Φοίβη ΟικονομίδηΗ ταινία “Δουνκέρκη” αποδίδει τον αποτρόπαιο, βίαιο και απάνθρωπο χαρακτήρα του πολέμου. Όταν ο πόλεμος υπάρχει, η έννοια “άνθρωπος” χάνει το νόημα και την αξία της και τη θέση της παίρνουν ο φόβος, ο τρόμος και η πάλη για την επιβίωση.
Η ταινία “Δουνκέρκη” κυκλοφόρησε στο σινεμά στην Ελλάδα στις 24 Αυγούστου και έχει κάνει τεράστια επιτυχία. Η ταινία αφορά τη μάχη που διεξήχθη στην Δουνκέρκη (μια παράλια και παραμεθόρια πόλη και σημαντικό λιμάνι της γαλλικής ακτής) κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ανάμεσα στη ναζιστική Γερμανία και στα στρατεύματα της Γαλλίας, του Βελγίου και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι χιτλερικές δυνάμεις είχαν περικυκλώσει τους συμμάχους στην Δουνκέρκη με αποτέλεσμα τραγικές εξελίξεις. Πολλοί εγκατέλειψαν, πολλοί συνελήφθησαν, τραυματίστηκαν ενώ εκατοντάδες σκοτώθηκαν. Οι στρατιώτες που κατάφεραν να φύγουν και να φτάσουν ασφαλείς στην Αγγλία αγγίζουν τους 338,226. Αντίθετα πολλοί Γάλλοι δε βοηθήθηκαν και έμειναν πίσω εγκαταλειμμένοι.
Η “Δουνκέρκη” είναι μια ταινία που αποδίδει με ιδιαίτερα ρεαλιστικό τρόπο τις συνθήκες ενός πολέμου. Το κλίμα που δημιουργείται στον θεατή είναι ασφυκτικό καθώς πρόκειται για μια μάχη ήδη χαμένη. Ο θεατής αισθάνεται την ασφυξία του εγκλωβισμού των εκατοντάδων στρατιωτών οι οποίοι δε δίνουν μια μάχη με στόχο τη νίκη, αλλά μια μάχη επιβίωσης.
Οι σκηνές είναι το λιγότερο αγχωτικές και αποδίδουν με εξαιρετικά ρεαλιστικό τρόπο τον τρόμο των στρατιωτών οι οποίοι ξεφεύγουν από τον έναν βομβαρδισμό για να βιώσουν τη φρίκη της προσπάθειας επιβίωσης από ένα πνιγμό.
Δε θα ήθελα να μείνω στις ανατριχιαστικές εικόνες, εικόνες πραγματικές, της ταινίας. Θα ήθελα να περάσω στον αποτρόπαιο χαρακτήρα του πολέμου γενικά. Αφότου τελειώσει ένας πόλεμος, μένει στην ιστορία απλά ως γεγονός. Δεν μπορούν όμως να καταγραφούν οι άθλιες συνέπειές του και ούτε είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτός ο τρόμος και ο πόνος που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος σε τέτοιες συνθήκες.
Βλέπουμε πως οι άνθρωποι σε τέτοιες βάναυσες και αποτρόπαιες και ακραίες από κάθε άποψη καταστάσεις, μοιάζουν. Αγωνίζονται για την επιβίωση των εαυτών τους αλλά και των συμπολεμιστών τους. Στον πόλεμο πέρα από την ανδρεία και την προσήλωση στα ιδανικά για την υπεράσπισης της πατρίδας ή μιας ιδέας, αναδύονται και πτυχές ανθρώπινες, αυτές που αφορούν τη ζωή και την πάλη για αυτή μέχρι την τελευταία στιγμή. Αναδύονται και αλήθειες. Αλήθειες όπως ότι οι στρατιώτες είναι πιόνια των συμφερόντων των κρατών τα οποία συμφέροντα στηρίζουν οι κυβερνήσεις κουνώντας τα πιόνια αυτά. Αυτή η κίνηση πάει είτε προς τη ζωή είτε προς το θάνατο.
Στον πόλεμο ιδέες και ιδανικά μπλέκονται και οι στρατιώτες της κάθε πλευράς μπορεί στο τέλος και να μην είναι καν σίγουροι για τι απ’ όλα παλεύουν. Παλεύουν για ειρήνη, για επικράτηση του κράτους τους και αύξηση της ισχύος του, για επιβίωση; Έτσι ακόμα και για τους Γερμανούς στρατιώτες πώς μπορούμε να μην νιώσουμε θλίψη; Στέλνονταν στη μάχη εξαρχής καταδικασμένοι. Τελειωμένοι κι αν υπερασπιστούν τις χιτλερικές αντιλήψεις στη μάχη, τελειωμένοι και αν αρνηθούν τέτοιες αντιλήψεις.
Ιδανικά υπάρχουν και υπάρχουν και οι υπερασπιστές τους οι οποίοι το αποδεικνύουν στη μάχη. Δεν υπερασπίζεται τα ιδανικά του αυτός που αγορεύει και διαμορφώνει τη στρατηγική του τοποθετώντας πιόνια στα “σωστά στρατηγικώς” σημεία. Ο πόλεμος είναι η πιο ντροπιαστική στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας. Όμως υπήρξαν άνθρωποι και λαοί που υπερασπίστηκαν το δίκιο και την ειρήνη.
Είναι άξιο σεβασμού, όταν η μάχη για το δίκιο και την ειρήνη ξεπερνάει τη μάχη για την προσωπική επιβίωση. Δυστυχώς, πάντα θα υπάρχουν πόλεμοι κάθε μορφής και πάντα θα υπάρχουν αυτοί οι οποίοι “ζωγραφίζουν” τη στρατηγική για την επικράτηση έχοντας στο μυαλό τους συμφέρντα και αυτοί οι οποίοι θα στέλνονται στη μάχη, μάχη κάθε είδους, και θα υφίστανται τις δραματικά θλιβερές, ντροπιαστικές και βάναυσες συνέπειές της.
