Μαρία ΠαναγιώτουΜε αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου της “Κλιματική Αλλαγή” η συγγραφέας Εμμανουέλα Δούση από τη σειρά “Μικρές Εισαγωγές” μας χαρίζει τις πιο κατατοπιστικές απαντήσεις γύρω από το φλέγον θέμα της κλιματικής αλλαγής!
Λίγα λόγια για την συγγραφέα…
Η Εμμανουέλα Δούση είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διδάσκει Διεθνές Δίκαιο Περιβάλλοντος, Διεθνές Οικονομικό Δίκαιο και Δίκαιο των Διεθνών Οργανισμών. Δίδαξε ως επισκέπτρια καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βουργουνδίας και του Πανεπιστημίου της Γκρενόµπλ στη Γαλλία. Διετέλεσε επίσης visiting fellow στο European University Institute στη Φλωρεντία. Έχει δημοσιεύσει τρεις μονογραφίες, καθώς και άρθρα σε ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα περιοδικά, αλλά και σε συλλογικούς τόκους.
Τι σας ώθησε στην συγγραφή του βιβλίου, «Κλιματική Αλλαγή»;
Δύο βασικοί λόγοι. Ο πρώτος είναι ότι η όλη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Περιλαμβάνει μια γλώσσα, που δεν είναι εύκολα κατανοητή, μια ορολογία που έπρεπε να απλοποιηθεί και αυτό προσπάθησα να κάνω με αυτό το βιβλίο. Άλλωστε αυτός είναι ο στόχος της σειράς «Μικρές Εισαγωγές» να καλύψει ένα κενό στο πώς επικοινωνείται η επιστήμη προς την κοινωνία. Ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος που έγραψα αυτό το βιβλίο είναι ότι, στη χώρα μας, τόσο η πολιτική όσο και η ακαδημαϊκή συζήτηση για την κλιματική αλλαγή είναι πολύ φτωχή.
Τον περασμένο Οκτώβριο η Βουλή κύρωσε τη νέα διεθνή συμφωνία για την κλιματική αλλαγή. Υπογράφτηκε στο Παρίσι το 2015, χωρίς να έχει προηγηθεί σοβαρός διάλογος για την έκταση του προβλήματος και τις προκλήσεις, που συνεπάγεται από την ελληνική οικονομικά και κοινωνία η αντιμετώπισή του.
Κατά την γνώμη σας, ο κόσμος έχει αφυπνιστεί και έχει κατανοήσει επαρκώς την σοβαρότητα της κλιματική αλλαγής ή παραμένει άπραγος παρατηρητής αυτού του συνεχώς αυξανόμενου ολέθρου;
Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο ο κόσμος είναι καλά ενημερωμένος για το περιβάλλον, ωστόσο αδυνατεί να κατανοήσει τις άμεσες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Νομίζει ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια μακρινή και λίγο πολύ αφηρημένη απειλή, που μπορεί να συμβεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Η χώρα μας όμως ανήκει στις πιο ευάλωτες χώρες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Αυτό σημαίνει, ότι αν δεν κάνουμε τίποτα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα και θα διαρκούν περισσότερο.
Η Ελλάδα εντάσσεται σε μια από τις τελευταίες χώρες στην Ευρώπη με περιβαλλοντική ευαισθησία και παιδεία. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό; Θεωρείτε ότι είναι δύσκολο να αλλάξουμε νοοτροπία;
Η περιβαλλοντική κουλτούρα χτίζεται από νωρίς, στο σπίτι και στο σχολείο. Οι νέοι σήμερα είναι πιο ευαισθητοποιημένοι και θέλω να πιστεύω ότι, ναι, μπορούμε να αλλάξουμε νοοτροπία. Ποτέ δεν είναι αργά!
Ποιες είναι οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν την τωρινή κατάσταση, που επικρατεί σχετικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη και την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών;
Η κυριότερη αιτία είναι η αλόγιστη χρήση ορυκτών καυσίμων. Η εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από την καύση ορυκτών καυσίμων είναι πολύ μεγάλη. Συνεπώς, τα μέτρα που θα πρέπει να λάβουμε για να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή απαιτούν μεγάλες αλλαγές στην ενέργεια, στην οικονομία αλλά και γενικότερα στην καθημερινή μας ζωή. Θα πρέπει να περιορίσουμε δραστικά την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, να διαμορφώσουμε πόλεις που θα απαιτούν λιγότερες μετακινήσεις, να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες. Με δυο λόγια να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας, ώστε να βασίζεται λιγότερο στην εντατική χρήση ορυκτών καυσίμων.
