Εβίτα ΓοργορίνηΗ Νότια Αφρική είναι σίγουρα η πιο ιδιαίτερη χώρα που έχω ταξιδέψει και θα σου εξηγήσω γιατί.
Έχοντας κάνει κάποια ταξίδια στην Ευρώπη και προφανώς αγαπώντας ιδιαίτερα κάθε χώρα για ξεχωριστό λόγο, μπορώ να πω ότι περίπου αυτά που θα δεις σε αυτή την ήπειρο είναι της ίδιας λογικής. Αναφέρομαι στην αρχιτεκτονική και την ευρωπαϊκή κουλτούρα γενικότερα. Ένα ταξίδι όμως σε μια άλλη ήπειρο και πόσο μάλλον στην Αφρική είναι σίγουρα μια διαφορετική εμπειρία.
Η Νότια Αφρική βέβαια είναι ένα ιδιαίτερο παράδειγμα ακόμη και γι’ αυτή την ήπειρο. Μπορεί να μην είναι η πιο “αφρικάνικη” χώρα που μπορείς να επισκεπτείς είναι ωστόσο μοναδική τόσο λόγω της ιδιαίτερης ομορφιάς όσο και της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης.
Ας δούμε λοιπόν κάποια πράγματα που είδα εκεί και σίγουρα δε θα ξεχάσω ποτέ για να καταλάβεις τι ακριβώς εννοώ.
Βασική παρένθεση πριν συνεχίσεις να διαβάζεις, ναι η Νότια Αφρική είναι χώρα. Πάμε λοιπόν:
1. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση – Το Απαρτχάιντ με απλά λόγια
Για να καταλάβεις τι εστί Νότια Αφρική θα πρέπει να γνωρίζεις λίγο την ιστορία της. Θα τα πω πολύ συνοπτικά απλά για να προσπαθήσω να σε βάλω στο κλίμα.
Στη Νότια Αφρική κάποτε ζούσαν ήρεμα διάφορες φυλές ιθαγενών όπως οι διάσημοι Ζουλού, μέχρι το 1652 όπου Ολλανδοί και Άγγλοι ανακάλυψαν ότι υπάρχει πολύς χρυσός εκεί και θεώρησαν ότι είναι κρίμα να μείνει ανεκμετάλλευτος.
Με τις γνωστές ειρηνικές διαθέσεις που είχαν σε όλο τον κόσμο οι αποικιοκράτες κατάφεραν να επικρατήσουν και να συγκεντρώσουν όλο τον πλούτο στα χέρια τους. Όλα κυλούσαν ομαλά για τους Ευρωπαίους φίλους μας που πλέον όντας 2-3 γενιάς αυτοαποκαλέστηκαν “Afrikaans” μέχρι που οι ντόπιοι συναναστράφηκαν με τύπους όπως ο Γκάντι και συνειδητοποίησαν ότι κάτι δεν πάει καλά.
(06/23/76)(AP PHOTO)
Για να επιβληθεί η τάξη, ένας πανέξυπνος λευκός καθηγητής ονόματι P. Van Biljoen πρότεινε το Απαρτχάιντ για να προστατέψει τους λευκούς από τους κακόβουλους μαύρους που ήθελαν να μπορούν να ψηφίσουν, να έχουν ιδιοκτησία και να κυκλοφορούν ελεύθερα στους δρόμους.
Το Απαρτχάιντ για να το πω απλά και συνοπτικά στην ουσία είναι το καθεστώς που νομιμοποίησε τον ρατσισμό με ταμπέλες τύπου “απαγορεύονται οι μαύροι και τα σκυλιά” να είναι καθημερινότητα.
Ευτυχώς λοιπόν βρέθηκε ο Νέλσον Μαντέλα και η κομπανία του που προσπάθησαν να πολεμήσουν το καθεστώς, φυλακίστηκαν και όταν τα πράγματα λόγω των απεργιών και των πορειών είχαν πάει στο απροχώρητο, η κυβέρνηση αποφάσισε να απελευθερώσει τον Μαντίμπα για να διαπραγματευτεί.
Τελικά, το 1994 έγιναν πραγματάκια και ο Μαντέλα ήταν ο πρώτος αφρικανός Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής (η οποία είναι κράτος από το 1600).
Δυστυχώς όσα και να προσπάθησε να κάνει ο Μαντέλα με την εξαιρετική πολιτική του δεν ήταν αρκετά ώστε μέχρι σήμερα η κατάσταση τελικά να μην έχει αλλάξει ιδιαίτερα. Στην ουσία, το 10% των ανθρώπων που έχουν όλο τον πλούτο, μάντεψε, είναι λευκοί.
