Άρτεμις ΜόσχουΈχεις σκεφτεί πώς θα ήταν η καθημερινότητά σου χωρίς να χρησιμοποιήσεις το κινητό σου; Άδεια, εε; Ε λοιπόν, αυτό είναι το πρόβλημα.
Ρίξε μια ματιά τριγύρω σου. Αν προσπαθήσεις να υπολογίσεις πόσα άτομα βλέπεις πλήρως απορροφημένα στο κινητό τους, είναι σίγουρο πως θα χάσεις το μέτρημα. Άραγε έχεις συνειδητοποιήσει το βαθμό που έχουν επιβληθεί πάνω στη ζωή μας, που έχουν εισχωρήσει σε αυτή σε ποσοστό που είναι πλέον αδιανόητο; Κι όμως, αυτή είναι η σύγχρονη πραγματικότητα. Πικρή μεν, αλλά έτσι είναι.
Το ότι ζούμε και εξελισσόμαστε στην ψηφιακή εποχή δεν είναι μια χαζή διαπίστωση, είναι η ωμή πραγματικότητα. Τα πάντα πλέον γίνονται μέσω της χρήσης κινητών τηλεφώνων, tablet και ούτω καθ’εξής, και υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι, μετρημένοι στα δάχτυλα θα έλεγα, που μπορούν να φανταστούν την καθημερινότητά τους δίχως αυτά. Το πρωινό ξύπνημα διαδέχεται ο έλεγχος του κινητού τηλεφώνου, τα social media, τα μηνύματα, η επικοινωνία πίσω από μια οθόνη.
Σχεδόν κάθε πράξη πλέον είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κυριαρχία του κινητού στη ζωή μας. Δεν το αποχωριζόμαστε σχεδόν ποτέ, αντίθετα δεν παύει να αποτελεί προέκταση του χεριού μας ή της τσέπης μας. Όταν για κάποιο λόγο δεν το βρίσκουμε, επικρατεί πανικός, και μέχρι να βρεθεί η ανυπομονησία αγγίζει τα όρια της τρέλας. Τόσο εθισμένοι είμαστε πια, τόσο μεγάλο μέρος της ζωής μας έχει καταλάβει αυτό το άψυχο αντικείμενο.
Συνέβαινε το ίδιο και παλιότερα; Δε νομίζω. Εμείς πλέον έχουμε την τάση και την κατάρα παράλληλα να αυτοπροσδιοριζόμαστε μέσω της τεχνολογίας που χρησιμοποιούμε. Τα προηγούμενα χρόνια συνέβαινε κάτι πλέον ασυνήθιστο για τα σύγχρονα δεδομένα. Τότε, οι άνθρωποι ζούσαν έτσι απλά ευτυχισμένοι στην άγνοιά τους, δε χρειάζονταν κάτι παραπάνω για να γεμίσουν την καθημερινότητά τους.
Ο κόσμος επικοινωνούσε, ερχόταν σε επαφή και διασκέδαζε πραγματικά, ουσιαστικά. Τότε μιλούσαν πολύ, γελούσαν πολύ, διαφωνούσαν πολύ, χόρευαν πολύ, έπιναν πολύ, ξενυχτούσαν πολύ, τραγουδούσαν πολύ και φλέρταραν επίσης πάρα πολύ. Και όταν ήταν απαραίτητη η επικοινωνία μέσω τηλεφώνου, χρησιμοποιούσαν το σταθερό τους τηλέφωνο και τους έφτανε μια χαρά για να μιλήσουν με τους δικούς τους ανθρώπους όσο έπρεπε.
Η διαπροσωπική επαφή επισκίαζε τα πάντα, και αποτελούσε την κατεξοχήν προτιμώμενη επιλογή. Το εύρος των επιλογών ήταν πολύ πιο εκτενές, σε συνδυασμό με την αίσθηση του ρίσκου, κάτι που λείπει απ’την κατά κύριο λόγο ψηφιακής μορφής επικοινωνία που έχουμε αναπτύξει σήμερα. Πράγματι, όντας κρυμμένος κάποιος πίσω από ένα κινητό τηλέφωνο κι ένα πληκτρολόγιο, δε βιώνει το άγχος, τον αυθορμητισμό μιας πρώτης διαπροσωπικής επαφής, αντίθετα μένει εγκλωβισμένος στα στενά πλαίσια που του επιβάλλει το κινητό τηλέφωνο και τα λοιπά ψηφιακά μέσα. Εκεί μπορεί να είναι όποιος θέλει. Μια φανταστική, αψεγάδιαστη ύπαρξη χωρίς ελαττώματα.
Προς απόδειξη του πόσο αποσυνδεδεμένοι είναι πλέον οι άνθρωποι από την κοινωνική τους ζωή λόγω της κυριαρχίας των κινητών τηλεφώνων, κινητοποιήθηκε ένας πρωτοπόρος φωτογράφος. Ο Αμερικανός Eric Pickersgill πήρε την απόφαση να δημοσιεύσει μια σειρά από φωτογραφίες, αφού πρώτα έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα μετατροπή. Αποφάσισε να αφαιρέσει από τις φωτογραφίες όλες τις ηλεκτρονικές συσκευές από τα χέρια των απεικονιζόμενων προσώπων!
