Γωγώ ΝταλλήΣκηνές από τη ζωή του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Του αιρετικού ποιητή, του ονειροπόλου,του αντικομφορμίστα που κάθε φορά που γύριζε ταινία, βίωνε μια ανάσταση στον κόσμο των ανθρώπων.
Ο Κομφορμίστας (1970)
«Κάνω ταινίες, γιατί δεν ξέρω ούτε να τραγουδώ, ούτε να χορεύω. Οι ταινίες μου είναι κατά κάποιο τρόπο αποσπάσματα της ζωής μου. Με βοήθησαν να γνωρίσω, να αγαπήσω, να εμβαθύνω σε διαφορετικές κουλτούρες. Το σινεμά με πήγε στην Κίνα, τη Σαχάρα, στο Νεπάλ, με πήγε παντού.»
1Ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι ξεκίνησε να γράφει σε ηλικία 15 ετών. Το πρώτο του βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Ψάχνοντας το μυστήριο» κέρδισε το λογοτεχνικό βραβείο Premio Viareggio.
2Ο πατέρας του και ποιητής, Τζουζέπε Μπερτολούτσι είχε βοηθήσει τον Πιερ Πάολο Παζολίνι να κυκλοφορήσει το πρώτο του μυθιστόρημα «Η πιο ωραία νιότη». Ο Παζολίνι προσέλαβε το νεαρό τότε Μπερτολούτσι ως βοηθό σκηνοθέτη για την ταινία «Accattone», προκειμένου να ανταποδώσει τη πολύτιμη συμβολή του πατέρα του.
«Ο πρώτος δάσκαλός μου στον κινηματογράφο ήταν ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Ήμουν βοηθός του σε ηλικία 20 ετών. Κοντά του ανακάλυψα το σινεμά. Ο Πιέρ Πάολο προερχόταν από τη λογοτεχνία, δεν ήταν κινηματογραφιστής, όπως ήμουν εγώ. Ο Παζολίνι επινοούσε, ανακάλυπτε το σινεμά.»
3Σε ηλικία μόλις 22 ετών, θα κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την ταινία «Βίαιος θάνατος», ένα δράμα μυστηρίου για το φόνο μιας ιερόδουλης, σε σενάριο του Παζολίνι. Τα πρώτα δείγματα γραφής ενός χαρισματικού και πολλά υποσχόμενου σκηνοθέτη είχαν ήδη κάνει την εμφάνιση τους.
4Δήλωνε άθεος και μαρξιστής, ενώ για μια περίοδο εντάχθηκε και στο Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ταινίες όπως ο αντιφασιστικός «Κομφορμίστας», βασισμένος στο μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια αλλά και το εμβληματικό «1900», δείχνουν ένα καλλιτέχνη με πολιτική ταυτότητα.
«Στις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70, το σπουδαιότερο όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους, ήταν η πολιτική, το πάθος που είχαμε για την πολιτική. Το να κάνεις ταινίες σημαίνει να ενδιαφέρεσαι για τη ζωή και το να ενδιαφέρεσαι για τη ζωή είναι πολιτική πράξη».
5Είναι ο μοναδικός Ιταλός σκηνοθέτης που έχει κερδίσει Όσκαρ σκηνοθεσίας. Το 1988, το κινηματογραφικό έπος «Τελευταίος Αυτοκράτορας», έλαβε συνολικά 9 Όσκαρ, σε όλες τις κατηγορίες για τις οποίες είχε προταθεί (Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Φωτογραφίας, Μοντάζ, Κοστουμιών, Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης, Μουσικής και Ήχου).
Επιπλέον, έχει μείνει στην ιστορία ως ο μοναδικός σκηνοθέτης που κατόρθωσε να κάνει γύρισμα στην Απαγορευμένη Πόλη, ύστερα από άδεια που έλαβε από την κινεζική κυβέρνηση για τις ανάγκες της συγκεκριμένης ταινίας.
6Στην κριτική που του ασκήθηκε κατά καιρούς ότι μεταπήδησε στην εμπορικότητα και ότι «παραδόθηκε» στο Χόλιγουντ όπως τον κατηγόρησε ο Ζαν Λύκ Γκοντάρ, ο ίδιος δήλωνε ότι πάντα είναι καταδικασμένος να είναι διχασμένος.
«Διακατέχομαι από ένα φόβο. Να μην επαναλαμβάνομαι. Να μην κάνω ταινίες με ίδιο ή ανάλογο περιεχόμενο. Υπάρχουν συνάδελφοι τους οποίους θαυμάζω και εκτιμώ. Αλλά από τη στιγμή που βρήκαν το δρόμο τους, επαναλαμβάνουν την ίδια ταινία, αντιγράφουν τον εαυτό τους.
Εμένα μου αρέσει να ριψοκινδυνεύω, να μπαίνω σε περιπέτειες ακόμη και σε χώρες που δε γνωρίζω, όπως συνέβη λ.χ. στην Κίνα.»
7Το αμφιλεγόμενο “Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι” απαγορεύτηκε ως ακατάλληλο σε πολλές χώρες, ανάμεσά τους και η Ιταλία. Η ταινία χαρακτηρίστηκε άσεμνη, απρεπής και κατηγορήθηκε ότι εκφράζει τα κατώτερα σεξουαλικά ένστικτα. Τελικά, κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους στις αρχές του 1987.
Το 2007,η πρωταγωνίστρια της ταινίας,Μαρία Σνάιντερ αποκάλυψε ότι δεν είχε ενημερωθεί για τις λεπτομέρειες στην περίφημη ερωτική σκηνή με το βούτυρο, γεγονός που την στιγμάτισε εσωτερικά, κάνοντας την να νιώθει ταπεινωμένη.
Οι δηλώσεις της όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων. Ο Ιταλός σκηνοθέτης ομολόγησε ότι ένιωσε ενοχές αλλά δεν το μετάνιωσε. «Νομίζω ότι μίσησε εμένα και τον Μπράντο που δεν της το είπαμε. Δεν ήθελα η Μαρία να ερμηνεύσει την ταπείνωση και την οργή της. Ήθελα να την νιώσει».
8Το 2007,στο Φεστιβάλ Βενετίας του απονεμήθηκε ο Χρυσός Λέοντας για το έργο του ενώ το 2011 έλαβε το τιμητικό Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών για τη συνολική προσφορά του στο χώρο του κινηματογράφου.
9Το 2013, σε ερώτηση δημοσιογράφου για το πώς θα ήθελε να τον θυμούνται, ο μετρ του ιταλικό σινεμά απάντησε το αποστομωτικό «Δεν με νοιάζει».
10Ο Ζιλ Ζακόμπ, τέως πρόεδρος του Φεστιβάλ των Καννών, όταν άκουσε την είδηση του θανάτου του Μπερτολούτσι δήλωσε ότι «έφυγε ο τελευταίος αυτοκράτορας του ιταλικού κινηματογράφου, ο λόρδος όλων των επικών ταινιών και όλων των περιπετειών»