Η μεσαία τάξη είναι σχεδόν ανύπαρκτη και όσοι την αποτελούν είναι πάλι κυρίως λευκοί. Οι μαύροι που έχουν κάποια χρήματα είναι ελάχιστοι και το οφείλουν στη νομοθεσία του Μαντέλα που υποχρεώνει τις εταιρίες να προσλαμβάνουν ένα ποσοστό αφρικανών.
Προφανώς λοιπόν ο Μαντέλα είναι κάτι σαν “θεός” εκεί, σύμβολο για τους ντόπιους και φυσικά ποιος τους αδικεί;
2. Το Soweto
Η πόλη που είναι λίγο έξω από το Γιοχάνεζμπουργκ ιδρύθηκε το 1886 από μαύρους εργαζόμενους σε ορυχεία της περιοχής. Το γκέτο όπου ζουν περίπου 12 εκατομμύρια μαύροι είναι σύμβολο ελευθερίας για τους ντόπιους καθώς από εκεί ξεκίνησε το κίνημα των μαύρων κατά του ρατσισμού, της αθλιότητας,της φτώχειας και φυσικά κατά του Απαρτχάιντ.
Στην περιοχή αυτή και μάλιστα στην ίδια οδό Βιλακάζι είναι το μόνο μέρος στον κόσμο όπου βρίσκονται οι οικίες δύο νομπελιστών, του Νέλσον Μαντέλα που έχει μετατραπεί σε μουσείο και του επισκόπου Ντέσμοντ Τούτου.
Το όνομα Σοβέτο είναι αρκτικόλεξο της αγγλικής ονομασίας “South West Townships” (= Νοτιοδυτικό περίχωρο).
Στην ουσία, σήμερα το Σοβέτο είναι το απόλυτο σύμβολο κατά του Απαρτχάιντ και του ρατσισμού. Όπως λένε και οι ίδιοι εάν το Σοβέτο “βήχει” η Νότια Αφρική “κρυώνει” με την έννοια ότι από εκεί ξεκινάει κάθε κύμα αντίδρασης. Μέχρι σήμερα, αποτελεί γκέτο και οι συνθήκες διαβίωσης έχουν βελτιωθεί χάρη στον Μαντέλα που έδωσε στα σπίτια τη δυνατότητα ηλεκτρισμού και νερού – γιατί βεβαίως στο Απαρτχάιντ οι μαύροι δεν δικαιούνταν τέτοιες πολυτέλειες-.
Ωστόσο άτομα που έχουν μεγαλώσει εκεί και κατάφεραν να βγάλουν χρήματα από άποψη φτιάχνουν “καλά” σπίτια και παραμένουν εκεί κάτι που σίγουρα δείχνει πολλά για την ιδεολογία των ανθρώπων αυτών.
3. Το Kruger Park
Το Kruger Park είναι η ζούγκλα της Νότιας Αφρικής που εάν καταφέρεις ποτέ να πας μέχρι εκεί σίγουρα θα πρέπει να επιcσκεπτείς. Για να καταλάβεις είναι σε έκταση όσο το Ισραήλ!
Εγώ πήγα βεβαίως στο νότιο κομμάτι που είναι και πιο κοντά στο Γιοχάνεζμπουργκ. Εκεί έκανα camping σε έναν οργανωμένο χώρο όπου το πρωί σε ξυπνούσαν οι ήχοι από τα άγρια ζώα. Το safari είναι σίγουρα μια από τις εμπειρίες που δε θα ξεχάσω ποτέ γιατί είδα όλα τα άγρια ζώα και έμαθα πολλά για αυτά.
Για παράδειγμα ήξερες ότι ο ρινόκερος είναι είδος προς εξαφάνιση επειδή οι έξυπνοι Κινέζοι θεωρούν ότι το κόκκαλο του είναι “ευεργετικό” και τα σκοτώνουν για να το πάρουν;
4. Η απίστευτη φύση και τα ασύλληπτα σπίτια μέσα στην πόλη
Γενικά σαν πόλη το Γιοχάνεζμπουργκ δεν είναι ό,τι πιο όμορφο θα δεις. Είναι στην πραγματικότητα μια απλή πόλη. Το πράσινο όμως που έχει δεν υπάρχει. Το ίδιο ισχύει και για την Πρετόρια (την πρωτεύουσα) και το Κέιπ Τάουν. Ούτε στο Βερολίνο, ούτε πουθενά δεν έχω δει τόσο πράσινο και τόσα πάρκα σε μια πόλη.
