Τάσος ΚωλέτσηςΗ ταινία – ωδή στη συλλογικότητα, τον αγώνα για κοινό σκοπό και την αγάπη, που κάνει την καρδιά να χτυπά με 120 χτύπους το λεπτό.
DISCLAIMER: Αυτό το άρθρο δεν είναι μια κριτική για τη συγκεκριμένη ταινία. Δεν έχω τις κατάλληλες γνώσεις και καμία απολύτως πρόθεση να κρίνω το δημιούργημα καλλιτεχνών.
Και αφού ξεκαθαρίσαμε τα βασικά ας μιλήσουμε για τους 120 Χτύπους το Λεπτό, το κινηματογραφικό παιδί του Ρομπέν Καμπιγιό.
Η καρδιά ενός υγιούς ανθρώπου χτυπά από 60 μέχρι 90 παλμούς το λεπτό. Στους 120 χτύπους η καρδιά βρίσκεται σε επικίνδυνα σημεία. Και ποια είναι αυτά; Όταν το συναίσθημα κυριεύει όλο σου το είναι, όταν η αγωνία χτυπά το μυαλό σου, όταν ο έρωτας κάνει αισθητή την παρουσία του, όταν ο αγώνας και η επιθυμία να κατακτήσεις αυτό που δικαιωματικά σου ανήκει γίνεται η κινητήρια δύναμή σου. Τότε η καρδιά περνά το όριο και χτυπά επικίνδυνα, αλλά με σκοπό ζωτικής σημασίας.
Όταν έκανε πρεμιέρα η ταινία στο Φεστιβάλ Καννών, ο πρόεδρος της επιτροπής του Φεστιβάλ, ο Ισπανός σκηνοθέτης Πέδρο Αλμοδοβάρ, δάκρυσε μιλώντας για την κινηματογραφική δύναμη της ταινίας, την επίκαιρη ανάγνωσή της και την πολιτική της βαρύτητα.
Αρχές της δεκαετίας του ’90. Ενώ το AIDS έχει ήδη κοστήσει αμέτρητες ζωές τα τελευταία δέκα χρόνια, οι ακτιβιστές της Act Up – Paris, πολλαπλασιάζουν τις δράσεις τους με σκοπό να ανατρέψουν τη γενική αδιαφορία. Ο νεοφερμένος στην ομάδα, Νατάν, θα συγκλονιστεί από τη δυναμικότητα του Σον, ενός από τα ιδρυτικά μέλη της οργάνωσης, που καταναλώνει τις τελευταίες του δυνάμεις στη μάχη ενάντια στο κράτος και τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Στο πρώτο της μέρος η ταινία πιθανώς να ενοχλήσει μια μερίδα του κοινού η οποία δεν είναι έτοιμη να έρθει αντιμέτωπη με την πραγματικότητα -είτε αυτή είναι σκληρή και παρουσιάζεται ωμά, με κάθε αλήθεια, είτε είναι απλή, φυσιολογική πραγματικότητα την οποία αρνούνται να δεχτούν πολλοί.
Ήδη από την αρχή γίνεσαι κι εσύ μέλος της Act Up και αισθάνεσαι να έχεις λόγο στις πλέον δημοκρατικές συνελεύσεις τους μέσα στο αμφιθέατρο. Νιώθεις πως μπορείς και εσύ να συμφωνήσεις μαζί τους και δεν αισθάνεσαι κανέναν απολύτως φόβο να εκφράσεις τη διαφορετική σου γνώμη. Ξέρεις ότι τα μέλη της Act Up θα σε ακούσουν.
Και μετά επικεντρώνεσαι σε συγκεκριμένα γεγονότα – αναφορές της οργάνωσης. Τους ακολουθείς στις επιθέσεις τους ενάντια σε φαρμακευτικές εταιρείες, στον αγώνα τους για μια σωστή, αληθινή ενημέρωση για το AIDS σε μια κοινωνία ομοφοβική, ανέτοιμη και αδιάφορη στο να συζητήσει θέματα ισότητας, αποδοχής και ενσωμάτωσης. Σε μια κοινωνία όπου οι συζητήσεις για το σεξ, το προφυλακτικό και το AIDS απαγορεύονται ρητά στα σχολεία.
