Μαριλίτσα ΚωνσταντοπούλουΗ κάνναβη είναι κάπως παρεξηγημένη και αυτοί είναι οι λόγοι που η αποποινικοποίησή της δε θα έπρεπε απαραίτητα να δαιμονοποιείται σε τέτοιο βαθμό.
Το ζήτημα της αποποινικοποίησης της κάνναβης, τόσο της φαρμακευτικής όσο και της ψυχαγωγικής, είναι ένα ζήτημα που ανέκαθεν μονοπωλούσε το ενδιαφέρον και που σχετικά πρόσφατα ήρθε στο προσκήνιο και στη χώρα μας.
Από τη μία πλευρά οι υπέρμαχοι αυτής υποστηρίζουν ότι ήρθε ο καιρός να αποποινικοποιηθεί και στη χώρα μας. Από την άλλη οι επικριτές αυτού μάχονται να προλάβουν το κακό υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα άνοιγε τον ασκό του αιόλου για μύρια κακά. Τα επιχειρήματα είναι πολλά και από τις δύο πλευρές.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα νομιμοποίησης της κάνναβης θα παραθέσω ορισμένα από τα κυριότερα και πιο σοβαρά–κατά τη γνώμη μου–επιχειρήματα υπέρ:
1. Επιστημονικά η λιγότερο επιβλαβής σε σχέση με τις συνηθισμένες ουσίες
Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες που μελέτησαν τις επιδράσεις ουσιών, όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα κοινού καπνού, η κάνναβη, η κρυσταλλική μεθανόλη, η έκσταση, η ηρωίνη και η κοκαΐνη διαπιστώθηκε ότι η κάνναβη είναι η λιγότερο επιβλαβής ναρκωτική ουσία και συγκεκριμένα είναι κατά 114 φορές λιγότερο θανατηφόρα σε σχέση με το αλκοόλ.
Επίσημη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Scientific Reports κατέδειξε τον αυξημένο κίνδυνο θανάτου που σχετίζεται με τη χρήση των πλέον συνηθισμένων ουσιών όπως το αλκοόλ, το οποίο κατέχει το υψηλότερο ποσοστό επικινδυνότητας, με την ηρωίνη και την κοκαΐνη να ακολουθούν. Σημασία για την εγκυρότητα του αποτελέσματος έχει ότι η έρευνα αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε σε διάστημα δεκαετίας υπό διαφορετικές μεθοδολογίες που οδήγησαν στο κοινό του αποτελέσματος.
2. Η απαγόρευση δεν συνεπάγεται μείωση των χρηστών
Η απαγόρευση παρατηρημένα δεν αποτρέπει τους καταναλωτές από τη χρήση της ουσίας ούτε εμφανίζεται να εμποδίζει τους διακινητές από την παραγωγή και τη διακίνησή της.
Αντιθέτως, η ουσία εξακολουθεί να διακινείται σε όλες της ηλικίες με τη τιμή του παράνομου προϊόντος που εντοπίζεται στη μαύρη αγορά να είναι υψηλή, εν αντιθέσει με την ποιότητα η οποία ελλείψει οργανωμένου πλαισίου ελέγχου των συνθηκών παραγωγής της είναι κακή.
Το υψηλό του τιμήματος δύναται να οδηγήσει πολλές φορές τους χρήστες είτε στην ιδία παραγωγή είτε και στη διακίνηση ώστε να εξασφαλιστεί το οικονομικό αντίκρισμα για την ιδιωτική τελικώς χρήση η οποία ούτως ή άλλως λαμβάνει χώρα.
3. Οι ανήλικοι είναι ο εύκολος στόχος του παράνομου εμπορίου
Στο πλαίσιο του παράνομου οι διακινητές προωθούν την ουσία αδιακρίτως σε όλες τις ηλικίες συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων που αποτελούν μια ευάλωτη ομάδα που χρήζει προστασίας από την πολιτεία.
Το νόμιμο εμπόριο θέτει δικλείδες ασφαλείας ώστε να ελέγχεται αφενός η ποιότητα του διακινηθέντος προϊόντος και αφετέρου να αποτρέπεται η πώληση σε ανηλίκους, όπως ισχύει στην περίπτωση του αλκοόλ και των τσιγάρων, ανεξάρτητα που στην Ελλάδα η εφαρμογή των νόμων εμφανίζεται πολλές φορές να ατονεί.
Σε κάθε περίπτωση η ύπαρξη ενός πλαισίου ελέγχου είναι επιβεβλημένη.
