Μαγδαληνή ΓκόγκουH ιστορία πίσω από το χιλιοακουσμένο Common people των Pulp!
Το “Common people” των Pulp πρωτοεμφανίστηκε το 1995 και αδιαμφισβήτητα αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες της δεκαετίας του ’90. Ο Jarvis Cocker, μέλος των Pulp διηγείται μια προσωπική του ιστορία: Μια πλούσια φοιτήτρια από την Ελλάδα, που ταξίδεψε στην Αγγλία για σπουδές, έκλεψε την καρδιά του Cocker και εξέφρασε την επιθυμία της να ζήσει όπως οι “κοινοί άνθρωποι”. Με άλλα λόγια, να βιώσει την καθημερινότητα και κατά συνέπεια την εξαθλίωση των άπορων, άστεγων και συνήθως αναλφάβητων ανθρώπων του Λονδίνου κατά τη δεκαετία του ’90.
Σκοπός του “common people” δεν ήταν τόσο το να περιγράψει τις ερωτικές περιπέτειες του Cocker, όσο το να περιγράψει αυτό που οι Άγγλοι ονομάζουνε “slumming” , και εμείς “Ταξικό Τουρισμό”. Άλλωστε δεν είναι το μοναδικό κομμάτι των Pulp με κοινωνικό περιεχόμενο. “Last day of the miners strike” τραγουδάνε οι Pulp, αναφερόμενοι στην ιστορική απεργία των ανθρακωρύχων στη Βρετανία, των απόκληρων των νεοφιλελεύθερων οικονομικών δογμάτων επί Θάτσερ.
Το “slumming” γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στη Βικτωριανή Αγγλία, συγκεκριμένα στο Λονδίνο καθώς επίσης και στο Μανχάταν το 19ο αιώνα. Μάλιστα στα τέλη του 19ου αιώνα κυκλοφόρησαν μέχρι και οδηγοί για τους ταξικούς τουρίστες στις κακόφημες γειτονιές του Λονδίνου.
Το Oxford English Dictionary αναφέρει ότι η πρώτη χρήση του όρου slumming ήταν το 1884, χρονολογία κατά την οποία τα εύπορα ανώτερα κοινωνικά στρώματα επισκέπτονται της φτωχογειτονιές του Λονδίνου, όπως το Whitechapel και το Shoreditch για να ζήσουν σαν και αυτούς. Κάτι ανάλογο άρχισε να γίνεται την ίδια εποχή και στη Νέα Υόρκη.
Σύμφωνα με το Oxford English dictionary “Slum” σημαίνει 1. να επισκέπτεσαι ή να συχνάζεις σε φτωχογειτονιές με επονείδιστους στόχους και 2. να επισκέπτεσαι φτωχογειτονιές είτε για φιλανθρωπικούς λόγους είτε λόγω περιέργειας, ειδικά ως απόδειξη νεωτερισμού και κοινωνικής καταξίωσης.
Ο ταξικός τουρισμός της Βικτωριανής εποχής είχε την εξής λογική: να επεξεργαστούν τα ανώτερα στρώματα τους κοινωνικούς αποκλήρους και εξαθλιωμένους ανθρώπους. Σήμερα, το “slumming” έρχεται και πάλι στη μόδα. Το φαινόμενο δεν περιορίζεται πλέον στο Λονδίνο και τη Βρετανία. Σειρά έχουν πάρει η Ινδία, η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Κένυα και άλλες χώρες που μαστίζονται από ένδεια. Στη Βραζιλία, για παράδειγμα, έχεις τη δυνατότητα να μπεις στις παραγκουπόλεις και τις περίφημες φαβέλες του Ρίο Ντε Τζανέιρο, με ξεναγό και οργανωμένο γκρουπ. Μπορείς να διανυκτερεύσεις μάλιστα σε μία φαβέλα, αν είσαι από αυτούς που επιθυμούν να “νιώσουν” πιο έντονα τον πόνο των φτωχών Βραζιλιάνων.
Το 2007 το BBC παρουίασε το ριάλιτι σόου “filthy rich and homeless” όπου μία ομάδα εύπορων Βρετανών κλήθηκε να περάσει μερικές ημέρες με άστεγους του Λονδίνου. Οι παίκτες αναζητούσαν την τροφή τους στα συσσίτια την ημέρα και περνούσαν τη νύχτα τους τυλιγμένοι με εφημερίδες και κουτιά στους δρόμους προκειμένου να επιβιώσουν από το κρύο.
Οι απόψεις διίστανται. Δεν είναι λίγοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο ταξικός τουρισμός μπορεί να αποφέρει κέρδη στους ντόπιους, αφού τα έσοδα από τη διαμονή σε μία φαβέλα πηγαίνουν, για παράδειγμα, απευθείας στους ίδιους. Ισχυρίζονται ότι δίνεται στους ντόπιους η δυνατότητα να πουλήσουν τοπικά προιόντα, σουβενίρ κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι το slumming μόνο θετικά δεν μπορεί να επιδράσει. Και το γνωρίζουμε όλοι μας. Η φτώχεια γίνεται θέαμα. Όπως τότε που οι εύποροι χρησιμοποιούσαν τους ανάπηρους, νάνους, υπέρβαρους, τα λεγόμενα “φρικιά”, ως κλόουν που θα τους διασκέδαζαν, έτσι και σήμερα στον 21ο αιώνα ο άνθρωπος επινοεί διαρκώς νέες μεθόδους “ψυχαγωγίας”.
Οι τουρίστες ζούνε, για όσο οι ίδιοι επιλέξουν, σε ακραίες συνθήκες, σε συνθήκες φτώχειας, έχοντας όμως ασφάλεια και έλεγχο της κατάστασης. Την ασφάλεια που τους εξασφαλίζει το πρακτορείο, το κάθε πρακτορείο και η κάθε επιχείρηση που πλουτίζει μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας. Και έπειτα από λίγες μέρες επιστρέφουν στο σπίτι τους. Στην πατρίδα τους. Δηλώνουν αποτροπιασμένοι από την κατάσταση που αντίκρισαν. Συγκινημένοι από το πώς ζει ο κόσμος εκεί κάτω. Και συνεχίζουν τη ζωή τους, έχοντας να πουν πως “ήταν μια εμπειρία ζωής”. Αλλά όπως είπε ή μάλλον όπως τραγούδησε και ο Jarvis Cocker “You’ll never live like common people, you’ll never do what common people do, you’ll never fail like common people, you’ ll never watch your life slide out of view”.