Γίνεσαι μάρτυρας ειλικρινών ερωτικών σχέσεων μεταξύ ανθρώπων. Παρατηρείς την καθημερινότητά τους σα να ζεις μια σπιθαμή μακριά από αυτούς. Και μετά…
…μετά απανωτές γροθιές ταράζουν την ηρεμία σου. Η αλήθεια, ο τρόμος και η σκληρότητα· ο τρόπος με τον οποίο ο ιός κατασπαράζει τον άνθρωπο σαν σαράκι που ροκανίζει το ξύλο· η δίψα του ανθρώπου για ζωή· η επιθυμία να ζήσεις αληθινά, έντονα και στα όρια την όση ζωή σου απομένει· η τραγικότητα του να γνωρίζεις πως ο θάνατος είναι ολοένα και πιο κοντά σου και οι “μεγάλοι” σε βλέπουν να πεθαίνεις χωρίς να συγκινούνται, να ενδιαφέρονται είναι μερικά από αυτά που κάνουν την οργή, τη λύπη και την ανάγκη για λύτρωση να συσσωρεύονται μέσα σου.
Όλα αυτά ντυμένα με το μουσικό χαλί της ηλεκτρονικής μουσικής. Μουσικής η ένταση και ο ρυθμός της οποίας κάνει την καρδιά σου να χτυπά στα όρια, στους 120 χτύπους το λεπτό.
Και η τελευταία σκηνή, η μεγαλύτερη ένδειξη πραγματικής διαμαρτυρίας απέναντι στην αδιαφορία κυβερνήσεων, πολιτικών προσωπικοτήτων και φαρμακευτικών οργανώσεων για ένα πρόβλημα που κλόνιζε -και κλονίζει- την ανθρωπότητα, κάνει το φινάλε πιο σπαρακτικό.
Και φυσικά δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τυχαίο πως η ημιβιογραφική αυτή ταινία του Καμπιγιό κάνει την εμφάνισή της σε μια εποχή που τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη αυξάνουν ραγδαία τη δύναμή τους, ενώ ταυτόχρονα η Αμερική ασκεί μια ιδιαίτερα ρατσιστική εξωτερική πολιτική.
Οι 120 Χτύποι το Λεπτό, για μένα, είναι μια ταινία που μιλά για την αγάπη και τον έρωτα χωρίς να γίνεται μελοδραματική· μιλά για το AIDS με έναν τρόπο διόλου πολυφορεμένο. Μιλά για την αλληλεγγύη, τη διαμαρτυρία, την αντίσταση, τη δράση, τον αγώνα και τον ακτιβισμό έτσι όπως θα έπρεπε να είναι πραγματικά, πριν καταντήσουν καραμέλες στα στόματα δήθεν ουμανιστών.
Ο Καμπιγιό, στη συνέντευξη τύπου που έδωσε στις 23ες Νύχτες Πρεμιέρας στην Αθήνα, όπου ήταν προσκεκλημένος, τόνισε πως πολιτικός αγώνας δε γίνεται μόνο με ιδέες. Οι αλλαγές και οι μάχες για κάτι καλύτερο δεν κερδίζονται με τα Κοινωνικά Μέσα και το διαδίκτυο. Οι άνθρωποι πρέπει να βρεθούν μαζί, στον ίδιο χώρο και να ανταλλάξουν απόψεις καρφώνοτας ο ένας τον άλλον με το βλέμμα τους. Όπως και οι πρωταγωνιστές του 120 Χτύποι το Λεπτό.
“Αυτή η ταινία είναι ένα κουτί: μια ουτοπία και ένα κύτταρο, μια μηχανή ικανή για συναισθήματα που προκαλει η ηλεκτρονική μουσική. Δημιουργεί εδώ ένα ολόκληρο πλέγμα αισθήσεων που δεν είναι ποτέ μεταφορικό, αλλά σκηνογραφικό: ένας χώρος που θέλει να κατοικηθεί από χαρακτήρες που χρωστούν τα πάντα στη ζωντάνια της κίνησης των ηθοποιών, και να καταληφθεί από εξωτερικές δυνάμεις μέχρι τα όρια του μεταφυσικού”.
-Liberation
Η τανία απέσπασε το βραβείο Grand Prix (Αργυρός Φοίνικας) στο 70ο Φεστιβάλ Καννών, καθώς και το Βραβείο της Επιτροπής Κριτικών Κινηματογράφου.
120 Χτύποι το Λεπτό (120 Battements par Minute) // 144′ // από 28.09.2017