Δήμητρα ΤσώληΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ: Γεννημένος τον Οκτώβριο του 1854, ο ιρλανδικής καταγωγής συγγραφέας και ποιητής πέρασε από διάφορα είδη γραπτού λόγου και έγινε διάσημος τελικά για το μοναδικό του μυθιστόρημα «Το Πορτραίτο του Dorian Grey». Έχει γράψει κυρίως θεατρικά έργα το πιο γνωστό από τα οποία είναι το « Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός», ενώ η οξυδέρκεια του έχει αποτυπωθεί κυρίως σε ευφυολογήματα.
Οι γονείς του ήταν επιφανείς διανοούμενοι, η μητέρα του Jane Francesca Elgee, ποιήτρια και ο πατέρας του Sir William Wilde, γιατρός. Από μικρός επομένως ήρθε σε επαφή με τα γράμματα και απέκτησε σημαντική παιδεία. Σπούδασε στο Trinity College όπου κέρδισε χρυσό μετάλλιο Berkley ,το οποίο αποτελούσε τη μεγαλύτερη διάκριση για φοιτητή του συγκεκριμένου κολεγίου, ενώ μετέπειτα πήρε υποτροφία για το Magdalen College στην Οξφόρδη όπου συνέχισε τις σπουδές του. Το 1878 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Λονδίνο και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν μέχρι το 1895 ,όποτε ξεκινάνε οι δικαστικοί αγώνες και ο δημόσιος εξευτελισμός του, συνιστούν χρόνια ακμής, επιτυχίας και τεράστιας δόξας. Δίνει διαλέξεις στις ΗΠΑ, το Παρίσι, την Βρετανία και την Ιρλανδία, γράφει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του και παντρεύεται την Constance Lloyd , με την οποία αποκτά δύο γιους.
Ωστόσο, από την στιγμή που θα εμπλακεί το 1895 σε δίκη με τον Μαρκήσιο του Κουίνσμπερι όλη αυτή η δόξα της προηγούμενης περιόδου θα χαθεί. Ο Wilde κατηγορείται από τον τελευταίο(ο οποίος είναι μάλιστα και πατέρας του εραστή του) για ομοφυλοφιλία και έτσι αποφασίζει να τον μηνύσει για συκοφαντική δυσφήμιση. Αυτό όμως θα αποβεί μοιραίο λάθος αφού ο Μαρκήσιος αποδεικνύει τελικά με αδιάσειστα στοιχεία πως οι ισχυρισμοί του αληθεύουν και ο Wilde καταδικάζεται για δύο χρόνια σε καταναγκαστικά έργα.
Παρόμοια αποσπάσματα χρησιμοποιήθηκαν ως αποδείξεις εναντίον της ομοφυλοφιλίας του συγγραφέα στις δίκες.
Οι άθλιες συνθήκες της φυλακής επιβαρύνουν την υγεία του και όταν τελικά αποφυλακίζεται αυτοεξορίστηκε στη Νορμανδία. Τρία χρόνια αργότερα, την 30η Νοεμβρίου του 1900 ,εντελώς εξαθλιωμένος τόσο σωματικά και ψυχολογικά όσο και οικονομικά πεθαίνει σε ένα ξενοδοχείο στο Παρίσι από μηνιγγίτιδα. Στην κηδεία του παρέστησαν μόνο δεκατέσσερα άτομα.
Όπως έγραψε και ο ίδιος «Τα δύο σπουδαία ορόσημα της ζωής μου ήταν όταν ο πατέρας μου μ’ έστειλε στην Οξφόρδη και όταν η κοινωνία μ’ έστειλε στη φυλακή». Ο Robert Ross, ο άνδρας που τον μύησε στην ομοφυλοφιλία, ένθερμος θαυμαστής του έργου του και φίλος του μέχρι και τον θάνατο του, έγραψε για εκείνον : «Με τον καιρό πιστεύω όλοι θα αναγνωρίσουν τα επιτεύγματά του· τα έργα του και τα δοκίμιά του θα αντέξουν. Φυσικά μπορεί και να συμφωνείτε όπως και άλλοι ότι η προσωπικότητά του και οι συζητήσεις του ήταν πιο υπέροχες από ότι έγραψε, κι ως εκ τούτου τα γραπτά του αποδίδουν μονάχα μια θαμπή αντανάκλαση της δύναμής του. Ίσως είναι έτσι, και φυσικά είναι αδύνατο να αναπαράγουμε κάτι που έχει χαθεί για πάντα».
