Ελευθερία ΜαυροκεφάλουΜε αφορμή τη συναυλία των Rotting Christ στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 7 Απριλίου, μιλήσαμε με τον Σάκη Τόλη, ιδρυτικό μέλος της μπάντας, κάνοντας μία αναδρομή 30 χρόνων γεμάτων μουσική!
-Έχεις ξεκινήσει μαζί με τον αδερφό σου τους Rotting Christ. Πώς είχατε την ιδέα και ξεκινήσατε, κλείνοντας σχεδόν 30 χρόνια φέτος;
Είναι του χρόνου, βασικά, είμαστε 30 χρόνια από τότε που ξεκινήσαμε μία ομάδα ανθρώπων, εγώ, ο αδερφός μου και ο Δημήτρης. Μία ομάδα ανθρώπων, που είχαμε μάθει ένα καινούριο είδος μουσικής, μόλις τότε ακουγόταν στην Ελλάδα. Θέλαμε και εμείς να μοιάσουμε με τα είδωλά μας. Έτσι, κάναμε μία παρέα και λίγο πολύ είναι γνωστή η ιστορία μας για όποιον ψάξει. Θέλαμε να παίξουμε σαν αυτούς, σαν τους Bathory, σαν τους Venom, οπότε φτιάξαμε κι εμείς μία μπάντα. Με κανένα σκοπό, με κανένα πλάνο.
–Το όνομα της μπάντας “Rotting Christ”, από που προήλθε;
Θέλαμε να ενοχλήσουμε πάντα. Ειδικά, εκεινή την εποχή, που καπιταλιστική δεν θα την έλεγα για την Ελλάδα, χωρίς να νομίζουμε ότι ούτε η θρησκεία δημιουργεί κανένα πρόβλημα, θέλαμε να την ενοχλήσουμε ως χώρα και η μουσική μας να έχει κάποια ουσία. Εκτός από μουσική, να έχει και μια πρακτική, οπότε ας πούμε ότι θέλαμε να μπούμε στη μύτη της κοινωνίας. Εντάξει, μικρά παιδιά ήμασταν, επανάσταση θέλαμε να κάνουμε, ίσως προς αιτία. Σημασία έχει ότι κάναμε ένα όνομα, το οποίο ήταν αρκετά ακραίο, που εμάς μέχρι και σήμερα μας εκπροσωπεί, διότι πιστεύουμε ότι όλες οι θρησκείες είναι ένα σάπιο κατεστημένο.
-Η αντίδραση του κόσμου για το όνομα;
Πάντα υπάρχουν αντιδράσεις, αλλά κοίταξε να δεις, έτσι είναι το μέταλ. Υπάρχουν αντιδράσεις, έτσι μάθαμε τουλάχιστον.
-Άρα τον πετύχατε το στόχο σας, σωστά;
Δεν είχαμε στόχο θα έλεγα. Δηλαδή, δεν το κάναμε ως στόχο, αλλά κάναμε, σίγουρα κάποια πράγματα, τα οποία θέλαμε.
-Οι επιρροές της μουσικής σας ήταν σύμφωνες με τα πρότυπά σας;
Ναι, από τα πρότυπά μας θέλαμε να παίξουμε heavy metal. Μετά θέλαμε να παίξουμε πιο ακραία μουσική πήγαμε στο black metal…Ό,τι ακούγαμε μας έχει επηρεάσει, αλλά βάζαμε και μια πινελιά από εμάς.
-Το 1988, που ξεκινήσατε, δεν υπήρχαν social media όπως σήμερα, δεν ήταν διαδεδομένο το mail..Πώς αρχίσατε να επικοινωνείτε με τις δισκογραφικές εταιρίες και τις άλλες μπάντες;
Δεν υπήρχε καν mail. Κινητό και υπολογιστές είχαν λίγοι άνθρωποι. Ήταν μια εποχή, που πιστεύω ότι ήμασταν οι τελευταίοι που ζήσαμε, στιγμές πραγματικά ανθρώπινες. Και αυτό ίσχυε για μας, διότι για να έρθουμε σε επαφή με κάποιον, στέλναμε γράμμα. Έκανε μία εβδομάδα να φτάσει, μία εβδομάδα να γυρίσει και παίρναμε απάντηση από κάποιον μετά από δύο εβδομάδες. Έτσι, διακινούσαμε τις κασέτες μας, αγοράζαμε και δίναμε κασέτες.
