Σταύρος ΓεννίτσαρηςΤο Φαρμακείον Εκστρατείας του Μάνου Ελευθερίου είναι ένα μυθιστόρημα, που δεν ακολουθεί τη δομή, τους «κανόνες» και τις τεχνικές των συνηθισμένων μυθιστορημάτων.
Ένας ηλικιωμένος συγγραφέας, που διαισθάνεται το τέλος του, ξαναγυρίζει στον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε. Με πολλά τραύματα και με μια τρύπα στη καρδιά, παρασέρνεται από τις εικόνες, τις μυρωδιές, τις σχέσεις και τις φιγούρες της παιδικής του ηλικίας. Αναπολεί μια Ελλάδα που χάνεται, αν δεν έχει ήδη χαθεί. Καταγράφει παραστατικά την εφιαλτική επαρχία με τ’ ακονισμένα δόντια της.
Ο 77χρονος συγγραφέας Ηλ είναι ένας ακόμα από αυτούς, που πάσχουν από αναμνήσεις και μοναξιά. Αλλά σε αυτή την ηλικία, οι ασθένειες αυτές είναι σε προχωρημένο στάδιο. Μπορούν να είναι βασανίστηκες και επώδυνες και χρειάζεται να βρεις ένα φάρμακο για αυτές. Η περιπλάνηση στη γενέτειρα του αποσκοπεί ακριβώς σε αυτό. Στο να βρει ένα φάρμακο για τη μοναξιά και τις αναμνήσεις.
Το Φαρμακείον Εκστρατείας είναι ένα μυθιστόρημα ελαφρώς σουρεαλιστικό. Μια χειμαρρώδης αφήγηση. Ποιητική και άχρονη, που σε μερικά σημεία φλερτάρει με το παραλήρημα.
Και πώς να μην φλερτάρει με το παραλήρημα; Οι αναμνήσεις δεν έχουν τάξη. Δεν έχουν λογική σειρά. Έτσι, και αυτό το μυθιστόρημα έχει χαλαρή δομή και αποτελείται από κουβέντες, μονολόγους και αφηγήσεις ανθρώπων, που ίσως πάσχουν από τις ίδιες ασθένειες.
Ένας κηπουρός και φύλακας του νεκροταφείου μιας απροσδιόριστης πόλης, όπου θάβονται οι έρωτες σε άδεια φέρετρα. Τα κατεβάζουν στους τάφους με όσα θυμίζουν το ανεκπλήρωτο και το μάταιο του έρωτα. Μαζί και μια μοναχική ηλικιωμένη ζωγράφος, η Μαρουσώ μονολογούν και γεμίζουν τις σελίδες του βιβλίου φωνές, αλήθειες, φαντασίες, παραστατικές εικόνες και καθημερινές φιγούρες.
Το βιβλίο είναι ένα συνεχόμενο πέρασμα από τη ζωή στον Άλλο κόσμο και ξανά πίσω. Ένας διάλογος με τις μαύρες σκιές. Γιατί οι σκιές είναι πάντα μαύρες. Και ταυτόχρονα μια αναπόληση εκείνων των ελάχιστων σκιών, που τις βλέπουμε χρυσές.
Ένα ταξίδι στο χρόνο και τις μεγάλες σιωπές, που κινούνται ανάμεσα στις σκιές του παρόντος και τους παρελθόντος, ανάμεσα στους ζωντανούς και τους τεθνεώτες.
Ο Ηλ, ανοίγοντας τα χέρια σαν πουλί, με ένα άλμα στο κενό, από μια γέφυρα στις ράγες του τρένου τελικά δραπετεύει από τον κόσμο. Χωρίς, βέβαια να γλυτώσει από την αρρώστια των αναμνήσεων. Ακολουθεί έναν φίλο του ποιητή, που άγνωστο πότε, έκανε και εκείνος ένα άλμα στο κενό από μια πολυκατοικία, έχοντας πει στον συγγραφέα «φύγε, μας χρησιμοποιούν».
Προστέθηκε κι αυτός στους ανθρώπους εκείνους, για τους οποίους, ο Μάνος Ελευθερίου βάζει έναν στρατιωτικό να λέει: «Άδικη μοίρα για τόσο πολλούς. Δεν ήταν δειλοί. Και γι’ αυτούς ακριβώς θα γράψει η Ιστορία με δάκρυα. Εμείς φταίξαμε.»
Μέσα από την περιδίνηση στο χρόνο και στον κόσμο των σκιών, ο Ηλ τελικά θα βρει το φάρμακα για όσους πάσχουν από τις αιώνιες αρρώστιες τις μοναξιάς και των αναμνήσεων.
«Πάντα χρειάζεται. Πάντα χρειάζεται δίπλα σου. Στις μικρές και τις μεγάλες χαρές. Στις καταστροφές και στην αρρώστια. Στον αέρα και στις βροχές. Στον ήλιο και στη θάλασσα. Πάντα χρειάζεται να υπάρχει ένας άνθρωπος δίπλα σου. Αυτός είναι όλα μαζί τα φαρμακεία και τα φάρμακα του κόσμου.»
Ο Μάνος Ελευθερίου γεννήθηκε 12 Μαρτίου 1938 στην Ερμούπολη. Είναι ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος. Παράλληλα έχει εργαστεί ως αρθρογράφος, επιμελητής εκδόσεων, εικονογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός.
Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, ποιητικές συλλογές, τόμους με πεζά, λευκώματα και τέσσερις τόμους για το «Θέατρο στην Ερμούπολη τον 20ό αιώνα, 1901-1921», καθώς και την ανθολογία «Ερμούπολη, Μια πόλη στη λογοτεχνία». Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2005 για το μυθιστόρημά του «O καιρός των χρυσανθέμων».
Ως στιχουργός έχει στο ενεργητικό του περίπου 400 τραγούδια και συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους μεγάλους Έλληνες συνθέτες.
Το 2013 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη) για το σύνολο του έργου του.
*Το Φαρμακείον Εκστρατείας του Μάνου Ελευθερίου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο