FrapressΗ σκηνοθέτιδα Άννα Σεβαστή Τζίμα ανεβάζει για δεύτερη φορά φέτος «Το όνειρο ενός γελοίου» του Φ. Ντοστογιέφσκι, με πρωταγωνιστή τον Θωμά Κινδύνη και η παράσταση συναρπάζει το κοινό.
Επιμέλεια: Γεωργία Σιούπουλη, Ελένη Μαρόκου
Ένα έργο τόσο παλιό, χρονολογούμενο το 1877, και παρόλα αυτά τόσο επίκαιρο έρχεται να φωτίσει πολλές πτυχές της σύγχρονης ζωής, που μάλλον η ουσία της δεν έχει αλλάξει ανά τα χρόνια.
Ο γελοίος άνθρωπος και το όνειρό του, ένας τίτλος τρόπον τινά αινιγματικός που όμως μιλάει στον καθένα μας και για τον καθένα μας. Μιλάει για την γελοιότητα που μας χαρακτηρίζει, για τις κοινωνικές μασκαράτες που γινόμαστε για να ταιριάξουμε στο σύνολο, για την υποκρισία της εποχής και εν τέλει για το αίτημα για αγάπη που κάνει όλα τα υπόλοιπα να μοιάζουν φτωχά.
Στην ακόλουθη συνέντευξη η σκηνοθέτιδα μιλάει για το έργο και τις απόψεις της πάνω σ’ αυτό, σχολιάζοντας ταυτόχρονα το παρόν με μια ιδιαίτερα ξεχωριστή ματιά.
Ας δούμε τα λόγια της:
1. Θεωρείτε ότι το έργο ανταποκρίθηκε στο όραμα που είχατε γι’ αυτό; Πλησίαζε τη δική σας καλλιτεχνική σύλληψη;
Το να σκηνοθετήσω έναν τέτοιο μονόλογο ήταν μια μεγάλη πρόκληση για μένα, καταλαβαίνετε ότι το στοίχημα ήταν τριπλό, ένας τεράστιος συγγραφέας, ένας μονόλογος και ένας πολύ έμπειρος ηθοποιός…. Πολύ ιδρώτας….
Τελικά όμως είμαι πολύ ευχαριστημένη από το αποτέλεσμα, ο κόσμος που βλέπει την παράσταση έχει την ευκαιρία να διεισδύσει στα νοήματα του κειμένου, χωρίς να κουραστεί, αλλά και να ταξιδέψει, ας μην ξεχνάμε ότι το όλο έργο είναι ένα όνειρο.
Φυσικά, στο αποτέλεσμα έπαιξε μεγάλο ρόλο και η ερμηνευτική δεινότητα του κ. Κινδύνη και η ικανότητα του στην κίνηση, την μουσική και το τραγούδι, πρόκειται για έναν πολυτάλαντο ηθοποιό που φέρει την κλασσική σχολή αλλά ταυτόχρονα μια ανεξήγητη φρεσκάδα στο παίξιμο του, σίγουρα όλ’ αυτά αποτέλεσαν για μένα μεγάλη πηγή έμπνευσης!
2. Εσείς η ίδια μεταφράσατε το έργο του Φ. Ντοστογιέφσκι. Ποιο ήταν το σημείο εκείνο μέσα στο έργο που σας συνεπήρε και σας ενέπνευσε;
Η αγαπημένη μου φράση στο έργο βρίσκεται εκεί στην αρχή του… τα λέει όλα, και πραγματικά νιώθω ότι η συνέχεια απλά μας οδηγεί με περίτεχνο τρόπο όλο και πιο βαθιά σε αυτό: «Ναι, είμαι ένας γελοίος άνθρωπος…. Είμαι δηλαδή ένας κανονικός άνθρωπος, όπως όλοι οι άλλοι…» Συγκλονιστικό.
Πόσο δύσκολο είναι να παραδεχτούμε την γελοιότητα μας… πού θα μας οδηγούσε αυτό;
Ο ήρωας της ιστορίας θα περάσει όλα τα στάδια της αφύπνισης, θα γίνει ο περίγελος, θα μισήσει τον εαυτό του τους άλλους, θα σκεφτεί απίστευτα πράγματα πάντα προσπαθώντας να αποφύγει την αλήθεια… στο τέλος όμως θα φτάσει εκεί… και αυτό είναι το καλύτερο σημείο του έργου, υπάρχει διέξοδος…
3. Ποιο άλλο έργο ή βιβλίο πιστεύετε θα αντιπροσώπευε ένα αντίστοιχο ή συμπληρωματικό μήνυμα;
Αυτό που μου ήρθε στο νου είναι ένα ελληνικό παραμύθι… Ήταν λέει σ’ ένα χωριό μια ετοιμόρροπη μάντρα, έτσι κάποια μέρα μια πέτρα από την μάντρα γλίστρησε στον δρόμο, πέρασε από εκεί κάποιος από το χωριό δεν την είδε γλίστρησε και άρχισε να την βρίζει, ο επόμενος που πέρασε χτύπησε το πόδι του και βλαστήμησε τον προηγούμενο που την άφησε στην μέση, ένας άλλος την κλώτσησε, άλλος την έφτυσε κλπ.