-Ήταν μία ρομαντική εποχή…
Ακριβώς, θεωρώ η τελευταία ρομαντική εποχή του ανθρώπινου γένους. Πιστεύω ότι η digital εποχή είναι κάτι παρόμοιο με τον τροχό και την ανακάλυψη της φωτιάς. Και έτσι, μάθαμε να εκτιμούμε κάποια πράγματα και για αυτό κρατάμε και κάποιες αξίες σε αυτήν την εποχή.
-Το 1993, κάποια χρόνια μετά το ξεκίνημά σας, συμμετείχατε μαζί με τους Immortial και τους Blasphemy στην περιοδεία ‘’Fuck Christ Tour’’. Πώς ήταν η εμπειρία αυτή για εσάς;
Ήταν η πρώτη εμπειρία μιας ευρωπαϊκής περιοδείας, που δεν είχε κάνει κανένας τότε, οπότε ήταν πραγματικά σοκαριστική για εμάς. Βλέπαμε την Ευρώπη, παίζαμε έξω από τη χώρα μας. Θα έλεγα πως ήταν δύσκολες οι συνθήκες. Αλλά ότι δε σε σκοτώνει σε κάνει δυνατότερο. Και είμαστε περήφανοι, που κάναμε κάτι τέτοιο και μετά από 25 χρόνια.
-Ο κόσμος ανταποκρινόταν στη μουσική σας;
Ήταν μία μικρή ομάδα ανθρώπων τότε και λίγο underground. Τότε ξεκινούσε η μουσική αυτή και υπήρχε μία ανταπόκριση σχετική, θετική ίσως. Μην περιμένεις σαν τώρα, ήταν μικρές ομάδες ανθρώπων, που ακούγαμε τη συγκεκριμένη μουσική.
-Τώρα, όμως, πολλοί είναι αυτοί που λένε ότι οι Rotting Christ δεν παίζουν όπως παλιά…
Εντάξει, εκτιμούμε το παρελθόν μας, το παίζουμε σε κάθε συναυλία, εξελισσόμαστε, κάνουμε νέα πράγματα, κρατώντας πάντα τις σκοτεινές πλευρές και τις ρίζες μας. Έχουμε βγάλει 13 δίσκους, σκέψου να παίζαμε, όπως στον πρώτο. Δε θα υπήρχε κάποιος που να τον ενδιέφερε αυτό που θα παίζαμε. Οπότε προχωράμε μπροστά, διατηρώντας πάντα τις ρίζες και τα πιστεύω μας.
-Έχετε ζήσει, όμως, πολύ έντονες στιγμές, όπως το πραξικόπημα στην Ταϋλάνδη. Όλα αυτά σας έχουν επηρεάσει στην καθημερινή ζωή σας;
Σου λέω, ότι δε μας έχει σκοτώσει μας έχει κάνει δυνατότερους! Δεν είναι μόνο τα πραξικοπήματα, έχουμε περάσει πάρα πολλές δυσκολίες, κάποια στιγμή πρέπει να τις γράψουμε σε ένα βιβλίο…
-Μπορείτε να το κάνετε και ταινία για προβολή σε φεστιβάλ, όπως το In edit festival!
Σε ποιο;!
-Είναι ένα φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη, όπου προβάλλονται μουσικές ταινίες, μουσικά ντοκιμαντέρ.
Α μάλιστα, πολύ ενδιαφέρον, θα το τσεκάρουμε. Βέβαια, δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται αλλά θα το τσεκάρουμε. Θα θέλαμε να γράψουμε ένα βιβλίο, έτσι κάνεις στη ζωή σου μία επαλήθευση, μία επανάληψη, το οποίο χρειάζεται να γίνει κάποια στιγμή.