Το εγχείρημα αυτό, με τίτλο «Removed», έχει σκοπό να αναδείξει το κενό που έχει δημιουργήσει στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή η χρήση του κινητού τηλεφώνου. Έναυσμα γι’αυτή την πρωτότυπη ομολογουμένως ιδέα αποτέλεσε η παρατήρηση μιας αποξενωμένης οικογένειας σε μια καφετέρια.
Όλα τα μέλη ήταν πλήρως απορροφημένα στα κινητά τους. Κανένας δεν έκανε την παραμικρή κίνηση προκειμένου να επικοινωνήσουν, να έρθουν πιο κοντά ως οικογένεια, να μετατρέψουν αυτή την ευκαιρία σε μια παραγωγική για τους ίδιους έξοδο. Το βλέμμα τους απλανές, απόμακρο, απορροφημένο σε μια ψηφιακή οθόνη. Και φυσικά, δεν τους περνούσε καν απ’το μυαλό πόσο καταστροφικό ήταν αυτό, αντίθετα, έμεναν εγκλωβισμένοι σε μια εκνευριστική απάθεια.
Δεν αμφισβητεί κανείς πως τα νέα αυτά μέσα, τα κινητά τηλέφωνα, τα tablet και όλα τα υπόλοιπα μαραφέτια αποτελούν ένα χρήσιμο, για τα σύγχρονα και ανταγωνιστικά δεδομένα, εργαλείο. Σου παραχωρούν τη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες και δεδομένα σε ελάχιστο χρόνο, με ελάχιστο κόστος. Όλα αυτά λοιπόν τα δημιουργήσαμε εμείς κι έπειτα πέσαμε στην παγίδα που φτιάξαμε. Κανείς δεν κατάφερε να προβλέψει, και ακόμα περισσότερο να ελέγξει, την κυριαρχία που θα είχαν στις ζωές των νέων ιδίως ανθρώπων.
Πλέον δε χρησιμοποιούνται μόνο για πληροφόρηση ή για μια στοιχειώδη επικοινωνία, αλλά έχουν καταλάβει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής του σύγχρονου νέου.
Τελείωσε πλέον η εποχή που οι άνθρωποι ήταν ήρεμοι, γαλήνιοι, κι ευτυχισμένοι, μακριά απ’τη σκιά ενός κινητού τηλεφώνου. Πλέον, οι συναντήσεις και η ελεύθερη συνεύρεση των ατόμων μειώνονται συνεχώς και αντικαθιστώνται από την ηλεκτρονική διεπαφή. Από την κοινωνική δικτύωση, από το video chat με φίλους, τις συναλλαγές με internet banking, όλα είναι πλέον στην οθόνη του κινητού μας.
Με όλα τόσο εύκολα στα χέρια μας έχουμε χάσει πραγματικά το ουσιαστικό δεσμό με την πραγματικότητα και την πραγματική αξία ή το νόημα της κάθε σχέσης με άλλους ανθρώπους. Η υψηλή χρήση των γόνων της νέας τεχνολογίας οδηγεί σε πλήρη απομόνωση, σε αποκοπή απ’την πραγματική ζωή και τις ανάγκες της.
Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν πλέον την απόλυτη τεχνολογία απομόνωσης. Σίγουρα θα έχεις παρατηρήσει την ολοένα αυξανόμενη επιρροή τους στην κοινωνική συμμετοχή και στις διαπροσωπικές επαφές. Οι νέοι άνθρωποι είναι πλέον «παντρεμένοι» με τις οθόνες του κινητού τους, αδυνατώντας να απομακρυνθούν για ένα ικανοποιητικό χρονικό διάστημα από αυτές και να ασχοληθούν με κάτι πιο παραγωγικό, πιο ουσιαστικό.
Μέσω των κινητών τηλεφώνων βρίσκουμε την ευκαιρία να ενημερώσουμε την κατάστασή μας ανά πεντάλεπτο, και να ασχοληθούμε με καταστάσεις και διαδικασίες που δεν αξίζουν ούτε το ελάχιστο από το χρόνο που τους αφιερώνουμε. Τι κάνουμε ακριβώς, γιατί το κάνουμε, που είμαστε, με ποιους είμαστε, τι διάθεσή έχουμε… Τα πάντα. Φυσικά δεν βγάζω τον εαυτό μου έξω απ’αυτό το καλούπι. Όπως όλοι, έτσι κι εγώ έχω μπει σε αυτό το φαύλο κύκλο θέλοντας και μη.
Τι μοναχικό που ακούγεται …σχεδόν καταθλιπτικό! Ώρες ώρες νομίζω πως δεν ζούμε πραγματικά, απλά εγκλωβιζόμαστε μέσα στη δίνη των κινητών μας τηλεφώνων. Καλή η τεχνολογία, δε λέω, μας έχει εκπλήξει με τα επιτεύγματά της, και είμαι σίγουρη πως τα επόμενα χρόνια θα εξακολουθήσει να το κάνει. Όμως δεν πρέπει ν’ αλλάξει αυτό που είμαστε. Γιατί είμαστε άνθρωποι και έχουμε ανάγκη από την ανθρώπινη επικοινωνία και επαφή, πρόσωπο με πρόσωπο, και όχι μέσω μιας οθόνης ενός κινητού. Όλα τα συναισθήματα εξωτερικεύονται στην κατά πρόσωπο επαφή, κι εκεί θα έπρεπε να τα αναζητάμε. Ας μη χάνουμε καιρό λοιπόν, ας αφήσουμε για λίγο τα κινητά μας στην άκρη!