Buena Vista Social Club: H Ιστορία πίσω από την Αναβίωση της Χαμένης Κουβανέζικης Μουσικής

Θα παίξω την τελευταία μου νότα στον τάφο.
-Ruben Gonzales

To Buena Vista Social Club των 50’s

Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα η νυχτερινή ζωή στην Κούβα αποτελούσε κομμάτι της κάθε διαφορετικής ομάδας που κατοικούσε στο νησί. Τα μαγαζιά ήταν ένα είδος λέσχης που επέτρεπε την είσοδο σε συγκεκριμένα μέλη. Για παράδειγμα αλλού διασκέδαζαν οι λευκοί, αλλού οι μαύροι Κουβανοί. Έτσι και το αρχικό Buena Vista Social Club.

Υπήρξε ένα κέντρο κουλτούρας για του Κουβανούς με αφρικανικές ρίζες στην πρωτεύουσα Αβάνα, στην γειτονιά με το ίδιο όνομα Buenavista. Αφού τα clubs τότε ήταν χωρισμένα, το Buena Vista φιλοξενούσε μόνο εκλεκτούς μαύρους μουσικούς και επισκέπτες που λικνίζονταν στον ρυθμό πάνω στα πολύχρωμα πλακάκια του.

Πως δημιουργήθηκε το Buena Vista Social Club των 90’s

Το 1996 o παραγωγός Nick Gold μαζί με τον κιθαρίστα Ry Cooder με σκοπό την εξερεύνηση την παλιάς κουβανέζικης μουσικής , και με την καθοδήγηση του κουβανού Juan de Marcos González, που συγκέντρωσε την τέλεια ομάδα ανθρώπων, δημιούργησαν, κάπως τυχαία, ένα ανεπανάληπτο σχήμα μουσικών και το άλμπουμ Buena Vista Social Club. Ένα νέο κύμα λατρείας ξεχύθηκε στην υφήλιο για την old fashioned μουσική της Κούβας.

Οι καλλιτέχνες που συγκεντρώθηκαν ήταν τεράστιοι αστέρες στην μουσική κατά την δεκαετία του ’50, όταν η νυχτερινή ζωή και ο χορός στην Κούβα άνθιζε. Οι ήχοι που δημιουργούν αποτελούνται από μουσικές Son cubano, Guajira, Bolero, Danzón.

Το album Buena Vista Social Club του 1997, που αρχικά λίγοι πρόσεξαν, μετά από τις επανειλημμένες καλές κριτικές έγινε hit και βραβεύτηκε με Grammy. Ο Wim Wenders ζήτησε από τον Cooder να τον πάρει μαζί του στο επόμενα ταξίδι στην Κούβα για να κινηματογραφήσει ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για το Buena Vista Social Club, με ομώνυμο τίτλο που κυκλοφόρησε το 1999 και προτάθηκε για Oscar.

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το σχήμα Buena Vista Social Club ΔΕΝ υπήρξε παλιά συγκρότημα. Οι καλλιτέχνες που το απαρτίζουν βρέθηκαν όλοι μαζί μόλις το 1997.

Με την έλευση του κομμουνιστικού καθεστώτος τα clubs έκλεισαν, μαζί και το Buena Vista Social Club. Οι καλλιτέχνες, άνεργοι και χωρίς σκηνή να παίξουν μουσική, ξεχάστηκαν. Όταν οι δημιουργοί μας τους αναζήτησαν στα τέλη της δεκαετίες του ’90 ήταν πλέον ηλικιωμένοι και άφηναν την ζωή τους να κυλάει στα σοκάκια της Κούβας.

Ο Cooder είχε στο μυαλό του την ιδέα πως για να ανακαλύψει την πραγματική μουσική που αναζητούσε έπρεπε να βρει τους γηραιότερους και τους καλύτερους γνώστες και αυτό έκανε, δηλαδή αυτό ζήτησε από τον Juan de Marcos González που είχε τις γνωριμίες.

Σκεφτείτε μόνο πως ο Rubén González είχε να παίξει πιάνο 10 ολόκληρα χρόνια πριν την δημιουργία του άλμπουμ, ενώ ο Ibrahim Ferrer στα 69 του δούλευε ως καθαριστής παπουτσιών όταν τον κάλεσαν στο στούντιο.

Η αναγνώριση και η περιοδεία

Η μεγάλη επιτυχία που γνώρισε το πρώτο άλμπουμ οδήγησε τους μουσικούς σε μία περιοδεία με Αμερική και Ευρώπη με δύο μεγάλους σταθμού στο Carnegie Hall στην Νέα Υόρκη και το Άμστερνταμ. Έχοντας την ευκαιρία να βγουν από την απομονωμένη και σε σύγκρουση με τις Η.Π.Α. τότε Κούβα, η εμπειρία ήταν μοναδική για αυτούς. Μάλλον πιο πολύ τουρίστες ήταν, παρά μουσικοί σε περιοδεία.

Τα μάτια τους πάνω στην σκηνή έχουν το ίδιο δέος με εκείνο των θεατών που ζητωκραυγάζουν. Ο Cooder τους οδήγησε εκεί ξέροντας πως λόγω της ηλικίας τους η Κούβα ίσως να μην τους έδινε την ευκαιρία για αξίωση που τους αναλογούσε.

Μέλη

Τα μέλη του Buena Vista Social Club είναι πάρα πολλά, σε όλο το διάστημα πάνω από 20. Πολλοί απεβίωσαν, άλλοι έμειναν και άλλοι προστέθηκαν. Φανταστείτε πως κεντρικός κιθαρίστας Compay Segundo ήταν 90 ετών όταν κυκλοφόρησε το άλμπουμ. Κουβανοί ή όχι, είναι όλοι λάτρεις της κουβανέζικης μουσικής και την σέβονται ακράδαντα.

Παρακολούθησα το ντοκιμαντέρ με καθήλωση, καθώς οι άνθρωποι αυτοί -αναφέρομαι τουλάχιστον στους ηλικιωμένους μουσικούς που η ευτυχία τους χτύπησε την πόρτα- είχαν ένα πεντακάθαρο βλέμμα. Ταπεινοί, χωρίς δίψα για πλούτη, μόνο αγάπη για την μουσική.

Μουσική και Ντοκιμαντέρ για το Buena Vista Social Club

Album

• Buena Vista Social Club (1997)
• Buena Vista Social Club at Carnegie Hall (live album, 2008)
• Lost and Found (2015)

Ντοκιμαντέρ

• Buena Vista Social Club (1999)
• Buena Vista Social Club: Adios (2017)

H Omara Portuondo εμφανίστηκε στην Αθήνα στην Τεχνόπολη στις 15 Ιουλίου του 2019!