Γιώργος ΒέρδηςΣήμερα ακολουθούμε ένα ημερολόγιο που γράφτηκε όταν ο Ερνέστο Γκεβάρα ταξίδεψε την Λατινική Αμερική με μια μοτοσικλέτα. Το ταξίδι αυτό των οχτώ χιλιάδων χιλιομέτρων άλλαξε για πάντα τον τότε αργεντίνο φοιτητή και συνέβαλε στην διαμόρφωση του μυθικού Comandante Che.
Ο Αργεντίνος Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα (Ernesto “Che” Guevara) αποτελεί έως και σήμερα μια αμφιλεγόμενη και πολυσυζητημένη φιγούρα του 20ού αιώνα. Για κάποιους επαναστάτης και μαχητής της ελευθερίας, για άλλους τύραννος και στυγνός δολοφόνος, ο Che είναι αδιαμφισβήτητα μια προσωπικότητα που άφησε το στίγμα του στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής αλλα και του υπόλοιπου κόσμου.
Πριν όμως από τον Fidel Castro και τον ανταρτοπόλεμο στην Κούβα, πριν από την διπλωματική του δράση και τις συναντήσεις με κορυφαίους διανοούμενους, ο Ερνέστο Γκεβάρα ήταν ένας φοιτητής Ιατρικής γεννημένος σε μια μικροαστική οικογένεια.
Λάτρης της ποίησης και της φιλοσοφίας, ο Γκεβάρα είχε αποκτήσει μεγαλώνοντας την δίψα να ανακαλύψει τον κόσμο και πιο συγκεκριμένα την Λατινική Αμερική, την ήπειρο που είχε γνωρίσει μόνο από τις σελίδες των βιβλίων του.
Εικόνα απο την κινηματογραφική απεικόνιση του ταξιδιού με τίτλο Diarios de Motocicleta (2004)
Έτσι λοιπόν το 1952, ο Γκεβάρα πήρε την απόφαση, μαζί με τον φίλο του Alberto Granado, να διακόψουν για λίγο τις σπουδές τους με σκοπό να ταξιδέψουν κατα μήκος της Λατινικής Αμερικής με μια μοτοσικλέτα. Το ταξίδι τους που έγινε με ελάχιστα χρήματα και βασίστηκε στην καλοσύνη των ντόπιων, καταγράφηκε απο τον Γκεβάρα σε ημερολόγιο και εκδόθηκε μαζί με ορισμένες επιστολές του στο βιβλίο “Ημερολόγιο Μοτοσικλέτας”.
Το ταξίδι αυτό άλλαξε για πάντα τον Γκεβάρα ο οποίο συνάντησε την κοινωνική αδικία στα πρόσωπα των μεταλλωρύχων, των διωκώμενων κομμουνιστών, των λεπρών καθώς και στα συντρίμμια του άλλοτε σπουδαίου πολιτισμού των Ίνκας.
Αυτή δεν είναι η αφήγηση ηρωικών κατορθωμάτων μα ούτε απλά και μόνο η διήγηση κάποιου κυνικού προσώπου, όχι απο πρόθεση τουλάχιστον. Είναι μια διήγηση που αφορά το κομμάτι ζωής δύο ανθρώπων που είχαν μια κοινή πορεία σε έναν καθορισμένο χρόνο, με τα ίδια όνειρα και τις ίδιες προσδοκίες.
– Εισαγωγή του βιβλίου, Ημερολόγια Μοτοσικλέτας
Ιανουάριος, Αργεντινή
Πρώτη στάση του ταξιδιού των Γκεβάρα και Granado ήταν η πόλη Miramar της Αργεντινής, ένα θέρετρο οπου η αστική οικογένεια της κοπέλας του Che, της Chichina, έκανες τις διακοπές της. Οι δύο φίλοι σχεδίαζαν να μείνουν για δυο μέρες οι οποίες όμως πολύ γρήγορα γίναν οχτώ. Κατά την αποχώρησή του, ο Che έλαβε ως δώρο απο την Chichina ένα χρυσό βραχιόλι.
Η Miramar σήμερα
Φεβρουάριος, Χιλή
Το ταξίδι συνεχίστηκε προς τη Χιλή στην οποία οι δυο φίλοι βρέθηκαν στις 14 Φεβρουαρίου. Συστήθηκαν εκεί σε μια εφημερίδα ως διεθνώς αναγνωρισμένοι ειδικοί στην λέπρα και έτσι γράφτηκε ένα άρθρο-ύμνος το οποίο ο Γκεβάρα χρησιμοποίησε στη συνέχεια για να εξασφαλίσει χάρες και τροφή απο διάφορους ντόπιους.
Σιγά σιγά προχώρησαν στην περιοχή των ωρυχείων όπου ξεκίνησε να διαμορφώνεται η πολιτική συνείδηση του Che. Επισκέφθηκαν το ωρυχείο χαλκού Τσουκικαμάτα, την κύρια πηγή πλούτου για την Χιλή και το σύμβολο του αμερικανικού ιμπεριαλισμού καθώς βρισκόταν υπό την ιδιοκτησία αμερικανικών μονοπωλίων.
Απεικόνιση μεταλλωρύχων εργατών στην ταινία Diarios de Motocicleta (2004)
Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε στο Che ένα ζευγάρι άστεγων κομμουνιστών που αναζητούσαν εργασία. Ο Che έγραψε για αυτούς:
Αυτό το ζευγάρι που τουρτούριζε μέσα στη νύχτα της ερήμου κολλημένοι ο ένας στον άλλον ήταν η ζωντανή εικόνα των προλετάριων όλου του κόσμου.