-Εκτός από τα live έχετε βγάλει και 13 δίσκους, μαζί με το live της Αθήνας.
Έχουμε “γράψει” από την Αθήνα τα πάντα! Είμαστε στη δισκογραφία σταθερά από το 1989.
-Πίστευες ότι θα ήταν εύκολο όλο αυτό;
Όχι, όποια μπάντα έχει τέτοιους σκοπούς, δεν πετυχαίνει τίποτα. Φτιάχνεις κάτι, μία δημιουργία, διότι έχεις κάποια ανησυχία μέσα σου, κάτι θες να πεις. Το εξωτερικεύεις και ίσως εμείς να ήμασταν λίγο ακραίοι, αλλά έτσι πέρασαν και δέκα χρόνια. Αν περάσει στον κόσμο, συνεχίζεις. Αν έχεις στόχους και πιστεύεις σε αυτό που κάνεις, τότε ο κόσμος το εκτιμά. Και δεν είναι μόνο η μουσική των Rotting Christ, που έχει κάποιο καλό feedback τα τελευταία χρόνια, είναι ότι είμαστε πάντα σταθεροί.
-Υπήρχαν στιγμές που σκεφτήκατε να σταματήσετε;
Να σου πω την αλήθεια, είχαμε φτάσει στο όριό μας, αλλά από τη φύση μας είμαστε γεννημένοι πολεμιστές, δε σταματάμε εύκολα. Πάμε μέχρι τέλους και ας έχουμε πραγματικές δυσκολίες. Έχουμε παίξει περισσότερα από 1300 live και καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο είναι να έχεις κοινωνική ζωή. Αλλά όποιες δυσκολίες και να υπήρξαν, δεν τα παρατήσαμε.
-Η πιο έντονη στιγμή στη διάρκεια των 30 χρόνων, που είπες ότι “ως εδώ δεν πάει άλλο”;
Δεν το είπαμε ακριβώς έτσι, αλλά σίγουρα έχουμε κουραστεί. Υπάρχουν και θέματα υγείας και δεν είναι εύκολο να κάνεις τόσα ταξίδια κάθε χρόνο και με δύσκολες συνθήκες. Δεν είμαστε πια πολύ νέοι, θα έλεγα, ούτε γεράσαμε, αλλά δεν αντέχουμε τις κακουχίες που αντέχαμε πριν 20 χρόνια. Αυτό μας βάζει σε προβληματισμούς πολλές φορές, αλλά πιστεύω ότι δε θα μας σταματήσει κάτι, αρκεί να είμαστε και λίγο τυχεροί.
-Από την άλλη πλευρά, είναι και τα τραγούδια σας, όπου μπλέκετε στους στίχους εξαιρετικά τα αρχαία ελληνικά, τα αραμαϊκά, τα ινδικά…Για κάποιον που επιλέγει τυχαία να ακούσει τη μουσική σας, ίσως φαίνεται παράξενο. Οι δικές σου επιρροές ποιες ήταν;
Έχω ταξιδέψει τόσο πολύ και μου αρέσουν οι πολιτισμοί από όλον τον κόσμο, όλα αυτά που βλέπω. Πιστεύω ότι κάθε πολιτισμός έχει να δώσει κάτι και όταν ταξιδέυεις, βλέπεις τον κόσμο πιο σφαιρικά, βγάζοντας τις ακραίες απόψεις ή τη μισαλλοδοξία.
“Είμαι τυχερός που έχω ταξιδέψει τόσο στη ζωή μου και νιώθω πραγματικά πλούσιος και το εξωτερικεύουμε στους τελευταίους μας δίσκους αυτό, κάτι που το θέλαμε πολύ.”
-Στο “Rituals”, τον τελευταίο δίσκο σας, είδαμε στίχους του Ευρυπίδη, του Μπωντλαίρ. Ποια είναι η διαδικασία αναζήτησης αυτών και οι σκέψεις σε αυτό το θέμα;
Ασφαλώς το αναζητάμε, ψαχνόμαστε για να μπορέσουμε να κάνουμε ένα βήμα παραπάνω και συνδετικά, γιατί αν δεν κουραστείς, αν δε διαβάσεις, δεν πρόκειται να έχεις κάποιο αποτέλεσμα. Θέλω οι Rotting Christ να κινούνται, να προχωρούν και να δίνουμε κάτι διαφορετικό. Οπότε, όσο “δημιουργείς” καινούρια πράγματα στον εαυτό σου, αυτά θα αποτυπώνονται και στη μουσική. Και αυτό με χαροποιεί.
-Δηλαδή, ψάχνεις για να βρεις την έμπνευση. Δεν την έχεις και γράφεις πάνω σε αυτή…
Όχι, η έμπνευση έρχεται αλλά είναι συνήθως η ίδια. Αν δεν προχωρήσεις στη ζωή σου και δεν εξελιχθείς, τότε δε θα εξελιχθεί ούτε η έμπνευσή σου.
-Και ο σκοπός σου είναι να ενδιαφερθεί ο κόσμος και να μάθει κάτι παραπάνω;
Γιατί όχι; Θα ήθελα όσο μεγαλώνω, ο κόσμος να μην ακούει μόνο τη μουσική μας και να πίνει μπύρες, αλλά να υπάρχει και αυτή η δυνατότητα. Δεν είναι τόσο άσχημο αυτό για μένα.
-Ταυτόχρονα, έχετε κάνει πολλές συνεργασίες. Στο “Rituals” για παράδειγμα με την Diamanda Gallas και την Δανάη Κατσαμένη και ο κόσμος τις υποστήριξε ένθερμα.
Ναι, ψάχνουμε και διαλέγουμε ό,τι πραγματικά μας ακουμπάει, προσπαθούμε να έχουμε μία επαφή μαζί του και να μπορέσουμε να συνεργαστούμε, διότι έτσι εξελισσόμαστε και εμείς σαν μουσικοί.
-Ας μιλήσουμε και για το “Νon Serviam”, ένα πολύ σημαντικό κομμάτι των Rotting Christ.
Είναι το μότο μας. Eίναι αυτό που μας ακολουθεί, καθώς δεν υποτασσόμαστε ποτέ. Φυσικά, ο καθένας το παίρνει όπως θέλει, καθώς το “Νon Serviam” είναι μία στάση ζωής.
– Επαναστάτες…
Ναι, ξέρεις τι γίνεται; Όσο είσαι μικρός, είσαι επαναστάτης χωρίς αιτία. Όσο μεγαλώνεις, έχεις μία αιτία, βρίσκεις κάποια πράγματα, που μπορείς να κάνεις τον κόσμο καλύτερο. Βέβαια, δεν ακουμπάς τον ουρανό, γιατί πολλοί εννοούσαν ως πιτσιρικάδες ότι θα φτάσουμε στον ουρανό και θα τα κάνουμε όλα. Δε γίνεται, όμως, και όσο μεγαλώνουμε συνειδητοποιούμε πόσο δύσκολο είναι, αλλά σίγουρα μπορείς να αλλάξεις μερικά πράγματα στον κοντινό σου χώρο. Και εμείς μπορούμε να δίνουμε χώρο και βήμα μέσω του heavy metal.
-Τέλος, έρχεστε την Παρασκευή στη Θεσσαλονίκη και στο Principal Club Theater, σε ένα live για το οποίο πολλοί ανυπομονούν!
Θα παίξουμε ένα δίωρο setlist και πραγματικά ανυπομονούμε να παίξουμε για τους φίλους μας στη Βόρεια Ελλάδα και θέλουμε να περάσουμε όσο καλύτερα γίνεται όλοι μαζί, γιατί είναι σαν μια γιορτή για εμάς. Να ξεσκάσουμε όλοι μαζί και μέχρι τότε “non serviam”!