Αλεξάνδρα ΜιχοπούλουΗ απιστία είναι ένα θέμα που δημιουργούσε ανέκαθεν ρήγματα στις ανθρώπινες σχέσεις. Τα αίτιά της, όπως και οι μορφές εμφάνισής της, ποικίλλουν.
Απιστία… μία λέξη που στοιχειώνει το μυαλό και κυρίως τις σχέσεις πολλών ανθρώπων στη σημερινή εποχή! Πώς εξηγείται όμως ψυχολογικά η απιστία και τί είναι αυτό που οδηγεί και τα δύο φύλα σ’αυτήν;
Ας ξεκινήσουμε από το τί ακριβώς ορίζεται ως απιστία. Απιστία θεωρείται η αθέτηση της υπόσχεσης ότι θα παραμείνουμε πιστοί σε έναν σεξουαλικό σύντροφό μας. Αυτή η υπόσχεση μπορεί να έχει διάφορες μορφές από το γάμο και τους όρκους πίστης και αφοσίωσης μέχρι τις άγραφες συμφωνίες μεταξύ εραστών. Η απιστία,λοιπόν, μπορεί, επίσης, να λάβει πολλές μορφές όπως για παράδειγμα η σεξουαλική απιστία, η συναισθηματική, η ρομαντική, η διαδικτυακή κ.α.
Η σεξουαλική απιστία σχετίζεται με τη σεξουαλική συμπεριφορά μας η οποία εξαρτάται από τα γονίδια αλλά και το κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνοντας δημιουργούμε στάσεις οι οποίες επηρεάζουν τις προθέσεις μας ώστε να εκδηλώσουμε ή όχι κάποια συμπεριφορά. Συγκριτικά με παλαιότερες εποχές τα κοινωνικά ταμπού σχετικά με εξωσυζυγικές σχέσεις αντρών αλλά και γυναικών έχουν διαφοροποιηθεί πλέον
Η συναισθηματική απιστία είναι μία μορφή απιστίας κατά την οποία ο ένας από τους δύο συντρόφους απιστεί χωρίς ωστόσο να έχει σεξουαλικές επαφές με κάποιο τρίτο άτομο,αναπτύσσοντας όμως ερωτικά αισθήματα γι’αυτό.
Η ρομαντική απιστία συμβαίνει όταν το άτομο που απιστεί δεν έχει πλέον ισχυρή συναισθηματική προσκόλληση στον σύντροφό του. Έτσι, αναζητά να βιώσει ερωτικά συναισθήματα με κάποιον άλλο αλλά παραμένει με τον σύντροφο του περισσότερο λόγω μιας αίσθησης δέσμευσης.
Η διαδικτυακή απιστία αποτελεί μία νέα μορφή που δοκιμάζει τις σχέσεις. Οι σχέσεις διαδικτύου παρουσιάζουν τα ίδια χαρακτηριστικά στοιχεία με τις κανονικές διαπροσωπικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένης της μυστικότητας, της φαντασίας, του ενθουσιασμού, της άρνησης και της αιτιολόγησης. Το χειρότερο απ’ όλα, σε αυτού του είδους τις σχέσεις, είναι πως είναι καταστρεπτικές για τις αρχικές σχέσεις.
Τι είναι όμως αυτό που πραγματικά μας ωθεί στην απιστία;
Τα αίτια της απιστίας ποικίλλουν και έχουν πολλές και διαφορετικές πηγές.
Από βιολογικής πλευράς, πρόσφατες έρευνες αναφέρουν ότι υπάρχουν γονίδια τα οποία εκφράζουν διαφορετικές σεξουαλικές δραστηριότητες καθώς υπάρχουν γονίδια τα οποία σχετίζονται με τη μονογαμία.
Παράλληλα, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως η εξωστρέφεια, η συναισθηματική αστάθεια και τα προοδευτικά-ανοιχτά μυαλά είναι χαρακτηριστικά που μπορεί να οδηγήσουν στην απιστία. Υπάρχουν άτομα τα οποία φοβούνται τη δέσμευση με ό,τι συνεπάγεται αυτό, οπότε πηγαίνουν από τον ένα ερωτικό σύντροφο στον άλλο.