Θεωρείτε πως η οικονομική κρίση επηρεάζει αρνητικά τις όποιες προσπάθειες σημειώνονται για την προστασία του περιβάλλοντος; Κι αν ναι, πώς μπορεί να γίνει εφικτό κάτι τέτοιο;
Σε περιόδους οικονομικής κρίσης οι περιβαλλοντικές ανησυχίες περιέρχονται σε δεύτερη μοίρα. Θεωρώ όμως ότι η οικονομική κρίση, που πλήττει τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για την αδράνεια σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Θα μπορούσε, εντούτοις, να αποτελέσει την αφετηρία για τη στροφή σε πράσινες επενδύσεις.
Το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή είναι κατεξοχήν πολιτικά ζητήματα. Πώς θα μπορούσε η κυβέρνηση να παρακινήσει έναν πολίτη, ώστε να ενημερωθεί, να δραστηριοποιηθεί και παράλληλα να ευαισθητοποιηθεί σε περιβαλλοντικό επίπεδο; Πόσο αισιόδοξοι μπορούµε να είµαστε ότι οι κυβερνήσεις θα δραστηριοποιηθούν ουσιαστικά κάποια στιγµή;
Αυτό που πιστεύω ότι λείπει είναι η στοχευμένη ενημέρωση, κυρίως σε ό,τι αφορά το κόστος της αδράνειας. Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προειδοποιήσει, ότι το κόστος του σεναρίου μη δράσης ανέρχεται σε 701 δις Ευρώ για την περίοδο 2011-2100, δηλαδή ποσό υπερδιπλάσιο από το συνολικό μας χρέος.
Ποιοί θα ήταν οι ιδανικοί τρόποι αντιμετώπισης για μια αειφόρο και πράσινη οικονομία, ώστε να αμβλύνουμε –αν όχι να εξαλείψουμε πλήρως– την ρύπανση του περιβάλλοντος σε έναν πλανήτη που σταδιακά καταστρέφεται;
Δεν έχουμε πολλές επιλογές. Ή θα πρέπει να προχωρήσουμε τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια και σε πολιτικές περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον ή θα καταστρέψουμε αυτό το πολύτιμο φυσικό κεφάλαιο, που μας χάρισε η φύση. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από το συνδυασμό εξοικονόμησης ενέργειας και μαζικής προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η χώρα μας διαθέτει άφθονο ήλιο και αέρα όλες τις εποχές του χρόνου, δηλαδή εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Καθαρές και εγχώριες και θα μπορούσαν να αξιοποιούνται περισσότερο. Ωστόσο, δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Γι’ αυτό και υπάρχουν αντιδράσεις από τις τοπικές κοινότητες π.χ. για τις ανεμογεννήτριες. Τι είναι όμως προτιμότερο; Οι λιγνιτικοί σταθμοί;
Δεδομένων των επερχόμενων κλιματικών αλλαγών στον πλανήτη, ποιό πιστεύετε ότι θα είναι το μέλλον;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες της κλιματικής αλλαγής αν δεν ενεργήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα και θα διαρκούν περισσότερο. Αυτό θα έχει μια σειρά από συνέπειες, τις οποίες έχουν εντοπίσει οι επιστημονικές εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για το κλίμα. Η Επιτροπή αυτή είναι το διεθνές όργανο, που μελετά και αξιολογεί την κλιματική αλλαγή σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν δεν κάνουμε τίποτα, η Επιτροπή προειδοποιεί ότι οι συνέπειες θα είναι ολέθριες για τον πλανήτη.
Αν θέλουμε πραγματικά να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να αλλάξουμε το σπάταλο και παράλογο οικονομικό μοντέλο, που συντηρεί η αλόγιστη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Πρέπει να επιστρέψουμε σε ένα τρόπο ζωής λιγότερο σπάταλο και πιο μετρημένο. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα θέμα που αγγίζει τη ζωή όλων μας. Είναι ένα ζήτημα που αφορά όχι μόνο τη στάση μας απέναντι στη φύση, αλλά κυρίως τη στάση μας απέναντι στις επόμενες γενεές.
Κυρία Δούση, σας ευχαριστώ θερμά για την συνέντευξη. Εύχομαι καλή επιτυχία στο βιβλίο σας και δημιουργική συνέχεια στο έργο σας!
Το βιβλίο “Κλιματική Αλλαγή” εκδίδεται από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.