ΑναγνώστηςΠόσο σοβαρά αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών; Μπορούν οι γονείς να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνη των παιδιών τους; Αν ναι, με ποιους τρόπους;
Γράφει ο Γιάννης Κωνσταντίνου
Τα συναισθήματα επηρεάζουν σημαντικά τις αποφάσεις και τις συμπεριφορές μας.
Αναπτύσσοντας τον ορισμό της συναισθηματικής νοημοσύνης οι Mayer & Salovey προσπάθησαν να εξηγήσουν τη σημασία των συναισθημάτων. Όρισαν τη συναισθηματική νοημοσύνη ως τα αντιληπτά συναισθήματα τα οποία χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη ιδεών, την κατανόηση των συναισθημάτων του ίδιου του ατόμου και των γύρω του και την κατανόηση των συναισθηματικών πληροφοριών. Επίσης, την όρισαν ως τη διαδικασία προσαρμογής των συναισθημάτων για να επιτευχθεί συναισθηματική και διανοητική ανάπτυξη του ατόμου (Mayer & Salovey, 1997, σελ. 4).
Η συναισθηματική νοημοσύνη αρχίζει να αναπτύσσεται από την περίοδο της γέννησης ενός παιδιού. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η πρώτη συναισθηματική προσκόλληση του παιδιού εμφανίζεται μέσα από τη σχέση του με την μητέρα του. Ο λόγος είναι ότι το παιδί κατανοεί ότι η μητέρα του, του καλύπτει τις βασικές ανάγκες όπως είναι η τροφή και η αίσθηση της ζεστασιάς και της ασφάλειας.
Στη συνέχεια, η αλληλεπίδραση του παιδιού με άτομα του οικείου περιβάλλοντος όπως είναι τα αδέλφια, οι γονείς, οι παππούδες, οι φίλοι και οι δάσκαλοι οδηγούν είτε στην συναισθηματική ανάπτυξη είτε στη συναισθηματική εξασθένηση της νοημοσύνης του παιδιού (Houtmeyers, 2004; Shapiro, 2000; Sullivan, 1999).
Πώς μπορούν οι γονείς να συμβάλουν στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών;
Οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών τους. Η συμπεριφορά , η μόρφωση και η επιμόρφωση των γονέων σε ό,τι αφορά τη συναισθηματική νοημοσύνη έχει θετική συσχέτιση με το επίπεδο μόρφωσης και συναισθηματικής νοημοσύνης του παιδιού (Turculeţ, A., & Tulbure, 2014).
Σε καμία περίπτωση οι γονείς δεν πρέπει να επικρίνουν τα συναισθήματα των παιδιών. Ας μην ξεχνάμε ότι τα συναισθήματα είναι υποκειμενικά. Οι γονείς μέσα από τις πράξεις και τις αντιδράσεις τους πρέπει να αποσκοπούν στο να κατανοήσουν το τι συμβαίνει στο παιδί τους λέγοντας του για παράδειγμα, «Βλέπω ότι απογοητεύτηκες και θύμωσες πολύ και κατάλαβα ότι κάτι έγινε που σε οδήγησε σε αυτή την κατάσταση».
Όταν τα παιδιά διακατέχονται από αρνητικά συναισθήματα οι γονείς, σκεπτόμενοι πάντοτε δημιουργικά, βρίσκουν και δείχνουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω ενός παιχνιδιού καλαθόσφαιρας έξω στην αυλή του σπιτιού ή ζωγραφίζοντας τα συναισθήματα τους. Υπάρχουν πολλοί τρόποι έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων φτάνει να μην ξεχνάμε ότι για κάθε παιδί σίγουρα είναι διαφορετικοί και δεν υπάρχει μαγική συνταγή.
«Ένα συναίσθημα δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό, απλά υπάρχει». Αν καταφέρουμε να περάσουμε το συγκεκριμένο μήνυμα στα παιδιά, θα αποενοχοποιηθούν, και θα βοηθηθούν στο να αναπτύξουν τη συναισθηματική νοημοσύνη τους μέσω της καλύτερης αποδοχής και διαχείρισης των δικών τους συναισθημάτων.
Τα παιδιά συνήθως δυσκολεύονται στο να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματα που βιώνουν. Οι γονείς είναι αυτοί που θα λειτουργήσουν σαν καθρέφτες και θα προσφέρουν την κατάλληλη λέξη για να περιγράψουν ένα έντονο συναίσθημα.
Συχνά οι γονείς πέφτουν στην «παγίδα» της κατάχρησης της γονικής τους εξουσίας η οποία «επιστρέφει» ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Ο σεβασμός στις επιθυμίες στις αποφάσεις του παιδιού και η ειλικρίνεια εκ μέρους των γονέων, δημιουργούν ένα υποστηρικτικό κλίμα μέσα από το οποίο το παιδί θα «ανθίσει».
Συνεπώς, ναι, οι γονείς έχουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών τους. Η συμβολή των γονέων στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών αποτελεί ένα ταξίδι ως προς την ενηλικίωση των παιδιών, ορισμένες φορές απαιτητικό και κουραστικό αλλά γεμάτο με στιγμές επιβράβευσης και ικανοποίησης. Κλειδιά της επιτυχίας για τους γονείς αποτελούν η ανεξάντλητη υπομονή, η διατήρηση της ψυχραιμίας και η συνεχής επιμόρφωση. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα θα είναι σίγουρα ωφέλιμα για τα παιδιά, τον περίγυρό τους και την κοινωνία.
Γιάννης Κωνσταντίνου
BSc, MSc, MA
Σύμβουλος Σπουδών & Σταδιοδρομίας
Καθηγητής Οικονομικών, Λέκτορας