Στο τέλος πέρασε κάποιος και όταν την είδε την πήρε και την έβαλε στη θέση της. Αυτό, είναι πολύ απλό και γι’ αυτό πολύ δύσκολο.
4. Σε κάποια σημεία της παράστασης παρουσιάστηκε ο πρωταγωνιστής ενοχικός απέναντι σε όλη αυτήν την κατάσταση διαφθοράς και ψευτιάς σε εκείνη την άλλη γη, νιώθοντας ότι εκείνος τους είχε διαφθείρει. Με αφορμή αυτό, εσείς πιστεύετε ότι όλοι μας κι ο καθένας ξεχωριστά είμαστε υπεύθυνοι για την κατάσταση των άλλων;
Δεν έχω καμία διάθεση να σπείρω ενοχές στους ανθρώπους, αλλά ας αναλογιστούμε ποια θέση έχουμε απέναντι στη ζωή; Πόση υπευθυνότητα παίρνουμε γι αυτήν; Εννοώ για τους γύρω μας, για τον εαυτό μας; Πόσες φορές κλωτσάμε απλά την πέτρα; Την αποφεύγουμε, κάνουμε πως δεν υπάρχει κλπ. Πόση είναι η ακεραιότητά μας;
5. Επιλέξατε να πλαισιώσετε το έργο με ορισμένα αντικείμενα: ένα δοχείο με σαπουνόνερο για μπουρμπουλήθρες, ένα ποδήλατο, ένα λουλούδι, κρουστά όργανα. Έχουν αυτά τα αντικείμενα μια προσωπική-συμβολική διάσταση για εσάς;
Δεν το είχα σκεφτεί έτσι, αλλά σαφώς και σημαίνουν κάτι για μένα, ταξίδι, όνειρο, ζωή, παλμός, σαπουνόφουσκες… πολύ κακό για το τίποτα μερικές φορές… Στη ζωή πολλές φορές γινόμαστε σκληροί σαν την πέτρα για λόγους ασήμαντους. Αυτό είναι από μόνο του ένα ψέμα, όταν κανείς είναι ελαφρύς και απλός, είναι πιο αληθινός και ακέραιος.
6. Στην παράστασή σας ήταν εξέχουσα η διάσταση της μασκαράτας. Στην αρχή ο ηθοποιός είναι μασκαρεμένος σαν κωμικοτραγική φιγούρα και στο τέλος ξεβάφεται πάνω στη σκηνή και βλέπουμε το πρόσωπό του. Θεωρείτε ότι αυτή η μασκαράτα είναι ένα διαχρονικό και συνεχώς επίκαιρο φαινόμενο μέσα στην κοινωνία;
Είναι ένας συμβολισμός, που θα μας οδηγήσει στην απομυθοποίηση της προσωπικότητας που με πολύ επιμέλεια δημιουργούμε για να εντυπωσιάσουμε, για να «ταιριάζουμε», για να «αρέσουμε», για να καλυφθούμε και πολλά άλλα….
Πίσω από την μασκαράτα βρίσκεται η αληθινή προσωπικότητα, αυτή που φαίνεται στις πράξεις, στην αύρα που εκπέμπει γύρω της, στην αισιοδοξία και την ελπίδα που δίνει στους άλλους. Αυτή η αληθινή προσωπικότητα είναι πολλές φορές πραγματικά ακατέργαστη ή και διαστρεβλωμένη, συχνά περνάει απαρατήρητη τόσο από το ίδιο το άτομο όσο και από τους γύρω της. Αυτήν πρέπει να μάθουμε να καλλιεργούμε και να διακρίνουμε…
Πάντα ήταν επίκαιρο θέμα αλλά σήμερα πιστεύω ότι είναι κορυφαίο θέμα, σίγουρα δεν μαθαίνουμε πια να διαβάζουμε τον άνθρωπο και τα έργα του, αλλά μόνο μαθαίνουμε να κοιτάμε την επιφάνεια, να είμαστε επιφάνεια και να μην έχουμε ίχνος σκέψης και αυτό το μαρτυρούν οι τόσοι πόλεμοι που γίνονται γύρω μας και τα ακραία φαινόμενα που χαρακτηρίζουν την εποχή μας.
Πραγματικά θα ήθελα όλοι να δουν αυτήν την παράσταση, πιστεύω ότι λειτουργεί θετικά στον μέσο θεατή. Τουλάχιστον αυτό μας δηλώνουν οι ίδιοι και κυρίως οι νέοι!