της ασθένειας ώστε να μπορεί να παρουσιαστεί από έναν μόνο ήρωα. Αλλά είναι σίγουρα μια αξιόλογη προσπάθεια και ένα ποιοτικό αποτέλεσμα.
Ένας ακόμα λόγος που μου άρεσε αυτό το βιβλίο είναι ο τρόπος με τον οποίο ρίχνει φως στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων στη ζωή του Κρίστοφερ, τόσο με τον ίδιο αλλά και μεταξύ τους. Βλέποντας τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού και μάλιστα κάποιου με τόσο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, δε μπορείς παρά να σκεφτείς ότι εν τέλει κανείς δε ξέρει ή δε νοιάζεται τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες κάθε οικογένειας.
Αλλά εν τέλει το βιβλίο έχει ένα θετικό τέλος και είναι πολύ έντονο το μήνυμα ότι κάθε οικογένεια περνάει δύσκολες καταστάσεις αλλά με προσπάθεια οποιαδήποτε κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί, αρκεί να υπερισχύσει στον πληγωμένο εγωισμό η αγάπη για τα παιδιά, που συνήθως είναι τα αθώα θύματα.
Οι ιδιαιτερότητες
Το ίδιο το βιβλίο είναι τόσο ιδιαίτερο όσο και το θέμα του. Λόγω του ότι είναι ουσιαστικά το χρονικό των γεγονότων «γραμμένα» από τον Κρίστοφερ δεν έχει ούτε ίχνος από αυτές τις μεταφορές και τις παρομοιώσεις που τον μπερδεύουν. Είναι μια παράξενη ανανέωση, ειδικά έχοντας διαβάσει άπειρα «αληθινά μυθιστορήματα».
Όσον αφορά το είδος λογοτεχνίας, βρίσκεται στο μεταίχμιο μυθιστορήματος γραμμένο για ενήλικες ή για 
έφηβους και παιδιά και έχει λάβει βραβεία με τις δύο ιδιότητες. Ακόμα και τα κεφάλαια αντικατοπτρίζουν την αγάπη του Κρίστοφερ για τα μαθηματικά και σαν τίτλοι χρησιμοποιούνται οι πρώτοι αριθμοί (2, 3, 5, 7, 11, 13, 17 κτλ). Τέλος, ο Σέρλοκ Χόλμς παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο. Ο Κρίστοφερ τον έχει ως πρότυπο και αισθάνεται ότι έχει πολλά κοινά στοιχεία αφού όπως ο διάσημος ντετέκτιβ με την αφαιρετική ικανότητα και αυτός δυσκολεύεται να αναπτύξει φυσιολογικές ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορά. Ακόμα και ο τίτλος του μυθιστορήματος, που θεωρητικά είναι επιλογή του Κρίστοφερ, προέρχεται από μια πρόταση από το διήγημα του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ με τίτλο «Silver Blaze» (Ασημένια Φλόγα).
Γιατί να το διαβάσω;
Με μια πρώτη ματιά η ιστορία φαίνεται απλή και καθημερινή. Ο φόνος δεν είναι κανονικός φόνος (με την έννοια ότι το θύμα δεν είναι κάποιος άνθρωπος) και ο ντετέκτιβ σίγουρα δεν πληροί τα κριτήρια των περισσότερων αστυνομικών μυθιστορημάτων.
Όμως έτσι αποδεικνύεται ότι κάθε μικρό κομμάτι της καθημερινότητας έχει ενδιαφέρον, βάθος, πλούτο συναισθημάτων, μυστηρίων και κάθε λογής εκπλήξεων και είναι στο χέρι του καθενός το πώς θα αντιδράσει σε αυτά. Όμως η έμφαση στις λεπτομέρειες, η απρόσμενη εξέλιξη και ο ιδιαίτερος τρόπος περιγραφής κάνουν το βιβλίο αυτό εξαιρετικά διαφορετικό και άξιο της προσοχής και της αγάπης του αναγνώστη.
Το «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός
Υποσημείωση: λόγου του απλού λόγου θα πρότεινα ανεπιφύλακτα να δοκιμάσετε να διαβάσετε το βιβλίο στα αγγλικά. Και ακόμα καλύτερα σε audiobook, χάρις στο πρώτο πρόσωπο, η αφήγηση είναι διπλά ευθύς, συναρπαστική και απολαυστική.