Ας θυμηθούμε λοιπόν κάποια από τα ιδιαίτερα πνευματώδη και διαχρονικά ευφυολογήματα του, τα οποία καταφέρνουν να αποτυπώσουν όλες τις εκφάνσεις του δράματος μιας ανήσυχης και ευφυούς ύπαρξης.
Μπορεί πολλοί να πιστεύουν πως τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία αλλά το λάθος που κάνουν είναι πως δεν είπε κανείς ότι είναι σημαντικότερα από την υγεία και την αγάπη. Σίγουρα η υγεία συνιστά προαπαιτούμενο για να μπορέσει κανείς αρχικά να βγάλει χρήματα και στη συνέχεια να τα ξοδέψει και σίγουρα το να τα ξοδέψεις με ή για άτομα που αγαπάς είναι αυτό που καθιστά τα χρήματα μέσο για μια ευτυχισμένη ζωή.
Το να έχεις όμως τα δύο παραπάνω στην ζωή σου και να σου λείπουν τα χρήματα μπορεί να μην σε κάνει δυστυχισμένο, αλλά σίγουρα δεν σε κάνει και ευτυχισμένο. Γιατί η αγάπη δεν αρκεί πάντα. Η έλλειψη χρημάτων δημιουργεί γκρίνια, μιζέρια και φθείρει τελικά τα θετικά συναισθήματα που υπάρχουν. Αντίθετα η χρηματική άνεση μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες τέτοιες που θα αφήσουν χώρο στα συναισθήματα να εκδηλωθούν και θα συμβάλλει στην διατήρησή τους. Ας μην επεκταθώ στις πόρτες που ανοίγουν τα χρήματα και τις ευκαιρίες που μπορεί να έχει κάποιος που μπορεί να πληρώσει για να πάει σε ένα καλύτερο πανεπιστήμιο, να ταξιδέψει με άνεση κλπ κλπ.
Χωρίς να το αναγάγω λοιπόν σε υπέρτατη αξία ,το χρήμα δυστυχώς είναι το βασικότερο μέσο για να πετύχει κανείς τους στόχους του στην ζωή και να φτάσει λίγο πιο κοντά σε αυτό που αποκαλούμε ευτυχία.
Αυτή η φράση νιώθω ότι είναι ο σημαντικότερος λόγος που γίνεται κανείς ηθοποιός, γενικά καλλιτέχνης. Για να μπορεί να μεταδώσει στους άλλους αυτά που νιώθει, αυτά που πιστεύει, κρυμμένος όμως πίσω από την καλλιτεχνική του ιδιότητα και όχι ως ο πραγματικός του εαυτός. Θέλει πολύ περισσότερο θάρρος να πάρεις την ευθύνη για το βάρος της γνώμης σου και να υποστείς την κριτική και τις συνέπειες που αυτή συνεπάγεται. Ενώ το να υποδυθείς ένα ρόλο και να πεις κάποια πράγματα ως μέρος αυτού του ρόλου σου δίνει την δικαιολογία ότι δεν είσαι εσύ, είναι κάποιος άλλος που τα λέει αυτά κι αν χρειαστεί θα αποφύγεις έτσι μια διαφωνία ή την αποκάλυψη του ευάλωτου εαυτού σου.Πολλές φορές νιώθει κανείς άβολα όταν είναι να πει την δική του άποψη, τη δική του σκέψη και επιλέγουμε τελικά να κρυβόμαστε πίσω από απόψεις άλλων, γραμμένες σε βιβλία. Όταν καταφέρουμε να ξεφύγουμε από τον φόβο της γνώμης των άλλων, μόνο τότε θα καταφέρουμε να ανακαλύψουμε πραγματικά των εαυτό μας.