Τα σπίτια εν τω μεταξύ στις καλές γειτονιές που ζει το 10% των λευκών κάνουν την Εκάλη να ντρέπεται που υπάρχει. Μιλάμε για πισίνες, τεράστιους κήπους και πολλά δωμάτια που δε βγάζουν κανένα νόημα. Εννοείται ότι όλα τα σπίτια έχουν τεράστιους φράχτες και μόνιμους φύλακες απ’ έξω.
Αυτά για τους πλούσιους γιατί το ταπεινό 90% του πληθυσμού έχει απλά κάγκελα στην περίπτωση φυσικά που έχει μια στέγη.
5. Οι μετακινήσεις
Η εγκληματικότητα είναι τόσο μεγάλη που ένας λευκός δεν μπορεί να περπατήσει στο δρόμο, εκτός από συγκεκριμένες γειτονιές ή τα τεράστια εμπορικά κέντρα που είναι σχεδόν τριπλάσια από τα δικά μας και υπάρχουν παντού.
Το απίστευτο είναι όμως ότι δεν υπάρχουν μέσα μαζικής μεταφοράς. Στην ουσία οι περισσότεροι μετακινούνται με κάτι λευκά βανάκια, τα “ταξί των μαύρων” όπως λένε εκεί οι λευκοί. Αυτά βεβαίως είναι γι’ αυτούς που έχουν λεφτά, εφόσον το εισιτήριο κάνει περίπου ένα ευρώ.
Οι υπόλοιποι που δεν έχουν χρήματα ούτε για το “ταξί” μετακινούνται παντού με τα πόδια. Έτσι μπορεί να βρίσκεσαι 2-3 ώρες έξω από το Γιοχάνεζμπουργκ με το αμάξι, ο πιο κοντινός οικισμός να είναι μια ώρα με το αμάξι και να βλέπεις ανθρώπους να περπατάνε στη μέση του πουθενά.
5. Το Cradle of Human Kind
Στο ασύλληπτο μουσείο που ονομάζεται Cradle of Human Kind έμαθα ότι ο πρώτος άνθρωπος έζησε στη Νότια Αφρική. Στην ουσία που λες όλοι από εκεί ξεκινήσαμε και μετά πήγαμε προς την Ασία, από εκεί στην Ευρώπη και τέλος στην Αμερική.
Το να βλέπεις δε ακριβώς πως ήταν οι πρόγονοι μας και να μαθαίνεις πως φτάσαμε εδώ σήμερα είναι σίγουρα κάτι που δε θα ξεχάσω ποτέ.
6. Οι άνθρωποι
Όπως καταλαβαίνεις λοιπόν αυτό που συμβαίνει στη Νότια Αφρική και ειδικά στο Γιοχάνεζμπουργκ γιατί το Κέιπ Τάουν είναι πολύ πιο τουριστικό και λιγότερο “επικίνδυνο” είναι κάτι που σίγουρα δεν υπάρχει πουθενά αλλού.
Οι άνθρωποι ωστόσο παρά τα όσα έχουν περάσει είναι τόσο χαμογελαστοί και έχουν τέτοιο χιούμορ που δύσκολα συναντάς και αυτό είναι σίγουρα κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση.
7. Η αφρικάνικη κουλτούρα, τα χρώματα και οι μαρκέτες
Τα αφρικάνικα χρώματα, η κουλτούρα των ανθρώπων αυτών και το πως διατηρούν και αγαπούν την παράδοση τους είναι επίσης κάτι που με ξετρέλανε.
South Africa
Οι μαρκέτες και το παζάρι που πρέπει να κάνεις εκεί – διότι εάν δεν το κάνεις παρεξηγούνται – είναι επίσης μια εμπειρία που για να είμαι ειλικρινής λάτρεψα.
Last but not least:
Αυτό που θα μπορούσα να σου πω κλείνοντας είναι πως για μένα το ταξίδι αυτό ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία τόσο λόγω της κοινωνίας που αντίκρυσα και ελπίζω σε κάποια χρόνια να αποτελεί παρελθόν, όσο και για την άγρια φύση που σίγουρα δεν μπορείς να συναντήσεις στην Ευρώπη, διότι ένας ζωολογικός κήπος για να είμαστε ειλικρινείς είναι απλά ντροπή.
Τελικά, εάν με ρωτούσες ποια χώρα πιστεύω ότι απεικονίζει καλύτερα απ’ οτιδήποτε τι εστί καπιταλισμός θα σου απαντούσα σίγουρα τη Νότια Αφρική.
Σε περίπτωση που θέλεις να μάθεις περισσότερα για τη Νότια Αφρική μπορείς να δεις την ταινία Mandela: A long walk to freedom.