Πολλοί ναρκισσιστές ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς και άτομα με κάποια είδη ψυχοπαθολογίας, όπως για παράδειγμα κάποια με διαταραχές διάθεσης. Αντιθέτως, η ευσυνειδησία, η ειλικρίνεια, η σταθερότητα αναφέρονται ως χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάποιου που είναι πιστός.
Επιπλέον, η σεξουαλική προσωπικότητα του ατόμου διαδραματίζει πολύ βασικό ρόλο καθώς οι άνδρες που διεγείρονται εύκολα σεξουαλικώς έχουν περισσότερες πιθανότητες να απιστήσουν ενώ στις γυναίκες δεν φαίνεται να παίζει ρόλο η σεξουαλική διέγερση αλλά το πόσο ικανοποιημένες είναι από τη σχέση τους. Όσες ζουν μέσα σε μια δυστυχισμένη σχέση ή δεν ταιριάζουν με τον σύντροφό τους αντιμετωπίζουν αυξημένες πιθανότητες να απιστήσουν.
Ως προς τους κοινωνικοπολιτισμικούς παράγοντες μεγάλη σημασία έχουν η κουλτούρα και ο πολιτισμός ,για παράδειγμα, στις μεσογειακές χώρες η απιστία είναι πιο «αποδεκτή» σε σχέση με τις μη μεσογειακές. Το ίδιο το κοντινό περιβάλλον του ατόμου μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες απιστίας όταν υπάρχουν πολλές επιλογές, ακόμα και μια μικρή απογοήτευση μπορεί να οδηγήσει σ’αυτήν. Η έλλειψη επικοινωνίας μέσα στη σχέση, τα συναισθηματικά κενά, η συναισθηματική απομάκρυνση, αποτελούν πολλές φορές λόγους που οδηγούν στην αναζήτηση κάποιου συντρόφου ο οποίος θα γεμίσει αυτά τα κενά είτε οδηγήσουν στην απιστία για λόγους εκδίκησης.
Μία επιπλέον άποψη η οποία συγκλίνει και με την Φροϋδική θεωρία υποστηρίζει ότι τα ένστικτα της ζωής εμπεριέχουν τα σεξουαλικά ένστικτα άρα ο φόβος του θανάτου σχετίζεται με την αναζήτηση ερωτικού ενδιαφέροντος έξω από τη σχέση.
Τέλος, βασικός είναι και ο παράγοντας της ζήλιας μέσα στη σχέση διότι υπάρχουν άτομα που ζηλεύουν υπερβολικά και υποπτεύονται το σύντροφο τους για απιστία, χωρίς απαραίτητα να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αυτό έχει να κάνει με βαθύτερα αίτια που βρίσκονται στον ίδιο τον άνθρωπο, όπως, για παράδειγμα, αισθήματα εξάρτησης και ανασφάλειας.
Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος καθώς η εξάρτηση και η ανασφάλεια προκαλούν έντονα αισθήματα ζήλιας και τάσεις ιδιοκτησίας απέναντι στον άλλο, και αυτά με τη σειρά τους δημιουργούν στον άλλο την ανάγκη άμεσης διαφυγής.
Η έννοια και ο τρόπος της απιστίας διαφέρουν όμως από το ένα φύλο στο άλλο. Οι άντρες είναι οι “κυνηγοί”, είναι φυσικά διαθέσιμοι και δεν αισθάνονται απαραίτητα την ανάγκη να επικοινωνούν συναισθηματικά με το άλλο άτομο.
Από την άλλη πλευρά οι γυναίκες είναι πιο στοχαστικές, έχουν την τάση να σκέφτονται για το σύνολο των πράξεών τους, είναι πιο ευαίσθητες κάτι που ενεργοποιεί τη σεξουαλικότητα τους. Σύμφωνα με έρευνες οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να απατήσουν τις ημέρες της ωορρηξίας τους, όπου ελκύονται από μυώδης πιο αρρενωπούς άντρες, παράλληλα, οι ελκυστικές γυναίκες είναι πιο πιθανό να απατήσουν.
Συγχρόνως, οι άντρες με υψηλή αυτοπεποίθηση απατούν πιο συχνά ενώ για τις γυναίκες ισχύει το αντίθετο καθώς μέσω της απιστίας αναζητούν την αναγνώριση και την ανύψωση του ηθικού τους.