– Ημερολόγια Μοτοσικλέτας
Μάρτιος, Περού
Στη συνέχεια, οι Εrnesto και Alberto προχώρησαν στο Περού. Εκεί, καθώς η μοτοσικλέτα τους είχε πλεόν χαλάσει, άρχισαν να μιλούν και να γνωρίζουν όλο και περισσότερους ιθαγενείς. Παράλληλα ανακάλυπταν και τον υπέροχο πολιτισμό των Ινκας με τις επισκέψεις τους στην πόλη Κούσκο αλλα και στο Μάτσου Πίτσου.
Ο αργεντίνος Ιατρός μαγεύτηκε απο την αρχιτεκτονική και τα έργα των Ίνκας που αποκάλεσε ως την “καθαρότερη μορφή έκφρασης του πιο ισχυρού ιθαγενούς πολιτισμού της Αμερικής ο οποίος έμεινε ανέγγιχτος απο τον πολιτισμό των νικητών.”
Ernesto και Alberto στο Machu Picchu (Diarios de Motocicleta)
Μάιος, Περού
Το ταξίδι στο Περού δεν συνεχίστηκε δίχως δυσκολίες καθώς το χρόνιο άσθμα του Γκεβάρα ταλαιπωρούσε τον Αργεντίνο και απαιτούσε διαλείμματα και θεραπευτική αγωγή ανα διαστήματα.
Στη Λίμα οι δυο φίλοι γνώρισαν τον Hugo Pesce, διευθυντή του εθνικού προγράμματος του Περού για την καταπολέμηση της λέπρας αλλα και σημαντική φιγούρα του μαρξισμού για τη χώρα. O Che μετά απο χρόνια μίλησε για τις συζητήσεις που έκανε με τον Pesce και τις οποίες θεώρησε ως πολύ σημαντικές για την εξέλιξη του.
Plaza de Armas, Λίμα, Περού
Ιούνιος, Σάν Πάμπλο – Αμαζόνιος
Για τις επόμενες δυο εβδομάδες, Che και Alberto, εργάστηκαν ως εθελοντές στο κέντρο λεπρών του Σαν Πάμπλο στον Αμαζόνιο. Εκεί ο Ernesto έκλεισε τα 24 και το κέντρο διοργάνωσε ένα πάρτυ στο οποίο ο Αργεντίνος έκανε μια πρόποση, εκφωνώντας εναν παν-αμερικάνικο λόγο:
Πιστεύουμε, και μάλιστα ύστερα απο αυτό το ταξίδι ακόμα πιο ακράδαντα, ότι η διαίρεση της Λατινικής Αμερικής σε διάφορα κράτη είναι εντελώς πλαστή. Αποτελούμε μία και μόνη φυλή μιγάδων που απο το Μεξικό ως τα Στενά του Μαγγελάνου παρουσιάζει σημαντικές εθνογραφικές ομοιότητες. Για αυτό πίνω για το Περού και την Ενωμένη Λατινική Αμερική!
Ιούλιος, Κολομβία και Βενεζουέλα
Μετά απο περίπου δυο βδομάδες στις οποίες προσέφεραν την βοήθεια τους στο κέντρο λεπρών, οι Ernesto και Alberto, πέρασαν στην Κολομβία με μια σχεδία, μέσω του Αμαζονίου και αφού επισκέφθηκαν την Μπογκοτά στην Κολομβία και το Καράκας στη Βενεζούελα αποφάσισαν να χωριστούν στις 26 Ιουλίου.
Ο Ernesto επέστρεψε σύντομα στο Buenos Aires για να τελειώσει τις σπουδές του ενώ ο Alberto παρέμεινε στο Καράκας για να δουλέψει ως εθελοντής.
Diarios de Motocicleta (2004)
Είναι εμφανές λοιπόν οτι το ταξίδι αυτό καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα της μυθικής φιγούρας του Che Guevara ο οποίος έγραψε αργότερα σχολιάζοντας τα ταξίδια αυτά:
Έτσι όπως ταξίδευα άρχισα να έρχομαι σε στενή επαφή με την φτώχεια, την πείνα, τις αρρώστιες, την αδυναμία να θεραπευτεί ένα παιδί απο έλλειψη μέσων. Και άρχισα να βλέπω οτι υπήρχε κάτι που μου φαινόταν τότε σχεδόν εξίσου σημαντικό με την καριέρα μου, και αυτό ήταν να βοηθήσω εκείνους τους ανθρώπους.
Το 1960, ο Albero έλαβε μια πρόσκληση να εργαστεί στην Κούβα. Η πρόσκληση ήρθε απο τον παλιό του φίλο, Ερνέστο Γκεβάρα, πλέον γνωστό ως Comandante. Αργότερα, ο Che ταξίδεψε στο Κονγκό και τη Βολιβία για να πολεμήσει για τα πιστεύω του όπου δολοφονήθηκε το 1967 από τη CIA.
Ο φίλος του Alberto Granado όμως παρέμεινε στη Κούβα οπου ίδρυσε την Ιατρική Σχολή Σαντιάγκο και όπου ζεί μέχρι και σήμερα με την γυναίκα του, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους.
Ήξερα πώς τη στιγμή που το μεγάλο πνέυμα που κυβερνά τα πάντα θα έκοβε με μιάς την ανθρωπότητα σε δυο ανταγωνιστικά μέρη, εγώ θα είμαι με τον λαό.
– Ημερολόγια Μοτοσικλέτας
Εικονική φωτογραφία του Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα