Έμμυ ΑλεξιάδουΣαν σήμερα το 1908 γεννήθηκε ο Θεατράνθρωπος Κάρολος Κουν και εμείς παραθέτουμε λίγα πράγματα για την ζωή του και αποφθέγματα του για να τον γνωρίσεις καλύτερα!
Κάρολος Κουν: Ονειροπόλος, Πρωτοπόρος, Χαρισματικός
Αυτά είναι πολύ λίγα για να περιγράψουν τον Κάρολο Κουν, έναν δημιουργό τέχνης, σκηνοθέτη και παιδαγωγό. Ο Κάρολος Κουν κατάφερε να μεταδώσει το μεγάλο του πάθος για το θέατρο και να δημιουργήσει ένα έργο που αποτελεί σήμερα θησαυρό για τον πολιτισμό μας.
Στα πρώτα του βήματα στο θέατρο θεωρήθηκε αιρετικός. Η πορεία της δουλειάς του ανέτρεψε τις αρχικές εντυπώσεις. Υπήρξε φωτισμένος δάσκαλος και κατάφερε με τη διδασκαλία του να αναδείξει το ταλέντο πολλών μεγάλων ηθοποιών.
Όμως ας δούμε λίγα πράγματα για την ζωή του
Ο Κάρολος Κουν γεννήθηκε στην Προύσα στις 13 Σεπτεμβρίου του 1908.
Από πολύ μικρός ο Κουν γνώρισε τα καλλιτεχνικά του χαρίσματα. Σχημάτιζε μελωδίες στην πιανόλα του σαλονιού. Έκοβε τα μοντέλα από τα περιοδικά μόδας της μητέρας του κι έκανε θέατρο. Πιο πολύ, όμως, του άρεσε να ζωγραφίζει με νερομπογιές.
Μικρός ο Κάρολος Κουν επιστράτευε την φαντασία και δημιουργούσε κόσμους δικούς του. Το σαλόνι του σπιτιού του γινόταν ένα μικρό σκηνικό όπου το πάτωμα ήταν η θάλασσα, τα έπιπλα οι βράχοι και εκεί γινόταν ένα με το δημιούργημα του… Λίγα χρόνια μετά μας έκανε να βλέπουμε το δικό του κόσμο, τη δικιά του ματιά, να ξεδιπλώνονται μέσα από τα έργα μεγάλων συγγραφέων στο σανίδι.
Τα χρόνια της εφηβείας του τα πέρασε εσώκλειστος στην αμερικανική Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης. Στο θεατρικό όμιλο, Robert College Ρlayers Οfficers, ο Κάρολος εκτελούσε χρέη γραμματέα και συμμετείχε στις παραστάσεις.
Το 1928 σπουδάζει αισθητική στη Σορβόννη. Σύντομα το 1929 επιστρέφει στην Ελλάδα και εργάζεται ως καθηγητής Αγγλικών στο Κολέγιο Αθηνών, όπου άρχισε να κάνει τις πρώτες θεατρικές παραστάσεις με τους μαθητές του, με μικρά σκετς που έγραφε ο ίδιος.
Το 1933 ιδρύει, μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον δημοσιογράφο Διονύσιο Δεβάρη, τη Λαϊκή Σκηνή. Από τη δραματική σχολή που στεγάζεται σ’ ένα εγκαταλελειμμένο καμαρίνι του Δημοτικού Θεάτρου, θα προκύψει ο βασικός πυρήνας του θιάσου.
Όμως ο Κάρολος Κουν δεν εγκαταλείπει το όνειρό του να δημιουργήσει τη δική του μόνιμη, αφοσιωμένη ομάδα, να φτιάξει ηθοποιούς που να βλέπουν το θέατρο ως λειτούργημα και όχι ως επαγγελματική ενασχόληση. Το όνειρό του αυτό έγινε πραγματικότητα το 1942, ιδρύοντας μέσα στο σκοτάδι της γερμανικής κατοχής το Θέατρο Τέχνης.
Σημαντική στιγμή της θεατρικής του ζωής είναι η παράσταση « Όρνιθες» του Αριστοφάνη. Το 1959 παρουσιάζει στο Φεστιβάλ Αθηνών τις «Όρνιθες» στο Ηρώδειο. Η παράσταση διακόπηκε από τις έξαλλες διαμαρτυρίες και τα γιουχαΐσματα του κοινού, ενώ η κυβέρνηση επενέβη δραστικά. Τρία χρόνια αργότερα, στο Φεστιβάλ των Εθνών στο Παρίσι, οι «Όρνιθες» του βέβηλου Κουν μοιράστηκαν το πρώτο βραβείο με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές.
Φωτογραφία από την παράσταση “‘Ορνιθες”
Το 1967 δέχεται την πρόσκληση από το Βασιλικό Σαιξπηρικό θέατρο της Αγγλίας για να σκηνοθετήσει στο Στράτφορντ την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Ήταν ο δεύτερος σκηνοθέτης μέσα σε τριάντα χρόνια που τον καλούσαν να σκηνοθετήσει σ’ αυτό το θέατρο. Η αγγλική κριτική χαρακτήρισε την παράσταση ως την καλύτερη σαιξπηρική της τελευταίας δεκαετίας.
Χάρη στον Κουν το Ελληνικό κοινό γνώρισε τα σύγχρονα ξένα θεατρικά ρεύματα, το θέατρο του Παραλόγου, Ιονέσκο, Μπέκετ κ.ά., ενώ επανήλθε στους Ουίλιαμς, Τσέχοφ, Μπρεχτ, Μίλλερ, Σαίξπηρ.
Άφησε την τελευταία του πνοή το βράδυ της 14ης Φεβρουαρίου του 1987, την ώρα ακριβώς που θα δινόταν η πρεμιέρα του έργου «Ο ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη, που λίγο καιρό πριν είχε αρχίσει να σκηνοθετεί στο «Υπόγειο» στο Θέατρο Τέχνης.
Αποφθέγματα του Κάρολου Κουν που θα σου αλλάξουν την οπτική στα πράγματα
1. «Να δουλεύεις και να δίνεσαι σ’ αυτό που κάνεις και σ’ αυτά που βλέπεις και αγγίζεις. Όσο περισσότερο δίνεις, τόσο περισσότερα παίρνεις».
2. «Πρέπει να πιστεύουμε σε θαύματα για να γίνουν θαύματα».
3. «Μονάχα με απόλυτη πίστη, με απόλυτη θυσία του εαυτού μας σε μια ανώτερη ιδέα, μπορούμε να αποχτήσουμε τη δύναμη, την οντότητα και να φέρουμε στην επιφάνεια τον ψυχικό πλούτο που βρίσκεται θαμμένος μέσα μας για την πραγματοποίησή της».
4. «Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας».
5. «Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε του εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας».
«Ο Κουν δόθηκε στο Θέατρο, και του έδωσε “εκ του υστερήματος και εκ του περισσεύματός του” τα πάντα, θεωρώντας τη Σκηνή σαν το πιο πρόσφορο καλλιτεχνικό μέσο για να εκφράσει τα πάθη και τα οράματά του, για να κοινωνήσει με άλλους “παθιασμένους” σαν κι αυτόν, και να επικοινωνήσει με το κοινό, μεταλαβαίνοντάς του το κρασί και το αίμα του.» Μ.Πλωρίτης