Χρήστος ΦερούσηςΚαλησπέρα και καλώς ήρθατε.
Για να πιαστούμε από τον γκρεμό που είχαμε μείνει κρεμασμένοι, ανάφερα στο προηγούμενο μέρος, που μπορείς να βρεις εδώ, πως υπάρχουν δυο γραμμές ηθικολογικής επιχειρηματολογίας, που ακολουθούνται από τους Vegan.
Η πρώτη αφορά τα δικαιώματα των ζώων, τα οποία θα έπρεπε να είναι ίσα με των ανθρώπων, και η δεύτερη τον πόνο και την εκμετάλλευση τους. Αυτές οι δυο γραμμές, είτε μένουν παράλληλες, ενστερνιζόμενες ατομικά, είτε θα μπλέκονται η μια στην άλλη, κατά τη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Vegan, που θέλει να φέρει την συζήτηση στα μέτρα του.
Είναι, όμως, αντικρουόμενες σε πολλά μέτωπα, και παρακάτω, θα δούμε ποια είναι αυτά…
Here goes nothing.
Αρχικά, για τα νομικά δικαιώματα. Έστω ότι, δίνουμε στα ζώα τα ίδια νομικά δικαιώματα με έναν άνθρωπο, το οποίο από μόνο του, δεν βγάζει κανένα νόημα, γιατί όταν μιλάμε για δικαιώματα, μιλάμε για καθολικότητα.
Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι, γιατί έχουμε όλοι τα ίδια, ίσα δικαιώματα. Για να έχουμε, λοιπόν, την ίδια ισότητα μεταξύ ζώων και ανθρώπων, όπως έχουμε μεταξύ ανθρώπων, θα πρέπει τα δικαιώματα αυτά να δοθούν στην πληρότητά τους. Και δεν βλέπω σύντομα ένα γουρούνι να ψηφίζει.
Ακόμα όμως κι αν τα ξεχάσουμε αυτά, και θεωρήσουμε τα ζώα ίσα με εμάς, θα πρέπει να θεωρήσουμε και εμάς ίσους με τα ζώα. Και να ένα παράδειγμα γιατί αυτό δεν θα δούλευε.
Στην τέλεια Vegan κοινωνία μας, στην οποία θα τρεφόμασταν μόνο με τους καρπούς της Μητέρας Γης, θα υπήρχε ακόμα θάνατος ζώων. Πέρα από το παράδειγμα της αποξήλωσης, που είδαμε στο πρώτο μέρος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αγρότες που καλλιεργούν την γη, την προστατεύουν κιόλας.
Είτε αυτό λέγεται εντομοκτόνα, είτε λέγεται η υπεράσπιση της γης κατά τυχόν εισβολέων (αλεπούδες, τσακάλια, φίδια, νυφίτσες), είτε λέγεται ακούσιος θάνατος από αλωνιστική μηχανή που μαζεύει σιτάρι. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο θάνατος ζώων θεωρείται δικαιολογημένος και αναπόφευκτος.
Κάτι που παραδέχεται και ο Jack Norris, γενικός διευθυντής και συνιδρυτής του Vegan Outreach, ενός από τους μεγαλύτερους φορείς του Vegan τρόπου ζωής.
Παίρνοντας, λοιπόν, αυτό το παράδειγμα και έχοντας υπόψη ότι τα ζώα και οι άνθρωποι μοιράζονται ίσα δικαιώματα και ότι είναι δικαιολογημένο να σκοτώνουμε ζώα που απειλούν τις καλλιέργειές μας, θα πρέπει να θεωρήσουμε πως το ίδιο ισχύει και για όποιον άνθρωπο προσπαθήσει με οποιονδήποτε τρόπο να απειλήσει κάποια καλλιέργεια.
Και δεν νομίζω πως κανείς μας νιώθει άνετα με την εικόνα ενός αγρότη να σηκώνει καραμπίνα και να πυροβολεί όποιον τολμήσει να μπει στο χωράφι του.
Ας υποθέσουμε τώρα, πως μιλάμε για ατομικά, ξεχωριστά δικαιώματα που δίνουμε στα ζώα. Ναι, δεν θα μπορούν να ψηφίσουν, αλλά δεν θα μεγαλώνουν και θα πεθαίνουν το ένα πάνω στο άλλο, σε τεράστιες μονάδες εκτροφής. Αυτό, όμως, δεν λύνει το πρόβλημα των ζώων που πεθαίνουν για χάρη της καλλιέργειας, όπως είδαμε νωρίτερα.
Υπάρχουν δυο επιχειρήματα εδώ. Το πρώτο, είναι πως εφόσον αυτοί οι θάνατοι είναι αναπόφευκτοι, μπορούν να δικαιολογηθούν. Προηγουμένως, όταν μιλήσαμε για δικαιώματα, μιλήσαμε για καθολικότητα. Όπως όλα τα δικαιώματα είναι ίδια και ίσα για όλους τους ανθρώπους μεταξύ τους, θα έπρεπε να είναι και για όλα τα ζώα μεταξύ τους.
Άρα, δεν μπορούμε εξ ορισμού να δικαιολογήσουμε τον θάνατο μερικών ζώων αντί κάποιων άλλων. Δεν μπορούμε να έχουμε και καθολικά δικαιώματα και εξαιρέσεις.
Το δεύτερο είναι πως, έστω ότι δίνουμε δικαιώματα στα ζώα, με εξαίρεση τα ζώα που απειλούν τις καλλιέργειες. Αυτό θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την περίπτωση του εισβολέα σε ιδιόκτητο χώρο. Η νομοθεσία καλύπτει τον φόνο από αυτοάμυνα, οπότε, αν κάποιος διαρρήξει το σπίτι σου, έχεις το δικαίωμα να αμυνθείς, όπως ο αγρότης έχει το δικαίωμα να αμυνθεί κατά των ζώων που προσπαθούν να τον ζημιώσουν και να παρέμβουν στον ιδιόκτητο χώρο του.
Ακούγεται αρκετά δίκαιο, σωστά;
Παράνομος ο άνθρωπος, παράνομο και το ζώο. Ίδια νομική κάλυψη και στις δυο περιπτώσεις.
Καλά όλα αυτά, αλλά ξεχνάμε κάτι βασικό. Τα ζώα, δεν έχουν νομική συνείδηση. Όταν κάποιος άνθρωπος καταπατάει την ιδιοκτησία κάποιου, το κάνει από επιλογή. Έχοντας πλήρη γνώση του νομικού πλαισίου και των επιπτώσεων, παίρνει μια απόφαση.
Τα ζώα δεν χρίζουν της ίδιας χάρης. Έστω ότι αναγνωρίζουμε δικαιώματα στα ζώα. Τα νομικά δικαιώματα επιφέρουν νομικούς περιορισμούς που επιφέρουν νομικές κυρώσεις κατά την καταπάτησή τους.
Τα ζώα όμως δεν έχουν ιδέα απ’ αυτά. Δεν θα έχουν ιδέα για τα δικαιώματά τους, δε θα έχουν ιδέα για τους περιορισμούς τους και δεν θα έχουν ιδέα για τις κυρώσεις τους. Άρα το ηθικό επιχείρημα υπέρ των δικαιωμάτων καταρρέει.
Η δεύτερη ηθικολογική γραμμή είναι περισσότερο βασισμένη στο συναίσθημα. Ένας φυτοφαγικός τρόπος ζωής φαίνεται να εμπεριέχει και να συμβάλει σε μικρότερο βαθμό δυστυχίας για τα ζώα. Είτε αυτό είναι σωματικός πόνος, είτε είναι συστηματική εκμετάλλευση.
Η περίπτωση της εκμετάλλευσης είναι πιο περίπλοκη.
Πέρα από το κρέας τους, τα ζώα μας δίνουν γάλα και όλα τα προϊόντα του, μαλλί και αυγά. Χωρίς να τα σκοτώνουμε, τα εκμεταλλευόμαστε με άλλα μέσα. Το ίδιο, όμως, ισχύει και για την καλλιέργεια. Τα φυσικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από την κοπριά ζώων, παράγοντα της εκτροφής τους.
Δεν θα μιλήσω καν για τα χημικά και τεχνητά λιπάσματα, που καταλήγουν στο έδαφος και τα νερά, και ρυπαίνουν την ίδια φύση που οι ίδιοι οι Vegan υποστηρίζουν πως προστατεύουν με τις διατροφικές τους επιλογές. Μέχρι λοιπόν να βρούμε μια καλύτερη λύση, θα πρέπει να εκμεταλλευόμαστε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τα ζώα.
Κλείνοντας, θέλω να καταλήξω κάπου. Θα πρέπει να σταματήσουμε, και οι μεν και οι δε, να θεοποιούμε ή να απορρίπτουμε τον Vegan τρόπο ζωής αντίστοιχα.
Οι κρεατοφάγοι θα πρέπει να παραδεχτούμε πως δεν χρειάζεται να τρώμε κάθε μέρα κρέας για να επιβιώσουμε και να σταθούμε δίπλα σε αυτούς που ζητούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τα ζώα, αναγκάζοντας, με τις επιλογές μας, τη βιομηχανία να βρει άλλες λύσεις.
Και οι Vegan θα πρέπει να σταματήσουν να δηλώνουν ηθική ανωτερότητα, γιατί δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι άσπρα και μαύρα, δίκαιο και άδικο.