4. Η ελεύθερη βούληση σημαίνει ελεύθερη επιλογή
Η αποδοχή της ελεύθερης βούλησης έρχεται σε σύγκρουση με την πατερναλιστική προσέγγιση του κράτους να αποφασίζει τί είναι καλό-ηθικό για τους πολίτες και τί όχι στο βαθμό που θέμα συζήτησης είναι μια σχετικά ακίνδυνη απόλαυση-άλλωστε το επικίνδυνο της χρήσης της δεν είναι καθόλου με σαφήνεια καταδεδειγμένο– μεταξύ ενηλίκων που συναινούν στην ιδιωτική της χρήση.
Λαμβανομένου υπ’ όψιν αυτού και δεδομένου πως η ιδιωτική χρήση είναι προσωπική επιλογή που δεν προσκρούει σε δικαιώματα τρίτων είναι δικαίωμα κάθε ατόμου να αποφασίσει ελεύθερα για τον εαυτό του αν θα προβεί στη χρήση ή όχι.
5. “Το τερπνόν μετά του ωφελίμου”: πλαίσιο ελέγχου και αντίκτυπο στην οικονομία
Εκτιμήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι η νομιμοποίηση της κάνναβης θα κάνει τη χώρα περίπου κατά 18 δισεκατομμύρια δολάρια πλουσιότερη κάθε χρόνο. Τα κέρδη θα προέλθουν από τα φορολογικά έσοδα από τις πωλήσεις και την εξοικονόμηση πόρων στο δικαστικό σύστημα.
Δεδομένου ότι η απαγόρευση δεν πρόκειται να σταματήσει το κάπνισμα των ανθρώπων, αντιθέτως η ίδια η έννοια του παρανόμου είναι αλήθεια ότι κάνει τον απαγορευμένο καρπό πιο ελκυστικό, το κράτος μπορεί, αδράττοντας την ευκαιρία, να αντλήσει έσοδα από αυτό ελέγχοντας παράλληλα τη διακίνηση υπό τους όρους που το ίδιο θα θέσει.
Το Κολοράντο κέρδισε περισσότερα από 5 εκατομμύρια δολάρια την πρώτη εβδομάδα μετά τη νομιμοποίηση των λιανικών πωλήσεων της κάνναβης, ενώ εταιρεία της Τζαμάικας έκλεισε συμφωνία αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων για να προμηθεύσει το Κολοράντο με κάνναβη.
6. Η ενημέρωση περί τη συνετή χρήση σημαίνει αποδοχή της νομιμοποίησης
Εμμένοντας στη σημασία ενός με σαφήνεια οριοθετημένου πλαισίου ελέγχου της ποιότητας και ποσότητας της παραγωγής και κατανάλωσης, το ίδιο το κράτος μπορεί να παίξει το ρόλο του καθοδηγητή.
Σε αντίθεση με την άναρχη χρήση, η χρήση εντός ενός ασφαλούς και οριοθετημένου πλαισίου επιτρέπει στο κράτος να διαδραματίσει ένα διδακτικό ρόλο έναντι του τιμωρητικού που επιλέγει σήμερα. Κι αυτό μέσα από την ουσιαστική πληροφόρηση από μικρές ηλικίες για τις τοξικές ουσίες που είναι πραγματικά βλαβερές έως και θανατηφόρες. Κάτι που σε κάθε περίπτωση δεν επιτυγχάνεται μέσα από τη ταύτιση της κάνναβης με το απόλυτο κακό και την αυτόματη σύνδεσή της με άλλα φαινόμενα εξαρτήσεων που αδυνατεί να αντιμετωπίσει στη ρίζα τους.
Κάποιες διαπιστώσεις
Η κάνναβη αποτελεί την πιο διαδεδομένη ουσία παγκοσμίως.
Η ποινικοποίησή της δεν κατάφερε να περιορίσει την κατανάλωσή της.
Ο παράνομος χαρακτήρας οδηγεί σε ανεξέλεγκτη παραγωγή και κατανάλωση.
Η εξακολούθηση μιας τυφλής και αμφίβολης για πολλούς τακτικής απαγόρευσης είναι από μόνη της προβληματική.
Η αντιμετώπιση κάθε “προβλήματος” απαιτεί μια ολοκληρωμένη μέθοδο προσέγγισης και όχι ηθελημένο κλείσιμο των οφθαλμών σε μια υπαρκτή κατάσταση που δε θα πάψει να υφίσταται. Άλλωστε “είναι τρέλα να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα” .