Μέσα σε αυτή την φράση ο Oscar Wilde αποτυπώνει την εξέλιξη της πιο σημαντικής σχέσης για τη ζωή ενός ανθρώπου. Της σχέσης που στιγματίζει την μετέπειτα νοοτροπία και συμπεριφορά του ατόμου αφού οι γονείς είναι εκείνοι που θα επηρεάσουν τα παιδιά τους ανατρέφοντας τα κατά τα δικά τους πρότυπα. Κι αυτά τα πρότυπα αναπόφευκτα θα γίνουν μέρος της συμπεριφοράς του παιδιού το οποίο αν και αρχικά απλά μιμείται, μετέπειτα ως ενήλικας έχουν ριζώσει τόσο βαθιά μέσα του αντίστοιχες συμπεριφορές με αυτές των γονιών του που δεν μπορεί να τις αποβάλλει.
Έτσι ένα παιδί κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του χρειάζεται την αγάπη των γονιών του και εφόσον την εισπράττει και νιώθει ασφαλές και χαρούμενο την επιστρέφει και πίσω σε αυτούς. Όσο μεγαλώνει κάποιος όμως αρχίζοντας να συναναστρέφεται με άτομα που πλέον επιλέγει ο ίδιος και αποκτώντας κριτική σκέψη μπαίνει σε ένα στάδιο απομυθοποίησης του γονεϊκού προτύπου , βλέπει πλέον ως εξωτερικός παρατηρητής τον χαρακτήρα τους και τους κρίνει αυστηρά για τα λάθη και την νοοτροπία που έχουν. Και το δυσκολότερο στο σημείο αυτό είναι να ξεπεράσει τον θυμό του για τα λάθη που πιστεύει πως έκαναν στην ανατροφή του, να κατανοήσει την συμπεριφορά τους ,να αποστασιοποιηθεί όσο χρειάζεται από εκείνους , να εκτιμήσει τα θετικά που του προσέφεραν (γιατί στην τελική για να έχει φτάσει στο σημείο να τους αμφισβητεί, αυτοί οι γονείς έχουν καταφέρει κάτι πολύ σημαντικό) και να τους συγχωρήσει.
Μπορεί να μην το έχουμε σκεφτεί ποτέ και να είμαστε απορροφημένοι από την συνεχόμενη προσπάθεια να πετύχουμε κάτι αλλά ακριβώς αυτή η υπερπροσπάθεια δημιουργεί στο μυαλό μας μεγάλες προσδοκίες γι’ αυτό το κάτι που έχουμε ως στόχο. Νομίζουμε ότι θα φτάσουμε εκεί που θέλαμε τόσο καιρό και μετά όλα θα είναι εύκολα. Αλλά τελικά όχι μόνο τα πράγματα δεν είναι πιο εύκολα αλλά είναι και χειρότερα απ΄ ότι περίμενες. Συνειδητοποιείς ότι έκανες τόσο κόπο και προσπάθεια για να φτάσεις κάπου και το αποτέλεσμα των κόπων σου είναι μόνο η χαρά της επιτυχίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης είναι οι πανελλήνιες. Όταν για ένα χρόνο διαβάζεις, τρέχεις από το ένα μάθημα στο άλλο κι όλα αυτά για να μπεις σε ένα καλό πανεπιστήμιο και να εξασφαλίσεις στον εαυτό σου ένα καλύτερο μέλλον και τελικά η κατάσταση που αντικρύζεις ως φοιτητής είναι ένα πανεπιστήμιο που υπολειτουργεί από κάθε άποψη τότε αναρωτιέσαι τι νόημα είχε; Έτσι ανταμείβονται οι κόποι μου;
Εννοείται βέβαια πως για εκείνον που προσπαθεί ακόμα να επιτύχει τον στόχο του όλα τα παραπάνω δεν έχουν σημασία γιατί θα σου πει: “τουλάχιστον εσύ έχεις καταφέρει να πάρεις αυτό που νόμιζες ότι ήθελες και η απογοήτευσή σου αφορά ένα επόμενο επίπεδο”. Θα του δώσω δίκιο…
Λίγο περισσότερο πεσιμιστής ο συγγραφέας στην συγκεκριμένη περίπτωση κι όμως πιστεύω ότι σε κάποιο βαθμό λέει την αλήθεια. Η αγάπη είναι ένα συναίσθημα τόσο έντονο που αν δεν χαλιναγωγηθεί και δεν τοποθετηθεί σε υγιές πλαίσιο μπορεί να γίνει επικίνδυνο. Αυτό που αγαπάς σε κάνει να νιώθεις αδύναμος και μπορεί να σε “σκοτώσει”. Μπορείς λοιπόν να είσαι πιο χαρούμενος και ήρεμος αν δεν αγαπάς, αν η διάθεση σου δεν εξαρτάται απ’ την συμπεριφορά κάποιου άλλου.
