Θάνος ΕζίρογλουΜεταφυσικό υπόβαθρο μυστηρίου σε δύο ιστορίες του Paul Auster.
Η διλογία του Paul Auster, Μέρα/Νύκτα (Ταξίδια στο σκριπτόριο & Άνθρωπος στο σκοτάδι) εκδίδεται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Βέβαια, είχε εκδοθεί μόνο το πρώτο μέρος το 2007 σε μετάφραση της Βίκυς Καριαζή με τον τίτλο Ενοχές δίχως τύψεις.
Και στα δύο μεταφυσικά μυθιστορήματα μυστηρίου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν δύο άνδρες στη δύση της ζωής τους. Ο αφηγητής των ιστοριών τους τοποθετεί σε τέτοιες καταστάσεις για να τους οδηγήσει να αναλογιστούν τη διαδρομή τους με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Μέρος πρώτο: Ταξίδια στο σκριπτόριο (2007)
Ένας άνδρας ξυπνάει σε ένα δωμάτιο, αποκλεισμένος από όλους και μην έχοντας επίγνωση της αιτίας εγκλεισμού του. Ο μόνος τρόπος για να τη μάθει είναι να χρησιμοποιήσει ορισμένα αντικείμενα που βρίσκονται στο σκοτεινό μέρος.
Βέβαια, αυτό σε συνδυασμό και με τους ανθρώπους που τον επισκέπτονται, τον οδηγεί στη σύνδεση γεγονότων μεταξύ τους. Γεγονότα για τα οποία- ίσως- να ευθύνεται και ο ίδιος. Θεωρώ ίσως, διότι ποτέ δεν γίνεται σαφές τι έχει γίνει πραγματικά.
Η αφήγηση σε αυτό το μέρος αναπτύσσεται σε δύο πόλους: από τη μία, γινόμαστε σιωπηροί μάρτυρες της ζωής του ηλικιωμένου άνδρα στο δωμάτιο, από την άλλη μεριά, μεταφερόμαστε στις ιστορίες των χαρτιών που διαβάζει και τον βοηθούν να καταλάβει τι έχει συμβεί. Οι δύο αφηγηματικές καταστάσεις σε κάποιο σημείο τέμνονται, με τον πρωταγωνιστή να συνεχίζει την ιστορία που του περιγράφουν τα χαρτιά αυτά.
Και όταν τελειώνει αυτή η μία μέρα της αρχικής αφηγήσης, ο κύριος Μπλάνκ αναγκάζεται να ξεκινήσει από την αρχή. Να ξυπνήσει ξανά με τις ίδιες απορίες, να συναντήσει τους ίδιους ανθρώπους που τον επισκέπτονται, να αναλύσει τα ίδια τεκμήρια και όντας δυνατότερος διανοητικά να οδηγήσει την ιστορία που καλείται να συνεχίσει ένα βήμα παραπέρα.
Ως ένας άλλος, ιδιαίτερος Θεός δημιουργεί το δικό του σύμπαν και όλα τα πρόσωπα, προϊόντα του νου του, μιλούν στο τέλος του πρώτου μέρους:
Χωρίς αυτόν, δεν είμαστε τίποτα, το παράδοξο όμως είναι ότι εμείς, τα αποκυήματα ενός άλλου νου, θα επιζήσουμε του νου που μας έπλασε, διότι άπαξ και μας ρίχνουν στον κόσμο, συνεχίζουμε να υπάρχουμε για πάντα, και οι ιστορίες μας συνεχίζουν να λέγονται, ακόμα και μετά τον θάνατό μας.
Μέρος δεύτερο: Άνθρωπος στο σκοτάδι (2008)
Στο δεύτερος μέρος τίθεται ένα παρόμοιο μεταφυσικό ερώτημα περί δημιουργίας από τον επίσης ηλικιωμένο Όγκαστ Μπριλ. Το φόντο αυτής της ιστορίας είναι μία Αμερική διαφορετική: ο κύριος Μπριλ μην μπορώντας να κοιμηθεί το βράδυ και ως γνωστός συγγραφέας πλάθει στο μυαλό του μία ιστορία.
Δημιουργεί μία Αμερική δίχως την τραυματική εμπειρία της 11/9, χωρίς τον πόλεμο στο Ιράκ αλλά εξίσου σκοτεινή με όλες τις πολιτείες να βρίσκονται σε εμφύλιο. Μήπως όμως, η κατάσταση αυτή δημιουργεί εξίσου μία τρομακτική εμπειρία, όσο και εκείνων των ιστορικών συμβάντων που δεν έγιναν;
Παρέα με την κόρη του και την αγαπημένη του εγγονή, ο κύριος Μπριλ αναλογίζεται τη ζωή που πέρασε και αφιερώνει μία μακροσκελή αλλά εξαιρετικά ευαίσθητη αφήγηση για τη συζυγική του ζωή, υπενθυμίζοντας σε όλους μας πως είμαστε άνθρωποι με πάθη αλλά πάντα υπάρχει τρόπος μεταμέλειας.
Όλη η ιστορία κινείται γύρω από την επαναλαμβανόμενη φράση:
Ο κόσμος ο παράξενος γυρίζει.
Μία φράση, αμέτρητοι καλλιτέχνες που καταπιάστηκαν μαζί της.
Η διλογία του Paul Auster κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Περισσότερα για τον Paul Auster βλ.: http://www.paul-auster.com/