Θάνος ΕζίρογλουΠάντα οι ταινίες που συνδυάζουν ιστορικά στοιχεία και μυθοπλασία μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Αυτή η σύνδεση πολλές φορές πετυχαίνει, άλλοτε όμως όχι.
Η επιτυχία έγκειται στη δεινότητα του εκάστοτε σκηνοθέτη να πλέξει δύο ασύνδετα μεταξύ τους μέρη. Η μνήμη, το παρελθόν όταν ξεκινάει να αποκρυσταλλώνεται ως ιστορία, δύσκολα τιθασεύεται.
Υπάρχουν ορισμένα λεπτά σημεία τα οποία οφείλει να προσέξει. Χρειάζεται μια ιδιαίτερη διαχείριση ενός ιστορικού επεισοδίου, όταν ακόμα ζουν άνθρωποι που το βίωσαν.
Μια ταινία-προϊόν ιστορίας και μύθου
Η συνταγή πετυχαίνει τη στιγμή που ο σκηνοθέτης αντιληφθεί τα παραπάνω και πλέξει ένα σημαντικό σημείο της ιστορίας με μία εξίσου δυνατή μυθοπλασία.
Όλα τα παραπάνω ισχύουν στην περίπτωση της γερμανικής ταινίας Good Bye Lenin (2003) του σκηνοθέτη Βόλφγκανγκ Μπέκερ, που την είδα ξανά μετά από καιρό ενόψει και της επετείου του τείχους του Βερολίνου.
Ο Μπέκερ καταπιάνεται με ένα εξαιρετικά λεπτό ζήτημα όχι μόνο της γερμανικής αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας.
Η διχοτόμηση του γερμανικού κράτους μετά τον 2ο μεγάλο πόλεμο είναι γνωστή, οπότε δεν θα αναλωθώ στην παρουσίαση ιστορικών στοιχείων.
Εκείνο το σημείο όμως που επιθυμώ να επισημάνω, είναι το μέτρο στο οποίο επλήγησαν οι γερμανοί.
Είτε προέρχονταν από το δυτικό μέρος είτε από το ανατολικό/ κομμουνιστικό, πολλοί έχασαν τη ζωή τους, την ελευθερία τους και μέλη της οικογένειας τους.
Το τραγικό συμβάν της ταινίας
Με αυτή την τελευταία παράμετρο καταπιάνεται στην ταινία ο Μπέκερ, καθώς αφορά τη ζωή μίας οικογένειας μέσα σε αυτό το διχοτομημένο κράτος.
Η αρχή της ταινίας μας βρίσκει στην ανατολική του πλευρά, με την υπέρμαχο κομμουνιστικών ιδεών την Κριστιάνε Κέρνερ και την οικογένεια της να αντιμετωπίζει ένα τραγικό συμβάν.
Ο πατέρας της οικογένειας έγινε φυγάς στη δυτική πλευρά, όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι εκείνης της περιόδου. Η Κέρνερ προσπαθεί όχι μόνο να παραμείνει πιστή στις ιδέες της αλλά να προστατέψει και τα δύο της παιδιά, τη Λάρα και τον μικρότερο Αλεξάντερ.
Η ταινίας ως κοινωνική σάτιρα
Το επόμενο επεισόδιο που επιφέρει μια σοβαρότερη κρίση στους ήρωες λαμβάνει χώρα παραμονές της πτώσης του Τείχους.
Η Κριστιάνε βλέπει τον γιο της να διαμαρτυρείται μαζί με πολλούς άλλους για την ένωση με τη δυτική πλευρά. Παθαίνει καρδιακή προσβολή, πέφτει σε κώμα και ξυπνάει λίγους μήνες πιο μετά.
Το τραγικό της υπόθεσης είναι πως το τείχος έχει πέσει, η ίδια δεν το ξέρει και είναι κάτι που δεν χρειάζεται να μάθει διότι θα πεθάνει.
Ούσα υπέρμαχος του κομμουνισμού θα βιώσει το γεγονός της ένωσης έντονα και ο γιος της κάνει τα πάντα για να μην το μάθει.
Στο σημείο αυτό και για την υπόλοιπη διάρκεια της ταινίας ο Αλεξάντερ προσπαθεί να προφυλάξει τη μητέρα του από αυτό το ιστορικό γεγονός, κάνοντας τα πάντα.
Το τέλος δεν θα σας το πω, για να δείτε την ταινία, αλλά εκείνο που μπορώ να σας πω είναι πως είναι ιδιαίτερη.
Είναι ενδιαφέρουσα και προκαλεί πολλή συζήτηση γιατί δεν πραγματεύεται απλά ένα ιστορικό γεγονός μέσω δραματικού πρίσματος αλλά μέσω παρωδίας.
Αυτό που σατιρίζεται προφανώς και δεν είναι η πτώση του τείχους αλλά γενικά οι άνθρωποι που επιμένουν στις διαστάσεις. Διακωμωδούνται όλοι εκείνοι οι τύποι ανθρώπων που είναι προσκολλημένοι στις ιδέες τους, δίχως να δέχονται τις αντίθετες.
Γιατί επέλεξα αυτή την ταινία για να μιλήσω για ένα ιστορικό, πλέον, γεγονός;
Ακόμα και αν το τείχος έπεσε, ορθώνονται άλλα μπροστά μας. Το τείχος του Τραμπ, τα τείχη της ΕΕ απέναντι στους πρόσφυγες, το τούρκικο τοίχος στη βόρεια Κύπρο.
Σε εποχές κρίσεις τα τείχη είναι και ιδεολογικά, αφού πολλοί άνθρωποι τα χτίζουν απέναντι σε άλλους, διαφορετικής θρησκείας, άλλου χρώματος, έτερης σεξουαλικότητας.
Η ταινία μας μαθαίνει πως σήμερα επιβάλλεται να πέσουν τα τείχη, ανοίγοντας τον δρόμο προς τους προσδιορισμένους ως ‘’Άλλους’’. Ωστόσο, όντας ανιστόρητοι, έχουμε ακόμα δουλειά μπροστά μας.
Το μόνο που θέλουμε είναι απλά αγάπη.