Κι όμως μια τέτοια ζωή που θα οδηγούσε; Στο να αποφεύγεις πάντα τα έντονα συναισθήματα για δική σου ασφάλεια; Ή μήπως αξίζει περισσότερο να αφήσεις τον εαυτό σου να γίνει έρμαιο των συναισθημάτων με το ρίσκο να πληγωθεί; Δεν έχω καταλήξει τι είναι μακροπρόθεσμα καλύτερο…
Ακούς συνέχεια την φράση «Μην είσαι απαισιόδοξος, δες την θετική πλευρά». Γιατί πρέπει να προσπαθήσω για να δω την θετική πλευρά; Αν επικρατούσε της αρνητικής πλευράς θα την είχα δει από την αρχή. Επειδή ακριβώς δεν θέλω να στηρίζω την ευτυχία μου και την αισιόδοξη οπτική μου σε προσπάθειες και ψέματα πρέπει να «κατηγορηθώ» για απαισιοδοξία; Όχι , δεν είναι απαισιοδοξία για μένα αυτ. Είναι ρεαλισμός. Και ακριβώς αυτό λέει και ο Oscar Wilde. Η αισιοδοξία στηρίζεται στο φόβο μας, στο φόβο για όλα τα αρνητικά που βλέπουμε ότι πρόκειται να έρθουν.
Οι περισσότεροι ψυχολόγοι σε παρακινούν κάθε φορά να εστιάσεις στα θετικά πράγματα της ζωής σου ,να μη τα βλέπεις όλα μαύρα κλπ κλπ. Και ξέρεις ότι πρέπει να το κάνεις για να γίνεις πιο χαρούμενος από ότι είσαι. Αλλά και αυτό τελικά από φόβο δεν το κάνεις; Από το φόβο να μην σε πάρουν από κάτω τα αρνητικά και παρατήσεις εντελώς τη ζωή κάποια μέρα προσπαθείς να γίνεις αισιόδοξος. Η αισιοδοξία λοιπόν φαίνεται να λειτουργεί ως εργαλείο επιβίωσης, ως άμυνα του οργανισμού για να αντιμετωπίσει τις καθημερινές δυσκολίες που εμφανίζονται και φοβάται για την έκβασή τους.
Και άφησα για το τέλος την αγαπημένη μου φράση του συγγραφέα. Τη φράση που αν και αποτυπώνει αρχικά ένα αίσθημα απογοήτευσης που όλοι οι άλλοι που θα ήθελες να γίνεις είναι “πιασμένοι” ,τελικά σε ωθεί να το ξεπεράσεις αυτό και να γίνεις κάτι δικό σου.
Κατά κάποιο τρόπο σου λέει ότι είναι να ανούσιο να προσπαθείς να μοιάσεις σε άλλους που θαυμάζεις ή ζηλεύεις. Σαν κι αυτούς δεν θα γίνεις ποτέ γιατί είσαι κάτι άλλο. Αυτοί είναι αυτοί που είναι και το να προσπαθήσεις να τους “αντιγράψεις” μόνο σε κακό μπορεί να σου βγει. Αντίθετα δες εσύ ποιος είσαι, τι μπορείς να κάνεις και εκμεταλλεύσου τα θετικά στοιχεία του χαρακτήρα σου που βγαίνουν αυθόρμητα. Μην αναλώνεσαι σε σκέψεις ότι οι άλλοι είναι καλύτεροι και απλώς άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο, χωρίς να προσπαθεί όλη την ώρα να γίνει κάτι που δεν είναι…